Бүйректен қан ағулары | туралы қазақша

Бүйректегі веналық гапертензияның енді бір көрінісі бүйректен қан ағулары болуы мүмкін. Бүйректен қан ағуларының көпшілігі веналар мен тостағанша арасындағы кабырғасы жүқа перденің форникс өңірівде тесілуінің салдарынан пайда болады (форникстік қан ағысы). Бұл жағдай не шүмекше шиндегі қысым көтерілген кезде (тас, гидронефроз және т.б.), немесе бүйректе веналық қысым жоғары болған кезде, яғни форникстің екі жағыңдағы кысымда айырмашылық пайда болған кезде орын алады.

Ангиографиялық әдіске дейінгі кезеңде тостағаншаның күмбезі тек астау саңылауы жағынан ғана рентгенологиялық тексеруге келетін (урография, пиелография), сондыктан клиницистке форникстің тесшген нүктелерін — форникстік езектерді іздеумен шектелуге тура келетін. Алайда олардың түзілуінің себебі (егер мүның өзі астау ішіндегі қысымның көтерілуімен, папиллитпен немесе ісікпен байланысты болмаса) ұғынықсыз қалпыңда калатын.

Ангиография тостағанша күмбезіне қарама-қарсы жақтан — веналық тамырлар жақтан өтуге, веналық қысымның көтерілуіне -бүйректің веналық гипертензиясына — әкеліп соқтыратын механизмдерді зерттеп-тексеруге мүмкіндік берді. Бүл тексерулердің көрсеткеніндей, бүйректегі веналық гипертензия «өзгермейтін» бүйректен қан ағуының неғүрлым реалды себебі болып табылады. Қазіргі уақытта «зссенциалдық» бүйрек гематуриялары, яғни генездері таныпбілінбеген күйі қалып келген гематуриялар тобынан бүйректердің тамырлық ауруларының веналық гипертензиядан болған немесе онымен үштасатын мынадай формалары, совдай-ак көтеріңкі жүйелік артериялық қысым кезінде байқалуы мүмкін бүйрек гемодинамикасы кінәраттарының типтері сараланды:

1. Бүйрек венасының стенозы: жүре біткен стеноз — бүйректің патологиялық жылжымалылығы, жарақаттың салдарынан, пиелонефрит кезінде, ретроперитонеалдық фиброз және т.б. кезінде бүйректің тамырлы ашасының клетчаткасында болған тыртықтану-склероздану өзгерістері салдарынан болатын стеноз; туа біткен стеноз — бүйрек венасы бойымен канйьщ ағысына кінәрат келетін тамьірлық (веналық немесе артериялық) аноматиялар кезівде болатын стеноз (ретроаорталық немесе сақина тәрізді бүйрек венасы, бүйрек венасының артериофиброздық сақинада колқа, жоғарғы шажырқай артериясы және фиброздық бітпелер арасында қысылып қалуы, венаны аномалиялық түрде келетін артериялык тамырдың, артериялық аневризманың қысуы).
2. Бүйректегі артериялық-веналық туа біткен немесе жүре біткен жыланкөздер.
3. Артериялык гипертензия; мүның тұсында екі бүйректін екеуінде де (бүйректік емес генез кезінде) немесе контралатеральдық бүйректе (бір жакты зақымданудан болған нефрогендік гипертензия кезінде) веналық гипертензия дамуы мүмкін (ол гематуриямен білінеді).

Симптоматикасы және клиникалық өту барысы. Несептегі кан араласуының интенсивтілігі көзге әрең шалынатыннан бастап мол болуға дейінгі аралықта әр түрлі. Гематурияның ұзақтығы да бірнеше сағаттан бірнеше айға дейінгі аралықта ауытқиды. Бірсыпыра жағдайларда гематурияға дизурия да, ауырғанының байқалуы да кабаттаспайды, сондықтан оның кысқа мерзімділігімен байланысты кейде бүйректен қан ағуы қай жақтан болғанын анықтауға келмейді.

Кейбір жағдайларда еркектерде варикоцеле түзіледі, ал әйелдерде етеккір циклінің бүзылуы байқалады.

Бүйректегі артерия-веналық фистуладан болған гематуриямен ауыратын науқастарда фистулалар болуы мүмкін немесе кейін келе дамуы мүмкін; мұндайда бүйрек паренхимасының артериялық қанмен жабдықталуы бұзылады. Артериялық гипертензиямен ауыратын наукастарда гематурия эпизодтарының алдында артериялық қысымның көтерілу жағдайлары болуы мүмкін. Гематурияньщ таылуы артериялық қысымньщ қалыпка түсуімен не темендеуімен түспа-түс келеді.

Көптеген ғалымдардьщ бақылаулары мұндай жағдайлардьщ жартысыңда уакыт өте келе «зссенциалдық» гематурия өздігінен тиылатынын көрсетеді. Тегінде, бүйректегі веналық іркілумен байланысты гематурия кезінде коллатералдардың дамуы веналық гипертензияны азайтатыны соншалық, гематурия ғайып болатын болуы керек.

Артериялық гипертензия кезінде гематуриялардың оздігінен тоқтау механизмі баскаша. Бұл науқастарда бүйректе басталатын артериосклероздық өзгерістер бүйректердің артериялық перфузиясынын темеңдеуіне әкеліп соғады, осыған байланысты бүйректің веналық гипертензиясының пайда болу шарттары ғайып болады, демек оның керіністері — гематурия эпизодтары да өздігінен тоқталады.

Бүйректегі фистулалық қан ағуы кезіңде гематурия тоқталмайды.

Диагностика. Наукастан мән-жайды сүрастырған кезде анамнезде туберкулез науқаспен қарым-қатынастың болуын, тонзиллиттердің жиілігін, беттің ісінулері пайда болуын (гломерулонефрит), науқастың езіңде және туысқандарыңда кетерінқі кан кетушілік (қан ауруларының) нышандарының болуы, бауырдың зақымдалуы бүйректен қан ағуы мен денеге күш түсуі арасындағы өзара байланыс (жылжымалы бүйрек), белдің, іштің жарақаттану фактісі (бүйрек венасының жарақаттанудан кейінгі деформациясы немесе артериялық-веналық жыланкез), артериялық гипертензияньщ болуы, артериялық қысымның кетерілулері мен бүйрек гематуриясы пайда болуьпнъщ арасывдағы байланыс, сондай-ақ бүйрек гематуриясының тоқтауы мен артериялық қысымньщ қалыпқа түсуі арасындағы байланыс (артериялық гипертензия кезіндегі бүйрек гематуриясы), кан ағулары кезіңде белдің ауыратынының болу-болмауы, олардьщ езара карым-катынасы (бүйрек ісігі, астаудағы тас, гвдронефроз, бүйректен кан ағуы кай жақтан болатынын анықтау, етеккір циклі бұзылуларыньщ болуы, екі бүйректен де веналық кері ағыстың бұзылуы) сұрастырылып аныкталады.