Мемлекетаралық Кеңес қызметінің бағыттары стандарттау жөніндегі туралы қазақша

ТМД елдерінде сертификаттау саласындағы ынтымақтастықты дамыту өзекті болып табылады. Бұл бағытты Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі Мемлекетаралық кеңесі (мак) басқарады. Мак ТМД-ның Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі келісілген саясатты қалыптастыру және жүргізу жөніндегі үкіметаралық органы болып табылады. Мак 1992 жылғы 13 наурыздағы «Стандарттау, метрология және сертификаттау саласында келісілген саясат жүргізу туралы келісімге» сәйкес құрылды. Стандарттау, метрология және сертификаттау саласындағы жұмыстарды үйлестіру, мемлекетаралық стандарттаудың, метрология, сертификаттау және тіркеудің негізгі бағыттарын айқындау үшін. МАК — тың жоғары органы мак мүшелерінің отырысы болып табылады, ол Келісімге қатысушы мемлекеттерде кезекпен жылына екі рет өткізіледі. Отырыстар арасында кеңестің жұмысына басшылық жасауды төраға жүзеге асырады.

МАК төрағасының функцияларын Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі ұлттық органдардың басшылары кезекпен орындайды. МАК-тың жұмыс органы сарапшылар тобы мен өңірлік ақпарат орталығы құрамындағы стандарттар жөніндегі Бюро болып табылады. Кеңес жанынан стандарттау жөніндегі 230 мемлекетаралық техникалық комитет құрылды. Мак стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым деп танылды. Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі Еуро-Азиялық кеңес (EASC) ретінде стандарттау жөніндегі өңірлік ұйым (ИСО 26/1996 Кеңесінің қарары).

Мак қызметі «метрология және сертификаттау жөніндегі халықаралық Мемлекеттік Кеңес туралы Ережеге» сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекетаралық стандарттау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу «метрология және сертификаттау жөніндегі Мемлекетаралық Кеңес рәсімдерінің ережелеріне»сәйкес жүзеге асырылады. Мак қызметінің бағыттары мыналар болып табылады: стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарды (мемлекетаралық стандарттарды, ережелерді, ұсынымдар мен жіктеуіштерді) әзірлеу; мемлекетаралық стандарттар қорын, басқа елдердің халықаралық, өңірлік және ұлттық стандарттарын қалыптастыру, сақтау және жүргізу және Келісімге қатысушы мемлекеттерді осы стандарттармен қамтамасыз ету; эталондық базаны және физикалық шама бірліктерінің мөлшерін беру жүйесін дамыту жөніндегі жұмыстарды үйлестіру; мемлекетаралық уақыт және жиілік қызметін жүргізу; мемлекетаралық уақыт және жиілік; өлшеу құралдарының мемлекетаралық ақпараттық қорларын, стандарттық үлгілер мен заттар мен материалдардың қасиеттері туралы стандартты анықтамалық деректерді жүргізу; мемлекеттік сынақтар, метрологиялық аттестаттау, өлшеу құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара тану жөніндегі ережелер мен рәсімдерді әзірлеу; аккредиттелген сынақ, салыстырып тексеру, калибрлеу және өлшеу зертханаларын (орталықтарын), сертификаттау органдарын, өнімге арналған сертификаттарды және сапаны қамтамасыз ету жүйелерін өзара тану жөніндегі ережелер мен рәсімдерді әзірлеу; Стандарттау, метрология, сертификаттау және сапа саласындағы халықаралық ынтымақтастық. Мемлекетаралық стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі жұмыстар мак шешімдері, ұлттық органдардың ұсыныстары және жұмыс комиссиялары мен топтарының ұсыныстары негізінде жүзеге асырылады.

Мак қызметінің негізгі салалары бойынша құрылған: ғылыми-техникалық комиссиялар: стандарттау жөніндегі; метрология бойынша; сәйкестікті растау бойынша; аккредиттеу бойынша; техникалық регламенттер, нормалар мен қағидалар талаптарының сақталуын қадағалау және бақылау жөніндегі; жұмыс топтары: техникалық-экономикалық және әлеуметтік ақпаратты жіктеу және кодтау; стандартты үлгілер бойынша; стандартты анықтамалық деректер бойынша; бұзылмайтын бақылау бойынша; Стандарттау, метрология және сертификаттау саласындағы мамандарды оқыту және олардың біліктілігін арттыру жөнінде мемлекетаралық ақпарат алмасудың электрондық жүйелерін әзірлеу бойынша; уақыт пен жиілікті өлшеу бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі ынтымақтастық туралы үкіметаралық келісімді іске асыру жөніндегі өкілетті өкілдер кеңесі; Келісімге қатысушы мемлекеттердің техникалық регламенттерін үйлестіру стратегиясын әзірлеу бойынша.

МАК-тың Халықаралық стандарттау және сертификаттау жөніндегі өзара іс-қимылы ТМД елдерінің техникалық үйлестіру және стандарттау саласындағы халықаралық ынтымақтастық мүмкіндіктерін кеңейтеді, оның тиімділігі өзара іс-қимыл, ынтымақтастық және техникалық өзара іс-қимыл жөніндегі бағдарламаларды әзірлеу және енгізу жөніндегі келісімдерді жасасу есебінен артуы тиіс. 12.4. Жаңа және жаһандық тәсіл тұжырымдамасы ЕО үйлестіру және стандарттау Өнімнің еркін қозғалысы ішкі еуропалық нарық тұжырымдамасының негізін қалаушы элемен-том болып табылады. Оған қол жеткізу тетіктері: * Саудада жаңа кедергілердің туындауын болдырмау; * Өзара тану; • Техникалық үйлестіру. ЕО елдерінде өнімнің еркін қозғалысы төмендегі сипатқа ие: • Қандай да бір елде заңды түрде дайындалған немесе таратылатын өнім Еуропалық Қоғамдастықтың ішінде еркін қозғала алады, ал осы өнім үшін протекционизм деңгейі өнім осы елдердің аумағында да таратылатындықтан, ЕО-ға кіретін экспорттаушы мемлекеттер қолданатын өнімдерге сәйкес келеді. * Бүкіл ЕО үшін белгіленген ережелер болмаса, оның мүшелері өз аумағында ұлттық заңнаманы басшылыққа алуға құқылы. * Ұлттық заңнамалардағы айырмашылықтарға байланысты туындайтын сауда шектеулері, егер ұлттық ережелер:-Денсаулық сақтау, қауіпсіздік, тұтыну құқықтары мен қоршаған ортаны қорғау сияқты өмірлік маңызды талаптарды іске асыру үшін қажет болса;-өнімнің еркін қозғалысы туралы ережені бұзуды ақтайтын құқықтық қағидаттарға қызмет етсе;-олардың заңдылығын және көзделетін мақсаттармен үйлесімділігін назарға ала отырып, негізделуі мүмкін болса ғана танылуы мүмкін.

Өнімнің еркін қозғалысын шектеу ЕО деңгейінде техникалық үйлестіру арқылы болдырмауға немесе жоюға болады. Бастапқы кезеңде бұл үйлестіру баяулады, бұл екі себептерге байланысты болды: біріншіден, заң шығару базасы жоғары технологиялы болды, өйткені өнімнің әрбір нақты тобы үшін жеке талаптарды белгілеу мақсатын қойды; екіншіден, ЕО Директиваларындағы егжей-тегжейлі техникалық талаптарды нормалау практикасы ЕО кеңесінде шешім қабылдау кезінде бірауыздан қол жеткізу ұзақтығын ұлғайтуға алып келді. 1992 жылдың 31 желтоқсанына ресімделген бірыңғай нарық құру, реттеудің жаңа тәртібін пайдаланбай-ақ орын алуы мүмкін емес. Бұл тәртіп жалпы негіз қалаушы талаптарды ғана қамтуы, сондай-ақ нарықта өнімнің пайда болу алдындағы кезеңде мемлекеттік құрылымдар тарапынан бақылауды төмендетуге тиіс болды. Ол өзара сапа кепілдігін беруге және өзара іс-қимылды бағалау бойынша басқа да заманауи тәсілдерді қамтуға тиіс болды. Бұдан басқа, шешім қабылдау рәсімін жеңілдету қажет болды, өйткені техникалық үйлестіру жөніндегі ЕО директиваларын бекіту ЕО кеңесінде білікті көпшілікті талап етті. Реттеудің жаңа тәртібі және оның стратегиясы кеңестің 1985 жылғы Техникалық үйлестіру мен стандарттаудың жаңа тәсілі туралы қарарымен қаланды. Қарар келесі қағидаттарды жариялады: * Құқықтық саладағы үйлестіру негіз қалаушы талаптармен шектеледі. ЕО нарығында таратылатын өнім осы талаптарға сәйкес болуы тиіс, ал оның ЕО шегінде еркін қозғалысы пайда әкелуі тиіс. * Директивалардың негізгі талаптарына сәйкес келетін өнімнің техникалық параметрлері Үйлестірілген еуропалық стандарттарда белгіленген • * Үйлестірілген және басқа стандарттарды қолдану ерікті негізде жүзеге асырылады. Өндіруші негізгі талаптарға сәйкес келетін кез келген техникалық шешімдерді таңдай алады. * Үйлестірілген стандарттарға сәйкес өндірілген өнім негіз қалаушы талаптарға сәйкес презумпциясы бар. Жаңа тәсіл стандарттар ЕО Директиваларында белгіленген негіз қалаушы талаптарға, сондай-ақ ЕО Директиваларында белгіленген адамдардың қауіпсіздігін немесе басқа да мүдделерді қорғауды қамтамасыз етілуін талап етеді. Жаңа тәсіл ЕО директиваларына сәйкес қолдануға міндетті болатын негіз қалаушы талаптарды үйлестіруді жүргізуді міндеттейтіндіктен, бұл тәсіл негіз қалаушы және техникалық талаптар арасындағы айырмашылықтар анықталған жағдайда ғана қолайлы. Бұдан басқа, негізгі талаптарды орындау үшін шекті жол берілетін тәуекелді сәйкестендіруді қамтамасыз ету үшін өнімнің түрлері біркелкі болуы тиіс.

Өнімнің номенклатурасы немесе тиісті тәуекел де стандарттау үшін қолайлы болуы тиіс. Жаңа тәсіл ЕО заң шығарушылық 1985 жылдың алдында едәуір дәрежеде болған облысқа, сондай-ақ дайын өнім мен қауіптер туралы ережелер регламенттелмейтін экономика салаларына қатысты емес. Мысалы, тамақ өнімдерін, химиялық және фармацевтикалық өнімдерді, автомобильдер мен тракторларды қозғайтын заңнама жаңа кіріс қағидаттарына негізделе алмайды. Жаңа тәсіл қағидаттарына қосымша негізгі элементтері құзыретті органдар құру және қолданылатын рәсімдерді қадағалау, нақты саясат және сәйкестікті бағалау шеңберін белгілеу болып табылатын сәйкестікті бағалау үшін сенімді өлшемдер қажет. Сертификаттау және сынау саласындағы жаһандық көзқарас туралы кеңестің 1989 жылғы қарары сәйкестікті бағалау саласындағы ЕО саясатының мынадай қағидаттарын мәлімдейді: * ЕО заңнамасымен сәйкестікті бағалау рәсімдерін пайдалану, осы рәсімдерді орындайтын органдардың мақсаты бойынша критерийлерді белгілейтін және қолданылған сәйкестікті бағалаудың әртүрлі сатыларында пайдаланылатын модульдер түрінде сәйкестікті бағалауға дәйекті көзқарас көзделеді • СЕ-таңбалау. * Сапа менеджменті саласындағы еуропалық стандарттар (EN ISO 9000 сериясы) және сәйкестікті бағалау жөніндегі органдарға қойылатын талаптарды анықтайтын еуропалық стандарттар (en 45000 сериясы) қолданылады.

Кеңес Директивасы-ЕО-ға мүше мемлекеттердің заңнамалық актілері арқылы енгізіледі. ЕО Директиваларында мерзімдер белгіленеді: ЕО директивасының күшіне енген күні және оны ұлттық заңнамаға енгізудің соңғы мерзімі. Кеңестің шешімі-өңірлік еуропалық ұйымдарға жатады. Еуропалық комиссияның шешімі-Еуропалық комиссияның құрылымдық бөлімшелеріне жатады. Негізгі талаптар ЕО директиваларына қосымшаларда баяндалған және ЕО директивасының мақсатына жету үшін қажетті барлық талаптарды қамтиды. Нарықта негіз қалаушы талаптарға сәйкес келетін өнім ғана орналастырылуы және (немесе) пайдалануға (қолданысқа) берілуі мүмкін.