ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІҢ ШЫҒАРАТЫН ЛАСТАРЫНАН ЖҰМЫС АЙМАҒЫ ЖӘНЕ ОҒАН ҚАРАСТЫ ТЕРРИТОРИЯЛАРДЫҢ АУАСЫН САҚТАУ ӘДІСТЕРІ МЕН ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ

ТАЗАЛАУ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Энергетикалық саладағы еңбекті қорғау мәселелері технологиялық үдерістерді жүзеге асырудан туындайтын ластанудан жұмыс аймағының ауасын қорғаудың техникалық құралдарын және әдістерін қолданумен тікелей байланысты.
Атап айтқанда, өндірісті қоса алғанда, шаңды тарату, бес топқа бөлінген:
I — бөлшектердің диаметрі d50 140 мкм болатын өте қалың шаң; II — үлкен дисперсті шаң d50 = 40-140 мкм;
III — орта дисперсті шаң d50 = 10-40 мкм; IV — ұсақ шаң d50 = 1 — 10 мкм;
V — өте ұсақ шаң d501 мкм.
Шаңды дисперсия көрсеткіші, оның тығыздығы сияқты, шаңды жинау құралдары мен құрылғыларын таңдауда маңызды рөл атқарады.
Өз кезегінде, шаң бөлшектері олардың физикалық-химиялық сипаттамаларына байланысты түрлі тығыздыққа ие. Шаң бөлшектерінің шын, айқын және массалық тығыздығын айқындау.
Шаң бөлшектерінің анық тығыздығы оның массасының көлеміне, мысалы, қатты (кеуекті емес) бөлшектерге қатысты анықталады, анық тығыздық мәні нақты тығыздық мәніне тең.
Бункерлердегі шаңның мөлшерін анықтауға арналған көлемдік тығыздық концепциясы енгізілді. Бұл шаң қабатының тығыздығы қабаттың салмағын оның көлемінің қатынасына тең және бөлшектердің кеуектілігі мен шаң қабатын қалыптастыру үдерісіне байланысты.
Уақыт өте келе шаң қабатының тығыздығы өзгереді. Мысалы, масса шаңының көлемдік тығыздығы жаңадан төгілген шаңнан 1,5-тен 3 есе жоғары.

Ауадан шаңды тазарту әдістерін таңдау тұрғысынан кем емес маңызды қасиет бөлшектердің біріктіруі болып табылады, өйткені шаңның бірігуге бейімділігі неғұрлым жоғары болса, шаңның элементтеріне жабысып, жеке бөлшектер мен шаң жинағыштардың жинақтарына бірігу ықтималдығы артады. Өз кезегінде, шаңның сіңімділігі ылғалданған кезде артады.
I топтың шаңы нашар бірігуге, ІІ және ІІІ топтардың орта бірігуге, ал IV және V дисперстік топтарына жабысқақтық жатады.
Ылғалдандыру кезінде түрлі шаңдардың әртүрлі біріктіру қасиеттеріне ие екендігін ескере отырып, шаң бөлшектерінің сұйықтықпен икемділігін анықтау қажет болады. Бұл дымқыл шаң жинаушы жұмыс режимдерін таңдау кезінде өте маңызды.
Бірқатар жағдайларда бөлшектердің электр заряды ескерілу керек, бұл олардың шаң жинағыштарында және түтіктерде олардың іс- әрекетіне әсер етеді.
Қатты бөлшектердің газ фазасынан бөліну ерекшелігіне байланысты барлық шаң жинау жабдығы сыныптарға бөлінеді (24.1-сурет).

Сурет. 24.1. Шаң жинау жабдығының жіктелуі

Сурет. 24.2. Циклон күлін жинаушылардың конструктивті орындау мысалдары:
a — тангенстік кіріспен, б — акциалды күректермен, в — батареялы: 1, 8
— циклон кірісі және батареясы; 2 — циклондық шығыс түтігі; 3 — циклонның корпусы; 4, 7 — жекелеген және жалпы күл шатырлары; 5 — күл шығару тетігі; 6 — бұралмалы күректер; 9 — жинау камерасы; 10 — газ тарату қорабы
Құбырлар арқылы түтік газ 2 құбырларға немесе жинау камераларына шығарылады (сурет 24.2, с).
Центрифугалық әсер үлкен бөлшектерде айқын көрінеді. Бөлшектердің мөлшері артып, циклонның диаметрі азайған сайын, тазалау тиімділігі артады.

Күлді жинау үшін қимада жинақталатын шағын диаметрлі бірнеше циклондар қолданылады. Циклондар арасындағы өзара құбырлар 8 және жинақтау камералары 9 оларды қосады.
Батарея циклондарының кемшіліктері — бұл кұл шығарғыш тозудың әсері, әсіресе кіріс құбырлары 8 және 1 және газ тарату қорабында орналасқан алғашқы циклондардың 2 шығатын саңылауларының учаскелері. Бұл элементердің тозуы батареяларда сору табақшаларының, шаңды газдың ағуына және циклондардың тиімділігін төмендетуге әкеледі.
Сонымен қатар, батереялы циклондардағы газдарды тазарту деңгейі электростатикалық сүзгілер мен скрубберлерге қарағанда төменірек болады, бұл ретте үлкен күл түйіршектері жоғары тиімділікке қол жеткізеді. Сондықтан батареяның циклондары әдетте ең үлкен күлді алу үшін алғашқы тазалау сатысы ретінде қолданылады.
Жиналған қопсытқыштардағы күл күлді кетіру жүйесіне жіберіледі. Түтік клапандары күлді желілерге орнатылады, сондықтан күл ауаның кері ағынымен күл жинағышқа қайта түспеу үшін, қысым газды құбырларда төмен болады.
Тұтас фракциялардан ауаны тазартудың әлемдік тәжірибесінде центрифуга әдісі бойынша құйынды шаң жинағыштары (ВПУ) таралды. Мысалы, АҚШ-та, Батыс Германияда және бірқатар басқа елдерде диаметрі 2-ден 40 метрге дейін болатын ВПУ-дың бірнеше түрі қолданылады, бұл ВПУ өткізу қабілеттілігін 20-дан 315 000 м с-ға дейін арттыруға мүмкіндік береді.
ВПУ екі түрі бар:
шүмекті (сурет 24.3, а);
скапарлы (24.3-сурет, б).
Шаң газы 5 камераға кірістірілген патробок жағынан кіреді 4. Шаң газды алдын ала тартқыңыз келсе, камераға 5 ұңғымалы скапарлы ВПУ ендіріледі. Шығару порты 6-ға жоғары қарай жүргенде, газ ағыны күл жинағышта пайда болатын қайталама ауа ағындарына ұшырайды 1 ағынның айналмалы қозғалысын қамтамасыз етіледі.
Бүріккіш түріндегі ВПУ-дегі бүркіші ретінде, көлбеу шүмектер қолданылады және жүзі түріндегі ВПУ-да, көлбеу скапарлары қолданылады.

Сурет. 24.3. Құйынды шаң жинағыш:
a — шүмек түрі, б — скапарлы түрі: 1 — құйындағыш; 2 — ұңғымаға арналған пышақ скреберлері; 3 — сақтайтын шайба; 4 — кіріс құбыры; 5 — камера, 6 — сарқынды су құбыры
Ағынның айналуы кезінде туындайтын центрифугалық күштердің әрекет етуі бойынша, шаң бөлшектері оның шеткі шегіне қарай шығады, ал екінші ағынның спиральды ағындары аппараттардың түбіне өтеді. 3 Хопперге кері қайтарылмайтын шаңды тазартуды қамтамасыз ететін сақтайтын шайбасы.

ЭЛЕКТР СҮЗГІЛЕРІ

Электрофильтрлер газдағы ауа қоспаларын шаң мен тұман бөлшектерден тазартады. Электростатикалық шөгінділердің жұмыс істеуі ағынды разряд аймағында газды әсер ету әдісіне негізделген, нәтижесінде иондардың заряды қоспалардың бөлшектеріне және бұл бөлшектердің шөгінділер мен корона электродтарына тұндыруына ауысады.
Мысалы, электрлік сүзгілер зарядталған шаң бөлшектерді ұстап тұру қағидаты бойынша жұмыс істейтін жылу энергетикасында кеңінен қолданылады (24.4-сурет).

Сурет. 24.4. УГ типті электрофилтер:
a — электродтардың орналасуы; б — жалпы көрініс: 1 — күлді жинауға арналған бункерлер; 2 — тұндыру электродтары; 3 — корона электродтары; 4
тарату қалақтары мен торлар; 5, 7 — электродтарды шайқау үшін құрылғылар; 6 — зарядталу көзі; 8 — металл корпус.

Металл корпусында 8 100-150 мм қашықтықта корона 3 және секцияда жиналған шөгінділердің 2 электродтары бар. Корпус пен жерге оқшауланған инелері бар немесе тар жолақтар түрінде жасалған корона электродтарына жоғары кернеулі электр қуатының (20 — 90 кВ) теріс заряды қосылады. Бұл электродтардың бетінде кернеу қолданылғанда, кейбір тереңдікте шектелген корондық разряд бар. Бұл разряд газ бен шаң бөлшектерін ионизациялайды. Зарядталған шаң бөлшектері жерге орналастырылған шөгінділердің электродтары мен ішінара короналарға қарай жылжиды.
Шөгінді электродтар дамыған беткі қабатымен жіңішке парақты элементтерден жасалады.

Ең жақсы шөгінді қабілетіне майда күл ие.
Электродтар мезгіл-мезгіл арнайы құрылғылардың 5 және 7-нің көмегімен шайқалады, ал күл бункерлерде сақталады. 1. Электродтардан шайқалған кейбір күл, газдың ағымы арқылы тазару деңгейін төмендетеді. Электростатикалық шөгінділердің кіру және шығуында, газды және күлді бөлек бөліктерде біркелкі бөлуді қамтамасыз ететін бағыттағыш скапарлар мен торлар қамтамасыз етіледі, бұл … жалғасы