ЕҢБЕК-БАЙЛЫҚ, КӘСІП-НӘСІП ТУРАЛЫ мақал мәтелдер

ЕҢБЕК-БАЙЛЫҚ ТУРАЛЫ МАҚАЛ МӘТЕЛДЕР, КӘСІП-НӘСІП ТУРАЛЫ МАҚАЛ МӘТЕЛДЕР
Мал жисаң қонысын тап,
Ас жисаң — ыдысын тап.
***
Кәсіп, кәсіп түбі — нәсіп.
***
Еңбегі аздың өнбегі аз.
***
Жатқанға жан жуымас,
Жалқауға мал құралмас.
***
Ерді еңбек жеткізер.
***
Ердің атың еңбек шығарады.
***
Еңбегіңнен ел таныр.
***
Жылай-жылай жап қазсаң,
Күле-күле су ішерсің.
***
Еңбегің қатты болса,
Татқаның тәтті болар.
***
Жаңбырменен жер көгерер,
Еңбекпенен ел көгерер.
***
Байлықтың атасы — еңбек, анасы — жер.
***
Ісі кенеулінің — есімі елеулі.
***
Қайратың бар да мал тап.
***
Жан қиналмай жұмыс бітпес,
Талап қылмай мұратқа жетпес.
***
Жақсы жұмыс — жанға тыныс.
***
Ырыс алды — ынтымақ.
***
Еңбек ет те міндет ет.
***
Жұмысы бардың
Жүйкесі тыныш.
***
Еңбек еткен емеді,
Еңбексіз не өнеді.
***
Қолынан келген қонышынан басады.
***
Көрнекті іс көмілмейді.
Еңбек етсең — емерсің,
Ерінбесең — жеңерсің.
***
Не ексең соны орасың.
***
Біткен іске сыншы көп.
***
Істің басы байлы болса,
Аяғы сайлы болады.
***
Біткен істің міні жоқ,
Бітірген ердің кемі жоқ.
***
Ерте тұрған еркектің ырысы артық,
Ерте тұрған әйелдің бір ісі артық.
***
Әлің бар да еңбек ет,
Еңкейгенде емерсің.
***
Тере берсе тезек те қызық.
***
Алтын шыққан жерді белден қаз.
***
Темірді қызғанда соқ.
***
Іздеген мініскер ағашын табады.
***
Шапқан озар, жатқан қалар.
***
Қалауын тапса қар жанар.
***
Атыңды жүріп тұрғанда қамшыла.
***
Сабақты ине сәтімен.
***
От жанбағы көріктен.
***
Тамшыдан тама берсе, дария болар.
***
Еңбегіне қарай өнбегі
***
Еңбегі ештің — күні кеш.
***
Еңбексіз тапқан мал есепсіз кетеді.
***
Еріншек егіншіден,
Ерінбеген масақшы озады.
***
Арамнан алған түйеден,
Адалдан алған ешкі жақсы.
***
Қарманған қарап қалмайды.
***
Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды.
***
Қимылдаған қыр асады.
***
Керек тастың ауырлығы жоқ.
***
Ерте тұрған өкінбес.
***
Қашпақ болсаң зымыра.
***
Алыстан арбалағанша,
Жақыннан дорбала.
***
Істегенің еліңе жақсы,
Үйренгенің өзіне жақсы.
***
Шоқ қайдан болса,
Жылу содан.
***
Ерінбеген етікші болады.
***
Жігіттің түсін айтпа, ісін айт.
***
Михнат болмай, рақат болмас.
***
Қайраты бар кісінің, берекеті бар ісінің,
Қайраты жоқ кісінің, берекеті жоқ ісінің.
***
Алғыр жігіт ақылына қарай іс қылар,
Олақ жігіт оңай жұмысты күш қылар.
***
Түсі келіспей, ісі келіспес.
***
Ерте шықсаң, алдыңнан күн шығады,
Кеш шықсаң, алдыңнан түн шығады.
***
Рақаттың түбі кеңіс,
Еңбектің түбі жеңіс.
***
Қасықтап жинап,
Шөміштеп төкпе.
***
Киіз кімдікі болса,
Білек соныкі.
***
Түстік өмірің болса,
Кештік мал жыйна.
***
Отынды шапқанға жақтыр,
Малды тапқанға бақтыр.
***
Сөз қуған пәлеге жолығар,
Шаруа қуған қазынаға жолығар.
***
Қысқа шілдеде қу сақта,
Жаз шілдеде су сақта.
***
Қырсыққан жігіт мал таппас.
***
Адасқан жігіт жол таппас.
***
Ебептен себеп, балшықтан мұрат.
***
Қазаныңа не салсаң,
Шөмішіңе сол ілінер.
***
Кезі келсе кетпен шап,
Майрылмаса, қайырылсын.
***
Колхоз аулы қауымды келеді,
Еңбек екпіні дауылды келеді.
***
Екпіндінің өзі де екпінді, сөзі де екпінді.
***
Шегірткеден қорыққан егін екпес.
***
Жер — ырыстың кіндігі.
***
Жердің сәні — егін,
Ердің сәні — білім.
***
Екпей егін бітпес,
Үйренбей білім бітпес.
***
Берген — алар, еккен — орар.
***
Жері байдың елі бай.
***
Жер бауыры жазық.
***
Ексең егін, ішерсің тегін.
***
Көшпелі елдің қоры болғанша,
Егінші елдің зоры бол.
***
Еңбек ер атандырар.
***
Дихан болсаң, қос өгізің тең болсын,
Шаруа болсаң, қос етегің кең болсын.
***
Жанжалды елге жақын қонба,
Оқпанды жерге егін салма.
***
Күн күркіресе, жерге абыйыр,
Жер иісе, малға абыйыр.
***
Құлан дайда семірсе,
Сол жерге түгін төгеді.
***
Бұлт қайда орнаса,
Береке сонда шөгеді.
***
Шөбі жоқ деп жерден түңілме,
Мал бітпес деп ерден түңілме.
***
Тарыға май көптік қылмайды,
Күрішке су көптік қылмайды.
***
Күріш арқасымен күрмек су ішеді.
***
Айыр пішен қасында,
Кісені кереге басында.
***
Шаруа жазда жазылар,
Қыста қысылар.
***
Жердің жарлысына
Ердің сорлысы қонар.
***
Сусыз жердің шөбі арық.
***
Орақшының жаманы орақ таңдайды.
***
Жасық кісі жасқа тоймас,
Пасық кісі ұйқы мен асқа тоймас.
***
Жалқауға от басы айшылық жер.
***
Ауру өле-өлгенше жаннан дәмелі,
Жалқау жан қиналмай малдан дәмелі.
***
Еріншектің ертеңі таусылмайды.
***
Жалқауға сөз, шабанға таяқ өтпейді.
***
Тойғанға бір салса да еңбек.
***
Тынымсызды жұмсасаң,
Тыңдайсың да тұрасың.
***
Еріншектің ісі екі.
***
Піскен асқа тік қасық.
***
Тартынып үзген шабанның ісі,
Өткізіп алған жаманның ісі.
***
Тіл алмасқа сөз айтсаң,
Адам таппас жауап айтар.
***
Айтқызған жаманның ісі,
Қамшылатқан шабанның ісі.
***
Таз таранғанша, той тарқар.
***
Жаман болатын жігіт, шегіншек келер,
Кедей болатын жігіт, еріншек келер.
***
Айдап салдың малы өспес,
Алакелдің жұмысы бітпес.
***
Шабан үйрек бұрын ұшар.
***
Жалқауға мың сылтау.
***
Жалқаудың жаны ұйқыда.
***
Еріншектен мізбақпас туады.
***
Еріншектің ертеңі бітпес.
***
Жалқау жыламсақ келеді.
***
Алма піс, аузыма түс.
***
Сен салар да мен салар,
Атқа жемді кім салар.
***
Етік тіге алмаған біз таңдайды.
***
Тұр-тұрдан хабар келсе,
Ұйқыдан маза кетеді.
***
Ауырдың үстімен, жеңілдің астымен.
***
Жапа шегіп жай жату,
Жасқаншақтың белгісі.
Ерте жатып кеш тұру,
Еріншектің белгісі.
***
Еріншек екпінді болмас.
***
Еріншекке бүгіннен ертең оңай.
***
Дарақының күлкісі қанбас, Жалқаудың ұйқысы қанбас.
***
Бірдің кесірі мыңға тиеді.
***
Қыс қысыл, жаз жазыл.
***
Кедейге кербездік келіспес.
***
Әр кемістікке — бір жетістік.
***
Төркінге сенгеннің төбесі тесік.
***
Кедейді кесір құртар.
***
Сауданың түбі борыш,
Шаруаның түбі кеңіс.
***
Базарда бәрі бар,
Ақшасыз ешкім бермейді.
***
Арзанның жілігі татымас.
***
Саудада достық жоқ.
***
Бал ұстаған бармағын жалайды.
***
Жалқау жатып бұйырады.
***
Малсызға малға балап ұйқы береді,
Арсызға арға балап күлкі береді.
***
Еңбексіз жалқау еріншек,
Көрінгеннен тілемсек.
***
Арсызға алты күн мейрам.
***
Жалқау дәлелшіл келеді,
Жасқаншақ жыламсақ келеді.
***
Еңбек — ердің көркі,
Ер — елдің көркі.
***
Еңбексіз құраған дәулет,
Емсіз жабықсан дертпен тең.
***
Тіліңе сүйенбе, күшіңе сүйен,
Күшіңе сүйенбе, ісіңе сүйен.
***
Құр сөз қоңылтақ етік,
Жүрсең аяғыңды қажайды,
Отырсаң тобығыңа батады.
***
Еңбекке үйренем десең, ерінбе,
Өнерге үйренем десең, жерінбе.
***
Ер еңбегімен озады,
Еріншек езілумен тозады.
• ***
Еңбексіз ауырса, емі табылмайды,
Есалаң жетіссе, теңі табылмайды.
***
Кімнің ісі көп болса,
Соның күші көп.
***
Мың қайғы, бір борышты өтемейді.
***
Өгіздің отын оттап,
Бұзаудың орнына жатпа.
***
Отырам деп, еріншек өлер,
Кісіге жақсылық қылам деп, көңілшек өлер.
***
Саудың асын ішіп,
Аурудың сөзін сөйлейді.
***
Ұйқыда ұят жоқ.
***
Тек жүрсең тоқ жүресің,
Қыдырма болсаң көп жүресің.
***
Өтірік сөз өрге баспас.
***
Әңгіме бұзау емізер,
Бұзау таяқ жегізер.
***
Өтірікшінің жаны күйер,
Ұрлықшының малы күйер.
***
Өсекші ауыз жыбырламай тұрмас.
***
Көсеуі қысқаның қолы күйер.
***
Жыртық үйді жел табар,
Өтірік сөзді шын табар.
***
Өткір пышақ қынға қас,
Өтірік сөз жанға қас.
***
Сөзді сөз түртеді.
***
Ауруда шаншу жаман,
Сөзде қаңқу жаман.
***
Шұбалаң жолдан,
Бәлекет тілден.
***
Тауды, тасты жел бұзар,
Адамзатты сөз бұзар.
***
Қолымен қосаяқ соқпайды,
Аузымен орақ орады.
***
Қотыр қолдан жұғады,
Пәле тілден жұғады.
***
Ұшқан құстың жолы жоқ,
Өтірік сөздің түбі жоқ.
***
Сөздің өтірігіне нанба,
Қисынына нан.
***
Адам тілі тас жарар,
Тас жармаса, бас жарар.
***
Құрғақ сөз — бас ауыртар,
Құрғақ қасық — ауыз жыртар.
***
Өтірік айтқаннан өлген артық.
***
Жел болмай шөп басы қозғалмас.
***
Тілге шешен, күшке мешел.
***
Ұялмас бетке, талмас жақ бітеді.
***
Тентекті тентек десең,
Бөркі қазандай болады.
***
Өтірік — ұят, шын — мұят.
***
Құр судан май шықпайды,
Құр сөзден мән шықпайды.
***
Өтірік — қаңбақ, шын — салмақ.
***
Адам сөзінен жазады,
Сиыр мүйізінен жазады.
***
Өтірік екеу, шын төртеу.
***
Құлақтан кірген суық сөз,
Көңілге барып мұз болар.
***
Сүйрендеген жаман тіл,
Сүйгеніңнен айырар.
***
Еңбек етсең емерсің.
***
Есің барда, етек жап.
***
Ер қадірін ер білер,
Зер қадірін зергер білер.
***
Қатты жерге қақ тұрар,
Қайратты жерге бақ тұрар
***
Еңбек қылсаң ерінбей,
Тояды қарның тіленбей.