Қазақша өлең: Ыбырай Алтынсарин (Азған елдің хандары)

Азған елдің хандары,
Тақ үстінде отырғандары.
Жарлыдан алып байларға,
Сыйлар берсе керек — ті.
Азған елдің қожасы,
Қыдырып келер есікке.
Бұл үйде кім бар екен деп,
Көзін салар тесікке.
Балаларын бастырып,
Қатындарын састырып,
Төрге қарай ұмтылып,
Тамақ үшін қылғынып,
Дуа қылса керек — ті.
Азған елдің молдасы,
Үлкен болар сәлдесі.
Аса бауыр қылмаңыз,
Оның рас емес олдасы.
Көрмей — білмей біреуге,
Куәлік берсе керекті.

Азған елдің биінің,
Барар болсаң алдына.
Алым берсең тамағына,
Қарар ма ол сенің әліңе?
Қорадағы малыңа,
Төре берсе керек — ті.
Азған елдің байлары,
Ұлық тұтар басын — ай.
Қайда дәулетті адам болса,
Берер соған асын — ай.
Көзін сүзіп бір кәріп,
Төгіп келсе жасын — ай,
Бермек түгел, бейшараны
Масқара қылса керек — ті.
Береке кеткен елдерде
Күн қысқарса керек — ті.
Алатаудай атаға,
Ұл қышқырса керек — ті.
Бала, бала, бала деп,
Түнде шошып оянған.
Түн ұйқысын төрт бөліп,
Түнде бесік таянған.

Аялы қолда талпытқан,
Қаймақты сүттей қалқытқан
Суық болса жөргектеп,
Қорғасын оқтай балқытқан.
Айналасына ас қойып,
Айдынды көлдей шалқытқан.
Қолын қатты тигізбей,
Кірлі көйлек кигізбей,
Иісін жұпар аңқытқан.
Сондай сорлы анаға,
Қыз қышқырса керек — ті.
Азған елдің адамына
Айтсаң тіліңді алмаған.
Кетсе шарлап жия алмағай.
Бір Тәңірдей ұялмағай,
«Бүгін тоба қылайын.
Қашан тоба қылғанымша.
Үзіп — жұлқып алайын», — деп,
Өлшеп берген өмірін
Зия қылса керек — ті…