Курстық жұмыс: Менеджмент | Ұйымның ішкі айнымалы

1.Ұйымның ішкі ортасына сипаттама………………………………………6
1.1. Ұйымның ішкі ортасынның құрылымы…………………7
1.2. Әлеуметтік жүйелер түріндегі ұйымдар………………..15
2.Ұйымның ішкі айнымалыларының өзара байланыстылығын талдау………………………………………………17
2.1. Технологиялық өзгерістердің қызметкерлері…………18
2.2. Көмірқазу өнеркәсібінде жүргізген зерттеулер……….19
3.Ұйым ортасын талдау……………………………………………………………21
Кіріспе.
Басқару объектісі — ұйым болып табылады, яғни жеке және мемлекеттік фирмалар, мемлекет мекемелері, қоғамдық бірлестіктер, мәдени және оқу-ағарту мекемелері және т.б. соғамның әлеуметтік институттары.
Басқару ғылымында ұйымдардың құрылымы және қызмет етуінің комплексті жалпы теориясы жан-жақты ғылыми реттеулер пәні болғанына қарамастан осы күнге дейін аяқты анықталмаған.
Басқару теориясы мен практикасы басқа ғылымдар жетістіктерін жинақтай отыра ұйымдық басқарудың бірыңғай принциптерін жасауға ұмтылады.
Басқаруға арналған әдебиетте «бизнес ұйымдарын», өндірістік-шаруашылық ұйымдарын зерттеудің ең күрделі объектілері қатарына — әлеуметтік-экономикалық жүйелер класына жатқызады. Осы тұрғыдан ұйымды жүйелік баппен қарастырудың маңызы зор.
«Ұйым» термині әдетте екі мағынада қолданылады:
1.Ұйым — белгілі бір объектінің бар элементтерін кеңістікте және уақыт бойынша рационалды үйлестіру. БҰЛ үйлестіру барысында әр элемент тұтас объект табысқа жетуге итеру керек.
2.Ұйымның өзі күрделі, белгілі бір реттелген ішкі құрылымға
болатын объект ретінде қарастырылады.
Мұнда «ҰЙЫМ» термині екінші мағынада қолданылады.Сонымен ұйым дегеніміз — біртұтас байланысты бірлікті құратын элементтер жиынтығынан тұратын күрделі динамикалық әлеуметтік — экономикалық жүйе.
Ұйымды жүйелік баппен қарастыру ұйымның ЖЕКЕ спецификалық элементтерімен қатар, осы элементтер ұйымдастырылған жиынтығына тән жаңа қасиеттері сапаларын қарастыруды ескереді. БҰЛ көзқарас тұрғысынан элемент қалған басқаларына қатынасын қарастырады. Себебі элементтердің біреуіндегі өзгеріс белгілі бір шамада басқалары өз әсерін тигізеді. Демек, бұл көзқарас ұйымды сипаттарда жүйе элементтері арасындағы өзара байланысын анықтауды көздейді. Ұйымның жүйе ретінде маңызды ерекшелігі – оның ортамен байланысы. Сыртқы ортаға берілген ұйымның сыртында жайласқан және оған айтарлықтай әсер тигізетін бар элементтер жатады.
Ұйым байланысын сипаттау үшін жүйенің кірістері шығыстарын айқын
анықтау қажет, сонымен қатар жүйе айтарлықтай әсерін тигізуші компоненттердің сипатталуы қажет.
БҰЛ жерде ұйымның ішкі ортасына оның айналасы көп әсерін тигізетіндігін ескеру қажет. Ұйым ішінде оның жеке қосалқы жүйелері өзара сыртқы ортамен өз бетімен байланыс құруы мүмкін. Ұйымды жүйе ретінде оның іс-әрекет етуі көп даму бағыты сипаттайды. Ол жүйенің даму және іс-әрекетіне себепті-салдарлық қатынастарын айқындау сипаты қызметін атқара отырып, іс-әрекетінің тиімді реттелуіне жету мақсатында айқындалады. Ұйым күрделілігі оның көп мақсатты екенін көрсетеді. Нақтылы практикалық сұрақтарды шешу ҮШІН оның көптүрлі мақсаттарын бір өлшеуішке әкелу әрқашавда тиімді баға бермейді. Сондықтан, мақсаттардың ірі топтарын бөлі қарастыруға тура келеді. БҰЛ топтар саяси, экономикалык ғылыми-техникалық, әлеуметтік және т.б. факторлар әсеріне туады. Осыған сәйкес мақсаттарды өндірістік-экономикалық. Ғылыми-техникалык, әлеуметтік деп бөлуге болады.
Мақсаттарды осылай топтастырғанымыз басқаруды ұтымды ұйымдастыру үшін жасалынып отыр, ал шын мәнінде бұл мақсаттар бір-бірімен ажырамастай байланысты.
Ұйымды күрделі жүйе ретінде қарастырғанмен оны өзбетті жеке бөлімшелерге бөлуге тура келеді, ал ол өз алдына көптеген спецификалық мақсаттарды қоюды талап етеді. Бұл мақсаттар өзара бірін-бірі толықтыра отырып, әр түрлі тұжырымдалуы мүмкүн, бірақ әлеуметтік-экономикалық мәні жағынан бір-біріне өзара кайшы келмеу керек.
Ұйым жүйе ретінде белгілі бір мақсаттарға жетуге қажет мәселелерді шешу механизмі болып табылады. Яғни, жүйе функциялары және ішкі құрылымы мақсаттар құрылымымен тікелей қиыстырылып тұру керек. Егер берілген ұйым одан жоғары сатыдағы жүйенің элементі балса, онда ол белгілі-бір ; дәрежеде басқарылатын және бақыланатын подсистема болып қаралынады. Осыдан, ұйым мақсаттары жоғары дәрежедегі жүйе мақсаттарымен қиыстырылуы керек. БҰЛ мағынада төменгі деңгейдің әр мақсаты аралық ретінде, жоғарғы жүйенің аяқты мақсаттарына жетудің құралы ретінде қарастыру қажет. Сонымен, ұйымның мақсаттар жүйесі иерархиялық құрылымын мақсаттар ағашын құрады, ал ол басқару құрылымының қалыптасуының маңызды негізі болып есептелінеді.
Ұйымның басқару құрылымы басқару аппараты бөлімшелерінің құрамы және оның өзара байланысымен, қызметкер арасындағы өкілеттіктердің, жауапкершіліктің және бағыныштылықтың қатынасы арқылы сипатталады.
Соңында, ұйым дегеніміз оның мақсаттарға жетуін көздейтін өзі Ұйымдастырылып, өзі реттелетін жүйе. Әр жүйенің өмір сүруі, оның басты мақсаттары актуальді болуына байланысты. Өзі реттелетін жүйеде екі белгілі-бір шамада өзбетті бөліктерді ажыратуға болады — басқарушы қосалқы жұйе және басқарылуы қосалқы жүйе. Олардың арасындағы байланыста коммуникациялар басқарушы жүйеден баскарылушыға әм түрінде, ал басқарылушыдан басқарушыға — әмірдің орындалу жайлы ақпарат түрінде жүргізіледі. Басқарушы қосалқы жүйенің мақсаты — жүйе алдында тұрға мақсатқа жету үшін тиісті шешімдерді қабылдау және оні орындау. Күрделі динамикалық жүйеде элементтер байланыс әрдайым өзгеріп отыратындығына орай басқарылушы қосалқі жүйе бұл өзгерістерді толық ескеруі қажет. Сонымен қатар басқарылушы жүйе де пассивті болмауы керек, кері байланьк арқылы ол басқарушы жүйені әр уақытта қалыптасқан жағдайда қарай оптимальді шешімді іздеуге итереді.
1.1. Ұйымның ішкі ОРТАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
Басқарушы және басқарылушы жүйелерден тұратын немесе белгілі бір ақпарат арқылы өзара байланысты басқару объектісі мен субъектісіне бөлу аркылы ұйымды жүйе ретінде көрсету ең қарапайым және жалпы жолы болып табылады. Бүгінгі күні ұйым теорияларында ұйымның ішкі құрылысын талдауда көпшілік мақұлдаған әдіс жоқ: әр автордың өз пікірі берілген. Бірақ соңғы жылдардағы зерттеулерде ортақ пікір туа бастады. Ол ұйымды зерттеудің жалғыз саналы әдісі — оны жүйе ретінде қарастыру және жүйені зерттеуде өзара байланысты айнымалылардың біруақытта өзгеруіне негізделген талдау әдісіне сүйену.
Ұйымның ішкі ортасы құрылым, ішкі ұйымдық процестер, технология, кадрлар, ұйым мәдениеті сияқты бөліктердің органикалық Үйлесуі деп анықталады. «Менеджмент негіздері» деп аталатын американдық аудармалы оқулықта ұйым ішкі айнымалылардан тұратын ашық тіру жұмсауы қажет.
Мұнда негізгі бағыттаушы -ұйымның ортақ мақсаттарына ең бірінші жол беру. Бөлімше мақсаты басқа бөлімшелер мақсатына қайшы келмей, керісінше, ұйымның ортақ мақсатына өзінің нақты үлесін қосуы қажет.
БҮГІНГІ мақсаттар жүйесі басқару теориясы және практикасында ойлап табылған ұйымның құрылымын құрастыруда негізгі құралдарының бірі ретінде қарастырылады.
Әр ұйым алдында басқару құрылымын қалыптастыру және дамыту міндеті түрады; бұл жұмыстың барысында барлық элементтердің күш салуын бір мақсатқа жетуге жұмылдырады, ол үшін әр түрлі қызметтерді бір-бірімен анық байланыстыру қажет. Ұйым жүйесінің аяқты нәтижесі өндіріс тиімділігін арттыру болып табылады. Жай ғана машиналар, шикізат және адамдар жиынтығы ұйым емес. Кәсіпорын осы ресурстардың комбинациясын жақсарту арқылы ғана өз өнімділігін арттыра алады.
Әрбір жүйе тиімді қызмет етуі үшін құрылымдануы тиіс. Белгіленген мақсаттарға тиімді жету үшін бүкіл ұйымның, барлық бөлімшелердің және әр орындалатын жұмыстың құрылымын түсіну қажет. Көптеген ұйымдар құрылымы әр бөлімше және әр жұмысшы өз алдына белгілі бір қызмет саласында мамандалатындай ұйымдастырылған.
Еңбекті ұтымды бөлу орындалатын жұмыстың абсолютті көлеміне, сонымен қатар, жеке қызметкерлердің белгілі бір саладағы қажетті білім деңгейіне, олардың біліктілігіне байланысты. Ұйымдық құрылым жасауда негізгі сұрақтардың бірі -мамандану артықшылықтарын ескере отырып, еңбек бөлінісін дәрежеде жүргізу керек деген сауал. ішінде көлденең және тік еңбек бөлінісін ажыратады. көлденең бөлінісі ҮЙЫМНЫҢ функциясын
дифференциялау көмегімен жүргізіледі және ол хед
элементтерден тұрады: .
— жұмысты анықтау, яғни, жеке тапсырмаларды нақтылы бірыңғай жұмыстар түріне келтіру және олар арасын байланысты орнату. Мұнда әр жұмысты белгілі бір қызметтегі бір немесе бірнеше адамдар атқаруы мүмкін;
— басқарумен қамту, яғни басқарушыларға есеп бағыныштылар саны;
— ұйымды функционализациялау, яғни ұйым мақсатына үшін орындалуға тиіс түрлі тапсырмалар жиынтығын орындау:
— ұйымды құрылымдық бөлікгерге — бөлім,сектор,бюро, участок және т.б. бөлімшелерге бөлу.
— Ұйымдағы жұмыс құрамдас бөлікгерге бөлінгендіктен біреу еңбекті тік бөлініс арқылы жүйенің бар бөліктерінің қызмет үйлестіріп, координациялап отыруы тиіс. Еңбектің тік бөлінісі арқылы координациялау жұмысы операциялық жұмыстан бөлінеді. Басқа адамдар жұмыстарын координациялау, бір-біріл үйлестіру баскару мәнін ашады.
Мұнда басқару функцияларының жекелену дәрежесін ескру кажет. Функциялар жекеленуінің келесі этаптарын көрсет болады:
I. Басқару көлемі үлкен емес. Мысалға, кіші ұйымда дәл айқындалған басқарушылар тобы болмайды. Әдеттегі мысалы
бригадир өзінің басқарушылық міндетін негізгі жұмысының бөлігі деп санайды.
II. Басқару көлемі ұлғая түседі де, соның арқасында
басқару қызметімен айналысатын басшы пайда болады. Мысал мастер өзі дене күшін талап ететін жұмыс істемей, тек басқалар
жұмысын басқарып отырады.
III. Басқарушылық қызмет көлемі айтарлықтай өсіп линиялық иерархия пайда болады, мастерлер тобын басқару үшін шеберхана басқарушысы қажет болады.
IV. Басқару қызметі күрделі бола бастайды, ал оны бір адам орындай алмайды. Басқаруда еңбекті бөлу орын тебеді, осыған
орай қызметкерлер мамандана бастайды: жоспарлаушы, есепші…………….