Конституцияның құрылысы | Скачать Реферат

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Жаңа Конституцияның қабылдануы
2.2 Конституциялық құрылыс негіздері
2.3 1995 жылғы Қазақстан Конституциясы
2.4 Конституцияның құрылысы
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

ЖАҢА КОНСТИТУЦИЯНЫ ҚАБЫЛДАУ
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі 1993 жылғы қантардың 28-і
елдің негізгі заңы — тәуелсіз Қазақстанның бірінші Конституциясын
қабылдады.
Егемен Қазақстанның Конституциясын қабылдау жолында мыңдаған адамдар
үздіксіз еңбек етті. Қазақстан Республикасының Конституциясы —
барлық қазақстандықтар еңбегінің жемісі. Бұл аса маңызды құжаттың
жобасы азаматтардың бас қосуларывда, ауылдық, селолық, аудандық, қалалық,
облыстық кеңестер сессияларында талқылаңцы. Жобаны талқылауга әр түрлі
саяси партиялар мен қозғалыстардың өкілдері қатысты. Баспасөзде,
теледидарда, радиода қызу талқылау өтті. Әр түрлі митингілерде қарама-қайшы
пікірлер де айтылды.
Негізгі заң тексін талқылауға шет елдердің білікті мамандары да
қатыстырылды.
Талқылау барысында Конституция тексіне республика жұртшылығы,
заңгерлер көптеген ескертулер, толықтырулар енгізді. Негізгі заңды
қабылдаудың өзі баспасөз бетінде, еңбек ұжымдарыңда, Жоғарғы Кеңесте өткен
көптеген пікірталастардың қорытындысы еді.
Қазақстаңды әлемнің ажырамас бір бөлігі ретінде қарастыруы жаңа
Конституцияның ерекшелігі боп табылады. Бұл арқылы Қазақстан өзінің
халықаралық нормаларды қолдап, демократиялық, құқыктық мемлекет орнатуға
бағыт алғанын әйгіледі. Сөйтіп Қазақстанның ондаған жылдар бойы әлемдік
өркениеттен оқшаулануы тоқтатылды.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 4-ші бөлімінен, 21
тарапудан тұрады. Конституцияның құрамдас бөлімі Қазақстанның қоғамдық
даму ерекшелігін бейнелейтін өтпелі кезең жағдайларына арналған
тарау. Өтпелі кезеңнің мақсаты бұрынғы және жаңа Конститу-цияның
завдылықка, мемлекет пен онын органдары мен институттарына қатысты кейбір
жағдайларын байланыстыру, үйлестіру.
Конституцияның бар рухы, бөлімдері, тарауларының, баптарының көпшілігі
— отанымызда ұлтаралық жарасымдылықты сақтауға арналған. Онда өзін-өзі
билейтін қазақ ұлты мемлекеттілігінің түрі ретінде Қазақстан Республикасы
өзінің барлық азаматтарына құқық теңдігін қамтамасыз етеді деп көрсетілген.
Сондықтан ңетізгі заңның басты назары — адам, оның әміді. Елдегі ,
атқарылатын істердің барлығы заң бойынша тек азамат пен қоғам мүддесі үшін
жүргізілуі тиіс.
Кеңестік және қазақстандық тәжірибеде түңғыш рет адам қүқы мен
бостандыгының басымдылыгы танылып, Қазақстан хшіқы дүниежүзілік
қоғамдастықтың ажыра-мас бөлігі боп айқындалды.
Конституцияда тіл мәселелері де анықталды. Жаңа қабылданған Қазақстан
Конституциясы бойынша республикада қазақ тілі — мемлекетгік, ал орыс тілі —
ұлтаралық қарым-қатынас тілі деп жарияланды. Конституция басқа да тілдердің
қолданылу аясын сақтауға кепілдік береді, олардың еркін дамуына қамқорлық
жасайды.
Мемлекеттік тілді немесе үлтаралық карым-қатьшас тілін білмегендік
себептері бойынша азаматтардың құқығы мен бостандығын шектеуге тыйым
салынады.
Конституцияда конституциялық негіз ретінде Қазақстан Республикасының
жері біртүтас, ол бөлінбейді және оған қол сүғуға болмайды деп көрсетілген.
Конституция бойыгапа Қазақстан халқы Республика мемлекеттік өкімет
билігінің бірден-бір қайнар көзі боп табылады.
Мемлекеттік билік Конституция және республика заңдары негізівде
жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы Конституциясының ең жоғары заңдық
күші бар. Конституцияның орындалуына республика Президенті кепіл
болады. Конституцияның толық тараулары мен баптары азаматтардың
құқығы мен міңдеттеріне, қоғамға, оның негізгі
құрылымына, қоғамдық бірлестіктердің қызметін үйлестіруге, отбасына
арналған. Бүған адамның өмір сүру, мешпік иесі болу құқығы, сез, пікір,
жиналыстар өткізу, бірлестіктер құру қүқықтары жатады. Қазақстан
азаматтары Конституцияны, республика заңдарын сақтауға, әрбір адамның ар-
намысын, абыройын қүрметтеуге тиіс. Республика азаматтары
мемлекеттік символдарды — Ту, Елтаңба, Әнүранды қастерлеуге тиіс. Отавды
қорғау — республиканың әрбір азаматыныц абыройлы міндеті. Бүған қооц
республика азаматтары заңды түрде бекітілген алым-са-лықтарды төлеуге
тиісті.
Үшінші бөлім мемлекет, оның оргавдары мен инсти-туттарының қүқықтық
нормаларын айқыңдауға арналған.
Төртінші бөлім Конституцияны сақтау кепілдіктеріне, Конституцияның
түрақтылығын қамтамасыз ету және оның ережелерін қоргауға арналган.
Республика парламентінің Қазақстан Конституциясын қабылдауы — тарихи
маңызы бар оқиға. Конституция мемлекеттің еркениеттілік даму жолының
негізін қалап қана коймай, адам құқықтарын қорғаудың сенімді кепілі
қаланғанын паш етті. Бұл маңызды құжатты қабыддау арқылы Қазақстан әлемнің
тарихи сахнасына тағы бір демократиялық мемлекеттің шыққанын мәлімдеді.
Біз, Қазақстан халқы, дүниежүзілік қоғамдастықтың ажырамас
бөлігі бола отырып, қазақ мемлекеттілігінің бұлжымастығын негізге
ала отырып, адам құқығы мен бостандығының басымдығын тани
отырып, демократиялық қоғам мен құқықтық мемлекет құруға бекем
бел байлап, азаматтық тату лық пен ұлтаралық келісбімді,
өзіміз үшін және өз ұрпақтарым ыз үшін лайықты өмірді
қамтамасыз етуді қалай отырып, осы Конститутцияны қабылдаймыз
және конституциялық құрылыстың мынадай негіздерін жариялаймыз.

Конституциялыцқ құлырыс негіздері
Бірінші. Қазақстан Республикасы (Қаюзақстан) –демократиялық,
зиялы және біртұтас мемлекет.
Өзін — өзі билеитін қазақ ұлты мемлекеттігінің түрі
ретінде Қазақстан Республикасы өзінің барлық азаматының құқұық
теңдігін қамтамасыз етеді.
Екінші. Қазақстан Республикасының жері тұтас, ол
бөлінбейді және оған қол сұғуға болмайды.
Үшінші. Қазақстан республи касы адамды, оның өмірін,
бостандығы мен ажырамас құқығын ең қөымбат қазына деп
тануға және өз қызметін азамат пен қоғам мүдделері үшін
жүзеге асырады.
Төртінші. Қазақстан халқы республика мемлекеттік өкімет
билігінің бірден-бір қайнар көзі болып табылады.
Қазақстан Республибкасы 1995 жылғы 30 тамызда өткізілген
Республиткалық референдумда қабылданды.
Халық мемлекеттік өкімет билігін тікелей және өз өкілдері арқылы
жүзеге асырады. Мемлекеттік өкімет билігін жүзеге асыру құқығын халықтың
қандай да бір бөлігі не ұйым, немесе жекелеген адам иемдене алмайды.

Қазақстанның бүкіл халқы атынан билік жүргізуге өздерінің
конституциялық өкілеттігі шегінде Республика Жоғарғы Кеңесі мен
Президентінің ғана құқы бар.
Бесінші. Қазақстан Республикасы Республика Конституциясы мен заңдары
ауқымында әрекет ететін қоғамдық бірлестіктердің тең құқылы мүмкіндіктері
болуына кепілдік береді.
Қоғамдық бірлестіктердің идеологияны мемлекеттік идеология орнына жүре
алмайды.
Алтыншы. Қазақстан Республикасында мемлекеттік өкімет билігі оны заң
шығару, атқару және сот билігіне бөлу принципіне негізделеді. Соған шйкес
мемлекеттік органдар ез өкілеттігі ауқымында дербес болады, тежемелік және
тепе-тендік жүйесін пайдалана отырып, өзара ықпалдасып іс-әрекет жасайды.

Заң шығарушы конституциялық құрылыс негіздерінің бұлжымастығына
сүйенеді. Мемлекеттік өкімет билігі Республика Конституциясы мен заңдары
негізінде жүзеге асырылады.
Жетінші. Қазақстан Республикасы Конституциясының ең жоғары зандық
күші бар. Оңың тұжырымдары тікелей қолданылады. Конституция ережелеріне
қайшы келетін заңдар мен өзге де құжаттардың хандық күші болмайды.

Сегізінші. Қазақстан Республикасында мемлекеттік — қазақ-тілі.

Орыс тілі ұлтаралық қарым-қатынас тілі болып табылады.

Мемлекет
ұлтаралық қарым-қатынас тілі мен басқа да тілдердің қолданылу аясын
сактауға кепілдік береді, олардың еркін дамуына қамқорлық жасайды.
Мемлекеттік тілді немесе ұлтаралық қарым-қатынас тілін білмегендік
себептері бойынша азаматтардың құқығы мен бостандығын шектеуге тыйым
салынады.

Тоғызыншы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік нышандары —
Елтаңбасы, Жалауы, Гимні бар.
Қазақстан Республикасының астанасы — Алматы қаласы.

1995 жылғы Қазақстан Конституциясы
Қазақстандағы болып жатқап демократиялық өзгерістер республиканың
1995 жылы қабылдамған Ата заңында өзінің басты көрінісін тапты еліміз
егемендік алған уақыт ішінде екі Конституция қабылданды. Оның біріншісі —
1993 жылдың қаңтарында болған еді. Бұл Ата Заңның бұрынғы КСРО
Конституциясының көшірмесіне айналған Қазақ КСР Констптуциясымен
салыстырғанда едәуір айырмашылығы мен өзгешелігі болды. Дегенмен бұл
бірінші Ата Заңның елеулі жетіспеушілігі мен кемшілігі де бар еді. Оған
басты себеп — бұрын еркіндік билігі қолына тимеген, оның дәмін татпаған,
оған тиісті әзірлігі болмаған елде Ата Заңды асықпай, терең және жан-жақты
байыппен қарап қабылдауға белгілі бір уақыт қажет етеді. Осыған … жалғасы