Дипломдық жұмыс: География | Алакөл ойысының геотектоникалық құрылысы климаты органикалық дүниесі » ZHARAR

І тарау. Алакөл ойысының геотектоникалық құрылысы.
Жер бедері.
1.1. Физикалық географиялық орны. Зерттеу тарихы.
1.2. Геотектоникалық құрылысы.
1.3. Жер бедері.

ІІ тарау. Климаты органикалық дүниесі.
2.1. Алакөл ойысының климаты.
2.2.Алакөл ойысының ішкі сулары.
2.3.Топырағы, органикалық дүниесі,табиғат қорғау нысандары.

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Тақырыптың өзектілігі. 45-47°с.е аралығында дүние жүзілік мұхиттан шалғай құрлықтың орталық бөлігіндегі географиялық орынының ерекшелігіне сай, Герцин, Альпі қатпарлықтарында түзілген биік және аласа тау жүйелерімен шектескен Алакөл ойысының табиғатының алуан түрлілігінің негізгі себебін ашып көрсету еліміздің аумағының оңтүстік-шығыс бөлігінің жер бедерінің,климатының, топырағы мен өсімдіктер жамылғысының қалыптасу заңдылықтарын әсер ететін негізгі факторларды анықтауға мүмкіндік береді.
Тақырыптың өзектілігі. 45-46°с.е аралығында дүние жүзілік мұхиттан шалғай құрлықтың орталық бөлігіндегі географиялық орынының ерекшелігіне сай Каледон Герцин, қатпарлықтарында түзіліп, неоген-төрттік дәуірлерде қайта жаңғырған Жетісу Алатауының биік және аласа таулы солтүстік-шығыс бөлігі мен Алакөл ойысының басым бөлігін қамтитын аудан табйғатының алуан түрлілігінің негізгі себебін ашып көрсету Алматы облысының солтүстік-шығыс бөлігінің жер бедерінің, климатының, топырағы мен өсімдіктер жамылғысының қалыптасу заңдылықтарын әсер ететін негізгі факторларды анықтауға мүмкіндік береді.
Алакөл ауданынының құрылықтың ішкі аймағында орналасуы на байланысты қысы суық, жазы ыстық болып келетін климатының шұғыл континеттілігінің, жел мен температураның әсерінен жүретін үгілу үрдісін,жер бедерінің эолдық пішініндерін, құрғақ климат жағдайында топырақ пен өсімдіктер жамылғысының шөлге және биік таулы алқаптарға тән таулы дала, таулы орман, биік таулы альплік және субальплік шалғындарға тән өсімдіктер мен жануарлардың түрлерінің таралуын анықтайды. Биік таулы және шөлді-шөлейтті Алакөл ауданының табиғатын жан -жақты оқып үйрену табиғат байлықтарын шаруашылық мақсатта игеру барысын қоршаған ортаның тепе-теңдігін сақтау мәселесін шешу мен қатар, табиғат жағдайларының негізгі ерекшеліктерінің терең меңгеруге мүмкіндік береді.
Бітіру жұмысының мақсаты:
— Алакөл ауданының геогфиялық орынының ерекшелігінің климаты мен органикалық дүниесінің таралуына тигізетін әсерін;
— аумақтың табиғатының қалыптасу тарихындағы әртүрлі геологиялық кезендердегі палеоклиматтық, палеоэкологиялық, және палеогеографиялық жағдайларының негізгі ерекшеліктерін;
— геотектоникалық құрлысы мен жербедерінің геоморфологиялық типтерінің арасындағы өзара байланыстарды;
— аумақтық табиғат кешендерінің қалыптасуына әкелетін негізгі факторларды анықтап,табиғи тепетеңдіктің бұзылу, себептерін ашып көрсету.
Бітіру жұмысының міндеттері:
— физикалық-географиялық орынының негізгі ерекшеліктері мен аумақтың зерттеу тарихын;
— геологиялық даму тарихы мен геотектоникалық құрылысының негізгі ерекшеліктерін;
— жер бедерінің түзілу жолдары мен аумақта таралу заңдылықтарын;
— климаттың түзілу зандылықтарыны мен ішкі суларын;
— топырағы мен өсімдіктер жамылғысының негізгі ерекшеліктерін;
— табиғат қорғау мәселелерін жан-жақты талдап, ой қорытындыларын шығару.
Бітіру жұмысының әдістемелік-методологиялық негіздері:
Бітіру жұмысының теорялық негізі ретінде М.Н Давидова мен Э.М Раковскаяның «физическая география СССР», Жанашеваның редакциялық басшылығымен шыққан «Қазақстан Республикасының физикалық географиясы», В. Чупахиннің «От пустын до снежных вершыин» оқулықтары басшылыққа алынып, салыстыру, талдау, синтездеу әдістері қолданылады.
Бітіру жұмысының практикалық манызы: Бітіру жұмысының нәтижесінде жинақталған теориялық мәнәдәлектерді матерялдар География мамандығының студенттері,орта мектептің мұғалімі мен оқушылар Алакөл ауданының табиғатын жан-жақты оқып үйрену үшін, туристік фирмалармен өңдірістің жеке салаларының мамандары білім көзі ретінде пайдалана алады.
Бітіру жұмысының құрылымы мен мазмұны:
Бітіру жұмысы кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Бірінші тарауда Алакөл ауданының географиялық орыны, геотектоникалық құрылысы, жер бедері мен климатының негізгі ерекшеліктері жан-жақты ашып көрсетілген.
Екінші тарауда Алакөл ауданының ішкі сулары, топырағы мен органикалық дүниесі, табиғат байлықтарын игеруге байланысты туындаған түйінді мәселелермен оны шешу жолдары көрсетілген.
Бітіру жұмысының мазмұныны ашу үшін, географиялық карталар, графиктік кестелер пайдаланылған.
І. Алакөл ойысының геотектоникалық құрылысы.

1.1 Алакөл ауданының физикалық географиялық орыны.
Зерттеу тарихы

Алакөл ойысының физикалық географиялық орнына қысқаша шолу.
Алакөл ауданы Алматы облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Солтүстіктен оңтүстікке 100, батыстан шығысқа 190 шақырымға созылып жатыр. Аумағы 25 мың шаршы шақырым. Ауданшың батысы мен оңтүстік-ббатыс шекарасы Жетісу Алатауының шығыс бөлігінің сілемдері Арғанаты, Қысқаш, Кеттібай-Борлы, Шатырбай таулары арқылы Сарқан Ауданымен . Шығысында Барлық, Шолақ тауларының аралығындағы ені 15-20 шақырымнан аспайтын Жоңғар Қақпасы арқылы Қытай Халық Республикасы мен , солтүстігі мен солтүстік-шығысында Алакөл арқылы Шығыс Қазақстан облысының Аягөз Үржар аудандарымен шектеседі.
Солтүстік шеткі нүктесі 47036/ с.е., оңтүстік шеткі нүктесі 45020/, батыс шеткі нүктесі 80030/ ш.б.82030/ ш.б. Үшарал, Қабанбай, Тоқжайлау, Лепсі, Бұлақты, Ақжар, Жыланды, Көктұма сияқты ірі елді мекендері тау аралық ойыстар мен аласа таулы алқаптардағы өзен аңғарларында орналасқан. Алакөл ауданының теңіз деңгейінен орташа биіктігі 1000-1500 метр. Аудан аумағында ірі тау аралық Алакөл, Сапақ-Айпара, Бақай-Көксуат, Байыс, Ойжайлау-Қараүңгір, Сарыбөктер, Ақши, Шолақ сыяқты үш деңгейлі ойыстардың аралықтарын Шыбынды, Қайқаң, Жабық, Күңгей, Тастау, Сандықтас, Жүнжүректаулары сыяқты таулы алқаптар мен үстірттер бөліп жатыр.
Дүниежүзілік мұхиттардан алыс орналасуына байланысты климаты шұғыл континенттілігімен күшті желді күндердің көп болуымен ерекшеленеді. Географиялық орнының ерекшелігіне сай шөлді-шөлейті, таулы далалы, таулы орманды, альпілік және сбальплік шалғындар мен нивальды-гльяциальды ландшафтлар таралған. Алакөл, Ұялы, Сасық көл, «Қошқар» көлдері мен Тентек,Жаманты, Ырғайты, Лепсі, Теректі, Тоқта, Шыңдалы өзендерінің жағалауында сазды шалғындар мен тоғайлар қалыптасқан.
Алакөл ауданының физикалық географиялық тұрғыдан зерттелу тарихы. XX ғасырдың бірінші жартысына дейін Алакөл ауданының табиғатын физикалық географиялық тұрғыдан зерттеу баяу жүргізілді. Аймақтың табиғат жағдайы туралы алғашқы деректерді орта ғасырдағы саудагерлер жинады. Ол деректердің көбі толық емес әрі жүріп өткен бағыттарына ғана сипаттама берумен ғана шектеледі. Қазақстанның патшалық Ресейге қосылуына байланысты аймақтық табиғат жағдайлары мен байлықтарын зерттеу мәселелері қолға алына бастады.
Алакөл ауданының жер бедерін, геологиялық құрылысын оқып үйрену пайдалы қазбаларды іздестіру мен тікелей байланысты жүргізілген зерттеулерді Қазан төңкерісіне дейінгі және Кеңестік деп екі кезеңге бөліп қарастыруға болады.[1]…