Ресейдің символикасы, мәдениеті мен дәстүрлері туралы қазақша

Ресей-әлемдегі ең ірі ел (суши 1/8 бөлігі). Ресей аумағы-17,1 млн.км2, бұл ҚХР немесе АҚШ-тан екі есе көп. Ресей аумағы бүкіл материкпен — Оңтүстік Америкамен салыстырылады.

Ресей үлесіне ТМД елдері аумағының 77% және халқының 53% келеді.

Ресей Еуразияның солтүстік бөлігінде орналасқан, Еуропалық бөлікке шамамен 1/3, ал азиялық бөлікке — 2/3 елдің аумағы келеді.

Ресей Федерациясының шеткі батыс нүктесі — Калининград қ. (38°38′ ш. б.) жанында, О. Ратмановтың шеткі шығыс нүктесі (169°02′ ш. б.).д.), бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет д.). Демек, РФ барлық аумағы Шығыс жарты шарда орналасқан. Ресей аумағында 11 сағаттық белдеулер бар.

Елдің шеткі солтүстік нүктесі-Арх құрамындағы Рудольф аралындағы М. Флигельдер. Франц-Иосиф жері (81°50′ С. Е.), материяда-м. Челюскин (77°43′ С. Е.). Шеткі оңтүстік нүкте-Әзірбайжанмен шекарада, Бас Кавказ жотасының жотасында (41°10′ С. Е.).

Осылайша, Ресей көбінесе орташа ендіктерде орналасқан, бірақ елдің солтүстік бөлігі қатал арктикалық, ал Қара теңіз жағалауының шағын бөлігі субтропикалық ендіктерде. Географиялық жағдай табиғи жағдайлардың ерекше қатаңдығына себепші болады: аумақтың шамамен 64% — ы көп жылдық жерзлотты топырақтары бар облыстарға келеді (Ресей үлесіне солтүстіктің планетарлық аймағының 1/2 ауданы келеді), қыста барлық жерде қар түрінде жауын-шашын түседі.

Шекаралардың жалпы ұзындығы 58,6 мың км құрайды, оның ішінде тек 14,3 мың км — құрлықтағы, ал 44,3 мың км-теңіз.

Солтүстік және шығыстағы теңіз шекаралары жағалаудан 12 теңіз милясында (22,7 км), ал РФ теңіз экономикалық аймағының шекарасы — 200 теңіз милясында (шамамен 370 км) өтеді.

Құрлықта Ресей солтүстік-батыста Норвегия және Финляндиямен, батыста және оңтүстік-батыста — Эстониямен, Латвиямен, Белоруссиямен, оңтүстікте — Грузиямен, Әзербайжанмен, Қазақстанмен, Монғолиямен, Қытаймен, оңтүстік-шығыста — КХДР-мен шектеседі.

Теңіз шекараларының басым бөлігі солтүстікте, Арктика мұхитының теңіздері бойынша және шығысында Тынық мұхитының теңіздері бойынша өтеді. Солтүстігінде Ресей АҚШ — пен, Канадада, шығысында АҚШ-пен, Жапониямен шектеседі. Батыста Швециямен, Польшамен, Германиямен және басқа да Балтық жағалауы мемлекеттерімен, оңтүстігінде — Украинамен, Грузиямен (Азов және Қара теңіздердің сулары бойынша) теңіз шекаралары бар. Әзірбайжан мен Қазақстан шекаралары Каспий теңізінің ішкі суларымен өтеді. КСРО ыдырауына дейін Ресей тек сегіз шетел мемлекеттерімен, Украинамен, Белоруссиямен, Қазақстанмен және т. б. шекаралармен шектескен. бұрынғы КСРО шегінде ішкі болды. КСРО шептерімен сәйкес келетін шекаралар көбінесе халықаралық шарттарда бекітілген, олар шекаралық заставалармен және кедендермен жабдықталған, шекара әскерлері күзетеді. ТМД мемлекеттерімен шекаралардың едәуір бөлігі мемлекеттік шекараға тән барлық атрибуттарға ие емес және адамдар мен жүктердің кіруі үшін жеткілікті «ашық» болып табылады. Өкінішке орай, мұндай жағдай елдің шаруашылығына зиян келтіреді және оның қауіпсіздігіне қауіп төндіреді.

РЕСЕЙДІҢ ГЕОСАЯСИ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ӘКІМШІЛІК-САЯСИ ҚҰРЫЛЫМЫ

Аумақтың сонша үлкен көлемі мен ұзын шекаралар елдің геосаяси жағдайының көптеген ерекшеліктерін туындатады.

Елдің геосаяси жағдайы-әлемнің саяси картасында оның орны және оның түрлі мемлекеттерге немесе мемлекеттер топтарына қатынасы. КСРО ыдырағаннан кейін Ресей Федерациясының геосаяси жағдайы айтарлықтай нашарлады. Құрлықтағы КСРО 12-ші елдермен шектеседі, ал оның ыдырауынан кейін Ресей бұрынғы одақтық республикалармен жаңа шекараларды сатып алды, олар көп жағдайда оның экономикалық және мемлекеттік қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін тиісті түрде жабдықталмаған. Қазір федерацияның 89 субъектісінің 48 — і шекаралық болып табылады, ал олардың екеуі де үш мемлекетпен шекараға ие: Псков обл. — Эстониямен, Латвиямен және Белоруссиямен және Алтай Республикасы-Қазақстанмен, Қытаймен және Моңғолиямен.

Ресейдің геосаяси жағдайы Варшава шарты мен СЭВ экономикалық одағы (экономикалық өзара көмек кеңесі) елдерінің саяси блогының жойылуы нәтижесінде айтарлықтай нашарлады. КСРО одақтастарының бұрынғы социалистік елдерінің басым бөлігі қазірдің өзінде ЕО-ға және НАТО-ның әскери блогына кірді, оның көшбасшысы АҚШ болып табылады. Олардың соңынан Батыс қоғамдастыққа КСРО-ның кейбір бұрынғы одақтас республикалары (Эстония, Латвия және Литва) созылды. Ресей батысқа қатысты осы геосаяси өзгерістердің нәтижесінде іс жүзінде Иван Грозныйдың (XVI ғасыр) уақытына қайтып келді.

Ресей ССРОның ыдырауы нәтижесінде Балтиктегі (Рига, Талин, Клайпеда, Вентспилс) және Қара теңіздегі (Одесса, Ильичевск, Николаев, Севастополь) жақсы жабдықталған порттардың теңіздерге ыңғайлы шығулардан және көптеген әскери-теңіз базаларынан кетті. Ресей бұрын бірыңғай мемлекеттің едәуір аумағын жоғалтқан ресурстық әлеуеттің бір бөлігін (кен орнын) және зауыттар, әскери базалар, жалпы одақтық бағыныстағы санаторий-курорттық мекемелер, Байқоңыр ғарыш айлағының қуаттары түріндегі орасан зор негізгі қорларды (олар үшін қазір Қазақстанға 115 млн. доллар жылдық жалдау ақысын төлеуге тура келеді) және т. б. жоғалтты. Бұл жоғалтуларды өтеу үшін көп жағдайда өнеркәсіптік инфрақұрылымды қайта құруға тура келді (Өскемендегі Балтық теңізіндегі жаңа мұнай құю портының құрылысы, елдің еуропалық бөлігінде қалған Санкт-Петербург, Мурманск және Новороссийск порттарында порттық қуаттарды кеңейту, айналма темір жол тармақтары мен құбыр желілерінің құрылысы және т. б.).

ФЕДЕРАТИВТІК ҚҰРЫЛҒЫ

Ресей Федерациясы (Ресей) — егеменді демократиялық республика мемлекеттік құрылымның Федеративтік нысаны бар. Бұл Ресейдің негізгі заңы — Конституцияда (1993 ж.12 желтоқсанда қабылданған) және Федеративті Шартта, яғни Ресей мемлекеттік билік федералды органдары мен федерация субъектілері арасындағы шартта бекітілген.

Конституцияда және Федеративтік Шартта Ресей Федерациясы мен оның тең құқылы субъектілері арасындағы өкілеттіктерді ажырату көзделеді.

Ресей 89 субъектілерден тұрады (21 Республика, 6 өлке, 10 автономды округ, бір автономды облыс, 49 облыс және екі федералды маңызы бар қала):

1. Ресей Федерациясының құрамында Ресей Федерациясының субъектілері бар:

Адыгея Республикасы (Адыгея), Алтай Республикасы, Башқұртстан Республикасы, Бурятия Республикасы, Дагестан Республикасы, Ингушетия Республикасы, Кабардино-Балкар Республикасы.

Калмыкия, Карачаево-Черкес Республикасы, Карелия Республикасы, Коми Республикасы, Марий Эл Республикасы, Мордовия Республикасы, Саха Республикасы (Якутия), Солтүстік Осетия — Алания Республикасы, Татарстан Республикасы (Татарстан), Тыва Республикасы, Удмурт Республикасы, Хакасия Республикасы, Шешен Республикасы, Чуваш Республикасы-Чувашия;

Алтай өлкесі, Краснодар өлкесі, Краснояр өлкесі, Пермь өлкесі, Приморск өлкесі, Ставрополь өлкесі, Хабаровск өлкесі.