Қазақша тәрбие сағат: 1 Қазан — Қарттар күні (Халық тәрбиесі асыл қазына)

Барысы:
1 — жүргізуші: Қазақ – сөз қадірін өз қадірім деп білген халық. Кендігін де, елдігін де, кемеңгерлігі мен көсемдігін сөзге сыйғызған. Оның тарихы, тағдыры, тәлімі мен тәрбиесі, даналығы мен дала көңілі де сол сөзде жатыр.
2 — жүргізуші: Қазақ тарихында сөздің орны ерекше. Бітпес даудың, бәтуәсіз шудың кесімі де, шешімі де сөз болған. Тұла бойдың тылсым сырын сырқа жаря еткен сезім, терең ақыл, кемел ой, арман — мұрат, мұң — сыр бәрі сыйған сиқыр сөздің бағасын біреу білсе, қазақтай — ақ білсін. Сондықтан да сөзден өткен күш, сөзден өткен құдірет жоқ.
1 — оқушы: Шешендіктен не пайда
Артында сөз қалмаса,
Батырлықтан не пайда
Халқына қайрат қылмаса
Хандықтан да пайда жоқ
Қара шашын жаймаса
Молдалықтан пайда жоқ
Шариғатты өзгертіп
Надандарды алдса.

2 — оқушы: Даралық сөз суырып салма ақындықпен туыстас. Аумалы — төкпелі алмағайып замандарды бастан кешкен халықтың өзіндік басқару жүйесі болды: ел қамын жеген ерлердің, сөзін сөйлеп жағдайын жайлаған шешендері, білімпаз билері болды. Би халықтың көкейіндегісін айтқан, көмейіндегісін жарыққа шығарған әділет жоқшысы.

1 — жүргізуші: 120 жасқа келген Абыз бабаға Әсет би амандаса келеді де былай дейді.
Ассалаумағалейкүм, Абыз баба,
Жасыңыз келіп қапты 120 — ға.
Атамыз айтып еді дейтұғын ұрпақтарға
Айтыңызшы өсиет бір асқан дана…..

3 — оқушы: Өркенің өссін десең өршіл болма,
Кесапаты тиер еліңе.
Елім өссін десең өршіл болма,
Өркеніңді өшірерсің.
Басына іс түскен пақырға
Қастық қылма,
Қайғысы түсер басыңа.
Жанашыры жоқ жарлыға
Жәрдемші бол асыға,
Қиын қыстау күндерде
Өзі келер қасыңа
Бүгін сағы сынды деп
Жақыныңды басын ба.

4 — оқушы: Тату болса ағайын жақын,
Ақылшы болса апайың жақын.
Бауырмал болса інің жақын.
Алдыңа тартқан адал асын
Қимас жақын қарындасың,
Сыбайлас болсаң нағашың жақын.
Адал болсаң досың жақын,
Еркелейтін немерең жақын.

5 — оқушы: Алтын ұяң Отан қымбат,
Құт — берекең — атаң қымбат.
Аймалайтын анаң қымбат,
Мейірімді апаң қымбат.
Асқар тауың әкең қымбат,
Туып — өскен елің қымбат.
Ұят пенен ар қымбат,
Кіндік кескен жер қымбат.

6 — оқушы: Арадан шыққан жау қиын, таусылмайтын дау қиын,
Шанышқыланған сөз қиын
Жазылмаса дерт қиын.
Іске аспаған серт қиын
Ақылыңнан адасып
Өзің түскен өрт қиын.
Не істеріңді біле алмай
Ашиды сонда бас миың.

7 — оқушы: Қызыл жасыл киінбесе
Қыздың сәні кірер ме.
Мың бұралып билемесе
Бидің сәні кірер ме,- дегендей келесі кезекті Айдананың биіне береміз.

8 — оқушы: Ақыл — адамды аздырмайтын ем,
Білім таусылмайтын кен.
Адамның басшысы — ақыл
Жетекшісі — талап
Шолғыншысы — ой
Жолдасы — кәсіп
Қорғаны — сабыр
Қорғаушысы — мінез.

9 — оқушы: Еліңе жақсы көп болса
Пайдасы ерге тиер.
Содырлы сотқар көп болса,
Еліне найзасы тиер
Ақылды кең болсаң
Әрқашанда халқын сүйер.
Басыңа үлкен қатер төнсе,
Үшке дейін қатты шыда,
Кең болсаң кем болмайсың
Деген сөз бар.

1 — жүргізуші: Нартуғанның термесі «Қызыл тілім сөйлеші»
Иә, туған соң адам боп

Білімсізден жаман жоқ.
Ардақ тұтып үлкенді
Ата жолын жалғапты.

10 — оқушы: Жақсыға үлкен кіші — бәрі жақсы,
Жасына бірге өскен көкесіндей.
Жақын адам алысты жақын етер,
Беттескен екі таудың өркешіндей.
«Дедім — ай ау»

Мұғалім: Қайтадан қайрылып өмірге келмейсің,
Барыңды, нәріңді тіршілікте бергейсің.
Ғибрат алар артыңа із қалдырсаң —
Шын бақыт, осыны ұқ, мәңгілік өлмейсің.
Осымен тәрбие сағатымызды аяқтаймыз. Ден қойып тыңдағандарыңызға рахмет.