Электр тогының жылулық әсері. Джоуль-Ленц заңы

(ия/жоқ)7.Ток күшін вольтметрмен өлшейді (ия/жоқ)8.БХЖ-де кедергі ампермен өлшенеді (ия/жоқ)9.Өткізгіштерді тізбектей қосқанда жалпы кернеу тізбектің барлық бөліктеріндегі кернеудің қосындысына тең. (ия/жоқ).1. Электр тогы дегеніміз не? — Еркін электр зарядтарын тасымалдаушылардың реттелген қозғалысы 2. Ток күші деп нені айтады және формуласы қандай? — Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы қандай да бір уақыт аралығында тасымалданатын электр мөлшерінің сол уақыт аралығына қатынасы 3. Электр кернеуі деп нені айтады және формуласы қандай? — Тізбектің берілген бөлігінде заряд орын ауыстырғанда, электр өрісінің атқарған жұмысының осы зарядқа қатынасы 4. Өткізгіш ұштарындағы кернеуді қандай құралмен өлшейді және ол тізбекке қалай қосылады? — Вольтметр. Ол тізбекке параллель қосылады.5. Тізбектің бөлігі үшін Ом заңы қалай тұжырымдалады? Тізбектің бөлігіндегі ток күші осы бөліктің ұштарындағы кернеуге тура пропорционал, ал өткізгіштің кедергісіне кері пропорционал Үйге берілген сабақ тақырыбы :«Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау»1.Өткізгіштерді тізбектеп жалғағанда: а) R = ? ә) I = ? б) U=?Жауабы: а) R = R1+R2+…+Rn  ә) I = I1=I2=…=In  б) U= U1+U2+…+Un  2.Өткізгіштерді параллель жалғағанда: а) R = ? ә) I = ? б) U=?Жауабы:  а) 1/R = 1/R1+1/R2+…+1/Rn  ә) I = I1+I2+…+In  б) U= U1=U2=…=Un

1-топ: Жазушылар2-топ: Зерттеушілер3-топ: Суретшілер

«Өзі туралы кластер» тренинг, қағаздар, қалам.

Физикалық диктант 1.Зарядталған б……….ң реттелген бағытталған қозғалысы э….р тогы деп аталады. 2.Уақыт бойынша өзгермейтін т… тұ….ы ток деп аталады.3.Э….р т…..ң әсерлері болып табылады ж…..қ, х……қ, м…….к. әсерлер4.Уақыт бірлігіндегі өтетін з….тың мөлшеріне тең шама т.. к….і деп аталады. 5.Ток күші А….рмен өлшенеді. 6.Кулондық күштермен бөгде күштердің жасаған қосынды ж….ы эл…р к.р…і деп аталады. 7.Тізбек бөлігіндегі токтың ж….ы сол т….ң шамасына , тізбек бөлігіңдегі к…..ге және ток өтетін уақытқа тура пропорционал.8.Токтың қ…ы ток күші мен к…..дің көбейтіндісіне тең физикалық шама. 9.Өткізгіште болінген жылу м……н есептеу үшін ток күшінің квадратын,өткізгіш ке…….сін және электр тогының өту у…..н өз ара көбейту керек. Электр тогының жұмысыСонымен біз электр тогының бар екенін оның жылулық, химиялық, магниттік және биологиялық әсерлері бойынша білуге болады дедік. Осы әсерлер арқылы электр тогы, нақты айтқанда электр тогының көзі жұмыс жасайды. Мысалы ток өткенде өткізгіш қызады, соның салдарынан олардың ішкі энергиясы өседі. Ал өткізгіштің ішкі энергиясының артуы ток жұмысының есебінен жүреді, осы жқмысты есептейік. Сонда электр өрісі A=qU жұмыс өндіреді. Ток күші I=q/t болғандықтан жұмыс мынаған тең: A=IUt Тізбектің бөлігі үшін Ом заңына сүйеніп Токтың жұмысының өрнегін мына түрде жазуға болады.A=I2 Rt . Тізбектің бөлігіндегі жұмысы ток күшінің кернеуге және жұмыс өндіруге кеткен уақытқа көбейтіндісіне тең.Токтың жұмысы Джоульмен (Дж) өлшенеді.1Дж =1A*1B*1cДжоуль- Ленц заңыЕгер өткізгіш қозғалмаса, токтың барлық жұмысы өткізгішті қыздыруға жұмсалады. Сол кезде бөлінетін жылу мөлшері мынаған тең болады. Q=A=I2 Rt. Бұл формула Джоуль- Ленц заңын сипаттайды.Өмірмен байланыстыру- өндірісте, тұрмыста қолданыстағы электр приборларының жылуының мөлшері осы заңға негізделген. Заңның тұжырымдамасы: өткізгіштегі токтың бөліп шығаратын жылу мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіш кедергісіне және электр тогының өту уақытына пропорцианал.Бұл заңды тәжірибе жүзінде 1841 жылы ағылшын ғалымы Дж.Джоуль және 1843 жылы Петербург академигі Э.Х.Ленц ашқан. Сонымен электр тогының жылулық әсерін түсіндіретін заң Джоуль- Ленц заңы болды.Электр тогының жылулық әсері тұрмыстық, өнеркәсіптік жылу қондырғыларында қолданылады. Олар электр шамдарында, өлшеу техникаларында, аспаптарында, электрлік дәнекерлеуде, тағы да басқа көптеген қазіргі заманғы техниканың салаларында пайдаланылады.Ең алғашқы электр шамдар, осы уақытқа дейін пайдаланылып жүрген, қыздыру шамдары б. т. Олардың жарық көзі адам көзінің қабылдауына оптималды б. т. Бірақ олардың елеулі кемшілігі бар: жуық шамамен олардың 95% энергиясы жылуға айналады, ал 5% ғана жарық көзінің үлесіне қалады.Электр шамының бір ғана өнертапқышы жоқ. Шамның тарихы әр түрлі уақытта, әр түрлі адамдардың ашқан жаңалықтарының тізбегінен тұрады. Лодыгин ең бірінші болып шамға вольфрам сымын қолданды және қыздырғыш сымды спираль пішінде орауды ұсынды. Лодыгин ең бірінші шамнан ауаны сорып алды, сөйтіп ол шамның қолдану мерзімін көп есеге арттырды. Лодыгиннің тағы бір жаңалығы шамды инертті газға толтырып, қолдану мерзімін арттыруға бағытталды.1876 жылы 23 — ші наурызда П. Н. Яблочков (1847 — 1894) дүниежүзінде бірінші болып электр шамын жасауға патент алды. Орыстың электротехнигі П. Н. Яблочков «Яблочков шамы» деп аталатын электр доғалы шам жасады. Мұндай шамдар 1878 жылы Париждің алаңдары мен көшелерінде орнатылды, ал кейін Москва мен Петербургте пайда болды.

\

Оқулық,мәтіндер.

2. Тұрақты ток заңдары.

Есеп шығару

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

«Ыстық орындық» орындық әдісі, сұрақтар, орындық.

№2.Электр плитканың кедергісі 80 Ом,кернеуі 220В. 6 сағат ішінде плитка қанша жылу бөледі?

№3.Қимасы 0,5мм2 хромаль сымнан 700Вт қуаты бар, 220В кернеуде жұмыс істейтін қыздырғыш үшін спираль дайындау қажет. Сымның ұзындығын табыңдар. Хромальдың меншікті кедергісі 1.4 Ом*мм2/м

6. «Электр» және «Қуат» түсінігіне синквейн жазу.Мұғалім Синквейн жазу ережесін түсіндіреді:1-ші жол-тақырыптың атауы(зат есім)2-ші жол-тақырыпты сипаттайтын екі сөз(сын есім)3-ші жол-тақырып туралы қимылды білдіретін үш сөз(етістік)4-ші жол-тақырыпқа қатысты төрт сөзден тұратын сөз орамы(нақыл сөз)5-ші жол- тақырыптың мәнін ашатынЕсептердің шешімі,жауабы: №1Берілгені: t =20мин=1200с I=15AU=24В Т/к: А— ?Шешуі : A=I*U*t А=15А*24В*1200с=432000Дж Жауабы:4,32МДж№2.Берілгені :R=80 U= 220 Вt=6 с Т/к:Q — ?Шешуі: Q=I=U/RQ= U2 /R Q=(220В)2 :80Ом*6*3600с =13.1МДжЖауабы: 13,1МДж№3.Берілгені: S=0.5 мм2P=700 BU=220Вρ=1.4 Ом*мм2/мТ/к:L=?Шешуі:R=ρ*L/S; P=IU; R=U/I;U2/P=ρL/S; L=U2S/Pρ;L=(220B)2*0.5 мм2/700Вт*1.4Ом*мм2/м=24.7мЖауабы:24,7м

«Ойлан – жұптас – бөліс» әдісі

5 минут

Кері байланыс3 минут

Бағалау парақшасы

Рефлексиялық шеңбер

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкескелетін сұрақтарға жауап беріңіз.