Дипломдық жұмыс: Менеджмент | Ұйым тәуекелділігін бейдағдарыстық басқару

ДАҒДАРЫСТЫ БАСҚАРУ:МАҚСАТЫ ЖӘНЕ ТАПСЫРМАЛАРЫ……………………………………………………….………
1.1Дағдарысты басқару түсінігі…………………………………………………
1.2 Банкрот зерттеуіне қаржылық анализ……………………………………

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕГІ ТӘУЕКЕЛДІЛІКТІ ДАҒДАРЫСТЫ БАСҚАРУ…………
2.1 Банктердің жалпы мінездемесі…………………………………………….
2.2 Банктағы тәуекелділік менеджменті бөлімінің орны мен қызметі……
2.3 Қазақстан банктеріндегі корпоративті басқару…………………………

3 КӘСІПОРЫНДЫ ДАҒДАРЫС ЖАҒДАЙДАН ШЫҒАРУ ӘДІСІ………………………………………………………………………………………………………..
3.1 Екінші деңгейлі банктерге тәуекелділіліті басқару жүйесін еңгізу кезеңдері…………………………………………………………………………..
3.2 Тәуекелділікті басқару жүйесін енгізу бойынша жетістіктер мен кемшіліктер……………………………………………………………………….
3.3 Тәуелділік менеджментінің жаңарту перспективалары………………..
3.4 Нарықтық экономикасы дамыған елдердегі дағдарысты басқару ерекшелігі…………………………………………………………………………

ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………………..……………….
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………………………………………
Қазақстан нарықтық экономикаға өткеннен кейін, оның қызметінің нәтижиелігін дамыту қажет болды, ал ол үшін біз ең алдымен несиелік байланысты дамытып, қолдануымыз қажет.
Жұмыс актуалдылығы: Қашан және қай кезеңде тәуекел пайда болуы мүмкін. Тәуекелділікті қарастырудың екі көз қарасы бар: 1) бірілік тәуекел, мұнда әр бір актив бөлек қарастырылады; 2) портфельді тәуекел, мұнда әр актив қандайда бір портфельдің бөлігі болып табылады. Белгілі бір көз қарас бойынша тек портфельді актив бар деп есептеледі, өйткені банктар өз активтерін диверсификациялауға тырысады, сондықтан әр активті бөлек қарастыруға болмайды.
Тәуекелділікті басқару банк қызметінің негізі болып табылады. Алғашында банктер тек депозитті қабылдады, ал бұл оның тез жетілуіне әкелді, банктер белгілі заттарды таратып ортадағы байланыстырушы болып, өзіне тағыда басқа тәуекелділікті тартты, мысалы несиені. Несие банк қызметінің негізі мен базисіне айналды, осыған қарап банк жұмысының сапасы мен жұмысы талқыланды. Әлемдік банк банкроттығын зерттеу банкроттықтың негізгі себебі төмен сападағы активтер екенің көрсетеді.
Нәтижиелі басқарудың басты элементтері: жақсы дамыған кредиттік саясат пен процедуралар; портфельді жақсы басқару; кредиттерге нәтижиелі бақылау жасау; және ең маңыздысы – бұл жүйедегі жұмысқа жақсы дайындалған персонал.
Тәуекелділікті қабылдау – банк қызметінің негізі. Банктер тәуекелділігі бақылайтын және оның қаржылық, компенсациялық мүмкіндігінің шегінде болған жағдайда ғана сәттілікке тап болады. Активтер, көбнесе кредиттер, кез келген ағымдағы материалдарды қабылдау үшін, және шығын мен жоғалтулар акционерлер табысының мөлшеріне сәйкес келу үшін ликвидті болуы қажет. Банктердегі шығынды басқару – күрделі мәселе, бұл тәуекелді идентификациялаудың, бағалаудың және бақылаудың көп деңгейлі процесі болып келеді. Коммерциялық операцияларды орындау кезіндегі тәуекелділікті басқару үлкен мағынаға ие болады.
Сондықтанда сапалы жаңа жүйедегі тәуекелділікті орнату актуалды мәселе, бүгін мұндай механизімді орната отырып оңтайлы дәстүрді, адамзаттықпен жиналған әлемдік тәжірибені жоғалтпау қажет, бұл біздің жас мемлекетке нарықтық экономикаға өту кезеңінде қандайда бір мөлшерде қателіктерді жасамауға көмектеседі.
Бұл бағытта диплом жұмысын жазу ҚР-дағы тәуекелділік менеджментінің әлсіз дамуы мен ақпараттықтың жоқтығы себеп болды. Бұл жұмыста ҚР-дағы банк жүйесінің жалпы даму аспектілері мен жүйенің қалыптасуы (тәуекелділік менеджментті) туралы жазылады.
Жоғарыда айтылғанды және банк жүйесінің даму тенденциясын ескере отырып, қауіпсіздікті жоғарлату мақсатында жалпы қысым жасау, күннен күнге активті басқару қажеттілігі жоғарлауын көрсетеді. Жұмыс тақырыбын таңдау актуалдылығы жоғарыда айтылған мәліметтер нәтижиесі болып келеді.
Тақырыптың актуалдылығы мен маңыздылығы жұмыстың зерттелуінің, мақсатының және тапсырмасының бағытын өзгертті.
Диплом жұмысының мақсаты: Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің тәуекелділігін дағдарыстық басқаруын қарастыру: даму мәселесі мен преспективасы.
Мақсатқа жету үшін келесі тапсырмаларды шешу қажет.
Зерттеу тапсырмалары:
— тәуекелдің экономикалық маңыздылығын қарастыру;
— тәуекелді бағалау әдісін зерттеу;
— банк тәуекелділігін басқарудың негізгі принципіне және әдісіне мінездеме беру;
— Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердегі тәуекелділікті басқару жүйесінің ұйымдасуына анализ беру;
— Екінші деңгейлі банктердегі тәуекелділік менеджментінің дамуы преспективаларын және жаңару жолдарын көрсету.
Зерттеу объектісі: АҚ «Темір Банк».
Зерттеу жұмысының теориялық және методологиялық негізі отандық және шет елдік ғалымдардың ғылыми еңбектері, ҚР-ның Заңы, ҚР-ы президентінің жолдауы,қаржылық-банк құрылымындағы ҚРҰБ-нің нормативтік құжаттары, сонымен қатар шетел ғалымдары мен мамандарының банк тәуекелділігін басқару облысындағы еңбектері мен статистикалық және анықтама материалдары. Отандық авторлардың бастаулары мен баспадағы материалдары қарастырылды, Г.С.Сейтқасымов «Банковское дело», сонымен бірге 2000-2005 жылғы «Банки Қазақстана», «Экономическое оброзование», «Саясат», «Деловая неделя», «Рынок Ценный Бумаг Қазақстана», «АльПари» баспасындағы мақалалары, ресей авторларының жұмыстары пайдаланылған. Тәуекелділік басқаруына әсер ететін мәселенің актуалдылығы мен жаңалығы ғалымдар қызығушылығын ынталандыруда, бұлардың ішінде қазақ ғалымдары Г.С.Сейтқасымов, Н.Н.Хамитов, К.Н.Хамитова, Г.В. Косолапов, К.О.Шайахметов, А.А.Еркегулов зерттеулері мен еңбектері ерекше орынға ие.
Ғылыми жаңа зерттеулер. Бұл зерттеудің негізгі тапсырмасы тақырыпты ашу, терең зерттеуді қажет ететін сұрақтарға жауап беру, сонымен қатар зерттеуді тиянақты және нақты жүргізу. Бұл зерттеудің ғылыми нәтижелігі Қазақстан Республикасындағы тәуекелділік менеджментті дамытудың негізгі факторларын қарастыру.
Диплом жұмысының тәжірбиелік мағынасы: Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктер тәуекелділігін басқару жүйесінің ұйымдасуы деңгейіне жалпы баға беру әдісін жасау.Корпоративтік басқару бойынша банк қызметіндегі алгоритімді зерттеу негізінде жасалған әдістер немесе қосымшалар қазақстан банктерінде қолданыла алады.
Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, үш тараудан, қортынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ДАҒДАРЫСТЫ БАСҚАРУ: МАҚСАТЫ ЖӘНЕ ТАПСЫРМАЛАР
1.1Дағдарысты басқару түсінігі
Дағдарысты басқару (дағдарысты менеджмент). Қазақстаннның іскерлік өміріндегі атақты терминдердің біріне айналды. Біріншілері бұл түсінікті жалпы экономикалық кризис жағдайндағы банкты немесе фирманы басқару деп түсінсе, екіншілері – банкроттық алдындағы фирмамен банкты түсіну деп ұғады, үшіншілері дағдарысты басқаруды банкроттық кезіндегі сот процедурасы шегіндегі дағдарысты басқарушылар қызметімен байланыстырады. Кейбір авторлар, нарықтағы кәсіпорын немесе банк қызметінің қаржылық жағдайы көңілсіз, ал банкрот перспективасы нақты болған жағдайда дағдарыстық шараларын қабылдау қажет деп санайды. Осыны есепке ала отырып олар банкроттық қауып диагностикасын оның пайда болуының ерте кезеңінде жобалайды және өз көңілін кризис «емдеуіне» Көп бөледі. Басқалары мұндай әдісті қабылдамайды. Солай, мысалы Уткин Э.А. профессоры өзінің «Справочник кризисного управляющего» атты кітабында былай деп жазады: Дағдарыстық басқарудың ең бастысы – қаржылық қиыншылықтары тұрақты мінезге ие болмаған кезінде жағдай жасау. Бұл әдісті пайдалану кезінде банкроттық туралы сөз болмау қажет, өйткені пайда болған мәселені жою үшін басқару механизмі дұрыс болу қажет.[1]
Кейбір авторлар керісінше банкроттық механизммен кризис диагностикасы бойынша шараға ғана көңілін бөліп Дағдарыстық басқару әдісі туралы тіпті ұмытып кетеді.
А.Г. Грязновтың «Антикризисный менеджмент» кітабында Антикризис басқаруына келесі ранықтама беріледі.
«Дағдарысты басқару – негізгі ресурстарына сүйенетін, кез-келген жағдайда нарықтық позициясын көбейтетін және сақтайтын уақытша қиыншылықтарды жоюға ұйымдадағы арнайы бағдарламаларды өткізіп өңдеп алатын, қазіргі менеджменттің барлық потенциалын қолдану арқылы бизнестегі жағымсыз жағдайларды жоюға және қысқартуға бағытталған және жүйелік комплексті коммерциялық ұйымның басқару жүйесі».[2]
Банк немесе кәсіпорынның дағдарыстық қаржылық басқару жүйесі анықталған принциптерге негізделеді. Принциптердің негізгі санына кіретіндер:
1. Коммерциялық ұйымдардың қаржылық бірқалыптығының бұзылу мүмкіндігіне әрдайым дайын болу. Дағдарысты қаржылық басқару теориясы тиімді қаржылық менеджменті нәтижиесінде қалыптасқан кәсіпорынның бірқалыпты қаржылық динамикасы ауыспалы болып келеді. Банк экономикасының дамуының кез-келген кезеңінде болған өзгерістер оның шаруашылық қызметіндегі ішкі және сыртқы жағдайының өзгеруімен анықталады. Мұндай жағдайлар банктің нарықтық құның және бәсекелік позициясын күштейтеді. Басқалары – керсінше, оның қаржылық дамуында дағдарыстық құбылыстар болдырады. Бұл жағдай объективтілігі динамикада қаржылық мекеңжерлердің күнделікті дайындығын қажет етеді, олар банк экономикасының дамуының кез келген кезеңінде болатын қаржылық бірқалыптылықтың бұзылуына дайын болу қажет.[3]
2. Кәсіпорын қаржылық қызметіндегі дағдарыстық құбылысқа ерте диагностика. Банк банкроттық қауіпін өткізу катастрофалық тәуекелділіктің жоғарғы деңгейі екенін ескере отырып, ол банк қорына үлкен шығын мен зиян тигізетінің ескере отырып, ол өз мүмкіншілігін уақытында оны жоюға және оның ең ерте кезеңінде оған диагностика жасауы қажет.
3. Банк қаржылық даму зияны бойынша кризистік құбылыс индикаторларын дифференцияциялау. Қаржылық менеджмент банкроттық диагностика процесінде оның кризистік дамуының кең индикаторлар арсеналын қолданады. Бұл индикаторлар банк қаржылық қызметінің әр алуан аспектілерін қарастырады. Осыған байланысты дағдарысты басқару процесінде банк қаржылық дамуына әсер ету зияндығының деңгейі бойынша кризисті индикаторларды топтау қажет.
4. Банк қаржылық дамуының жеке кризистік құбылысына тез әсері; Дағдарыстық қаржылық басқару теориясына сәйкес әрбір пайда болған кризистік құбылыс банктің әрбір жаңа шаруашылық циклінің кеңеюіне тенденция құрып қоймай, сонымен бірге ағымдық жаңа кризистік қаржылық құбылыс тудырады. Сондықтан, әрбір зерттелген кризистік құбылысқа дағдарыстық механизм ерте қосылса, коммерциялық ұйымда қаржылық ауытқуларын түзеу мүмкіндігі туындайды.
5. Оның қаржылық бірқалыптығы нақты қауіп деңгейіне коммерциялық ұйымның адекватты әсері. Банкроттық қауіпті нейтралдау жүйесінің механизмін пайдалану өз бөлімінде қаржылық шығындар және жоғалтулармен байланысты. Бұл шығындар мен жоғалтулар деңгейі тікелей оның қолдану масштабына және мақсаты бағытталған механизмін нейтралдауына байланысты.
Сондықтан, банкроттық қауіпті нейтралдаушы жеке механизімі нақты қауіптілік деңгейінен шығуы қажет және бұл деңгейге адекваты әсер ету керек. Бұл жағдайда немесе күткен тиімділік болмайды, немесе кәсіпорын жоғарғы шығынға ұшырайды.
6. Дағдарыстық қаржылық жағдайдан шығу үшін ішке мүмкіндіктерді толық пайдалану. Ерте кезеңдегі банкроттік қауіп диагностикасымен күрес кезінде, банк өзінің ішкі қаржылық мүмкіндігіне тіреу жасау керек. Тәжірибе көрсетуі бойынша, қалыптық маркетингтік позициясы кезінде банк танкроттық қауіпті толығымен дағдарыстық қаржылық басқару ішкі механизмімен нейтралдануы мүмкін. Тек осы жағдайда оған ауыр қайта ұйымдастыру процедурасынан қашса болады.
7.Оның банкроттығын тоқтату үшін сәйкес банк санация нысаның пайдалану қажеттілігі. Егер банкрот қауіпі оның соңғы кезеңінде анықталса және қкатастрофалы мінезді болса, ал ішкі нейталдау механизмі бнк қаржылық жағдайын қалыптастыру тиімділігін жасай алмаса, ол үшін оның тиімді формасын таңдап, өзінің санациясын ұйымастыру қажет. Мұндай шара кәсіпорынның дағдарыстық қаржылық басқаруы бойынша нақты банкроты болдырмау мақсатында пайдаланылады.
Дағдарыстық қаржылық басқарудың негізгі мақсаты: банктің қаржылық тұрақтылық деңгейін қайта құру және төлемқабілеттіліті тез жаңартуға бапытталады, оның кризистік қаржылық жағдайынан шығыуына шаралар өткізу және құру.
Бұл мақсатты ескере отырып банкте банкрот кезінде пайдаланылатын дағдарыстық қаржылық басқарудың арнайы саясаты жасалады.
Дағдарыстық қаржылық басқару саясаты банктегі жалпы қаржы саясатының бөлігі, банктің криизистік жағдайдан шығуын қамтамасыз еетін, және де банк қаржылық жағдайын емдейді және банкрот болуына алдын ала диагностика жасайтын жүйесі қалыптастырады.
Дағдарыстық қаржылық басқару саясатын өткізу қарастырады:
1. Оның кризистік дамуның себептерін ерте табу мақсатында қаржылық жағдайда күнделікті мониторинг жүргізу. Бұл мақсатпен кәсіпорынның қаржылық жағдайының жалы мониторинг жүйесінде объектіні бақылау тобы ерекшеленеді, олар мүмкін «кризистік ауданды» қалыптастырады, онда оың банкроттыққа қауіпті өткізіледі. Бақылау процесінде дәстүрлі және арнайы көрсеткіштер қолданылады – «кризистік даму индикаторы».
2. Коммерциялық ұйым кризистік жағдайының масштабын анықтау. Мониторинг процсінде қаржылық қызметін нормалық жолымен ауытқуы, оның қаржылық стратегия және қаржылық көрсеткіштер нормативті және жоспарлы аңытқуынан, банк кризистік жағдайының масштабы анықталады, оны банкрот қауіпі тереңдігі бойынша анықтайды.
3. Банк кризистік жағдайын қалыптастыратын, негізгі нысандарын зерттеу. Дағдарыстық қаржылық басқару саясатын құру негізгі анықтаушы себебі бойынша анықтайтын топ құру қажет; кризистік қаржылық даму масштабына және нысанына жеке факторлар әсерінің деңгейін зерттеу; кері әсчер тигізетін факторлар дамуын жобалау.
4. Адекватты масштабындағы кризистік жағдайдан шығу мақсатының жүйесін қалыптастыру. Дағдарыстық қаржылық басқару мақсаты банк кризис жағдайы масштабына сәйекс нақтыланады. Олар тіпті кәсіпорын банкроттың анықтайтын негізгі факторлар даму жобасын ескеру қажет. Осы шартты ескере отырып қаржы менеджменті бұл кезеңде өз бағытын үш принципиалды мақсатқа бағыттау мүмкін:
— банк төлем қабілетсіздігін жою;
— банк қаржылық тұрақтылығын қайта құру;
— кәсіпорында тұрақты экономикалық тұрақтылықты қамтаасыз ету мақсатында, қаржылық стратегияны өзгерту.
5. Оның криистік қаржылық жағдайы масштабына сәйкес келетін, банк қаржылық тұрақтылығы ішкі механизм қызметін қолдану және таңдау. Қаржылық тұрақтылықтың ішкі механизмдері толем қабілеттілікті жаңарту бойынша жылдам шараларды өткізуін қамтамасыз ету үшін қажет, және ішкі резерв есебінен банк қаржылық тұрақтылығын қайта құру қажет. Банкті дағдарыстық қаржылық басқару жүйесіндегі бұл саяси бағытқа бірінші деңгейлі көңіл бөлінеді.
6. Банк санациясының тиімді нысанын таңдау.
Егер кризистік қаржылық жағдай масштабы қаржылық резерв және ішкі әдісті өткізу есебіне одан шығуға мүмкіндік жасамаса, банк сыртқы …