«Ортағасырлық саяхатшылардың Қазақстан туралы мәліметтері» Ашық сабақ, 7 класс

5 мин

3 мин

7 мин

8 минут

Сергіту сәті2 мин

7 мин

Сабақ тақырыбы: Ортағасырлық саяхатшылар Қазақстанды қалай сипаттады.-Балалар бүгінгі сабағымызды мына мақсат арқылы қарастырамыз:1.Көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктері мен қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау Ортағасырлық саяхатшылар және олардың жүріп өткен жолдарын картадан көрсету.Қазақ хандығының құрылу тарихына қатысты жазба мәліметтер өте аз көлемде болса да, европалық авторлардың шығармаларында кездеседі. Оған Марко Полоның, Плано Карпинидің, Вильгельм Рубруктың деректері жатады 1)Вильгельм Рубрук (еңбегі Шығыс елдеріне саяхат) XІІІ ғасырдағы Алтын Орданың ішкі саяси өміріне кейбір лауазымдарға қатысты көптеген мәліметтер. Мысалы, В. Рубрук Батый хан елшілерінің Мөңке қаған елшілерінен жоғары тұратындығын хабарлайды б) Жаулап алудың зардаптары туралы мәліметтер. В. Рубрук Жетісу жерінде монғолдардың малға қажетті жайылымдарды кеңейту үшін ондағы қалалардың көп бөлігін қиратып тастағандығын жазып өтедіРубрук Франциядан шығып, Палестина, Константинополь, Қырым, Дон далалары, Орталық Азия аумағы арқылы Орталық Моңғолияға жетті.2)Плано Карпинидің «Монғолдар тарихы» а) Жалпы монғолдардың әдет-ғұрыптары мен наным-сенімдері, соғыс өнері мен оларға бағынышты елдер туралы мәліметтер; ә) жаулап алудың зардаптары туралы мәліметтер; б) Жошының ұлдарының Ордалары туралы мәліметтер [103, 58-65 бб.]. Оның бұл мәліметтерінің біз үшін құндылығы өте ерекше. Карпини Лионнан шығып, Еділ сағасының бойымен қазіргі Киев, Хорезм, Жетісу, Тарбағатай арқылы хан ордасына келіп жетті. 3.Марко Полоның — «Марко Полоның кітабы» — XІІІ ғасырдың екінші жартысындағы Монғол империясының ішкі саяси жағдайын, әр түрлі елдер мен халықтар, олардың этнографиясы туралы және т.б. құнды мәліметтер беретін шығармаларға жатадыЖерорта теңізі, Палестина, Кіші Азия, Ирак, Иран, Памир тауы және Қашғария арқылы 3 жылдан аса жол жүріп, Пекинге жеткен. Оқушыларға ортағасырлық саяхатшылар жазған деректерді таратамын.Зерттеу сұрақтары

Зерттеу талдау Т. Әр топ белгіленген аспектілер бойынша саяхатшылар қалдырып кеткен ақпараттарды зерттейді. (Топтық жұмыс критерияларын оқушылар өздері құрастыру мүмкіндігі бар)1 топ – Саяхатшылардың айтуы бойынша шаруашылығын сипаттайды2 топ – Қолданбалы өнердің дамуын көрсетеді3 топ – Салт –дәстүр жораларын анықтайды4 топ — Қолданбалы өнердің ерекшелігін табады Оқушылар саяхатшылардың зерттеулері арқылы орта ғасырдағы Қазақстан мәдениетін, шаруашылық пен салт-дәстүр, қолданбалы өнерін «Балық қаңқасы» атты тақырыпта басқа топтар алдында қорғайды. Қойылатын талаптар:1 Саяхатшылардың жазбаларына сүйену;2 Ортағасырлық тұрмыс-тіршілікті бейнелеу;Деректерді талдай отырып, авторын және оның шығу жағдайын анықтайды. «Қара жорға» биі

Жинақтау:Қалыптастырушы бағалауБағалау критерийіБілім алушыОрта ғасырдағы шаруашылықтыңдаму деңгейін сипаттайды КөшпелілердіңқолданбалыөнержетістіктерінанықтауОйлау дағдыларыныңБілу және түсіну деңгейлері1 ТапсырмаКескін картаға үш орта ғасырлық саяхатшының Қазақстан аймақтарынан жүріп өткен жолын түсіріңіз және саяхатшылардың Қазақстан тарихына қатысты еңбектеріне сипаттама беріңіз.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

2 ТапсырмаОрта ғасырлық деректердің мәліметтері негізінде, орта ғасырлардағы шаруашылықтың даму деңгейіне баға беріңіз.1-мәтін«Жүретін арба туралы»Бұл өңірде жылқыны көп өсіреді және оның құны өте төмен. Бір жылқыныңқұны біздің бір динарға сәйкес келетін 50-60 дирхемнен тұрады. Бұл жылқылар Мысырда акадиш деген атпен танылады. Түріктер соны азық етеді. Бір түрікте бірнеше мың ат болады. Бұл аттарды түркілер Үндістанға апарады, бір керуенде алты мыңнан, кейде одан да көп болады. Бір атты ең арзаны 100 динарға сатады.Ибн Баттута 2-мәтін.«Шығыс елдеріне саяхат»Киіз үйді былай жасайды: тал шыбықтан тоқылған керегені дөңгелек етіп орналастырады; Керегеге тал шыбықтарды (уық. ) жалғайды. Тал шыбықты дөңгелек ағашқа (шаңырақ.) тағады. Үйлер арбаға орналастырылады. Бір арбаны 22 өгіз тартады.

Олар киімдерін Қытайдан алады. Парсы және өзге оңтүстік елдерінен жібек пен алтын материалдарын , жазда киетін киімдерді алады. Руссия, Моксел, Ұлы Бұлғария, Паскатир, яғни Ұлы Мажарлар, Керкистен және солтүстіктің басқа көптеген елдерінен қымбатты тері бұйымдары әкелінеді. Мұндай заттарды біздің елден ешқашан көрмедім.Гильом де Рубрук

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы− орта ғасырлық саяхатшылардың Қазақстан аймақтарынан жүріп өткен жолын картаға түсіреді;− орта ғасырлық саяхатшылардың Қазақстан тарихына қатысты еңбектеріне сипаттайды;− орта ғасырлық деректердің негізінде шаруашылық түрлерін анықтайды.

Путешествие в восточные страны Плано Карпини и Гильома де Рубрука. (Серия: Путешествия. Открытия. Приключения). – Алматы: Гылым, 1993.Есмагамбетов К. Что писали о нас на Западе. – Алма-Ата: «Қазақ университеті», 1992

1.Жағымды психологиялық ахуал туғызу үшін «Шаңырақ» әдісін қолдандым. Нұсқаулар:1.Шеңбер жасап түру.2.Лентаның түсіне байланысты көңіл күйлерін айту.3.Әркім сол түстер бойынша топқа бөліну. «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясының басты құндылықтарының бірі «Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығына» баулу.2«Миға шабуыл» .Оқушыларға ортағасырлық қаланың суретін, саяхатшылардың суреттерін көрсету арқылы сабақ тақырыбын болжату.3.«Балық қаңқасы» Оқушылар саяхатшылардың зерттеулері арқылы орта ғасырдағы Қазақстан мәдениетін, шаруашылық пен салт-дәстүр, қолданбалы өнерін осы әдіс арқылы басқа топтар алдында қорғайды. 4.Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары.5.Рефлексия Пирамида әдісі арқылы.

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?