Бақша шаруашылығында ауыспалы егістерді құрастыру слайд,презентация — Биология

Бақша шаруашылығында ауыспалы егістерді құрастыру слайд,презентация

​

    Ауыспалы егіс – топырақ құнарын сақтау және арттыру, тұрақты мол өнім алу мақсатында дақылдарды және танаптарды алмастырып отыру жүйесі. Ауыспалы егістің б.з.б. қолданылуы туралы мәліметтер Рим шежірелері (Катон, Варрон, Вергилий, т.б.) арқылы жеткен. Қазақстанда қара топырақты, ылғалдылығы жеткілікті аймақтарда 5 танапты және 8 танапты Ауыспалы егістің кеңінен қолданылады. Ауыспалы егістің жүйесі ауыл шаруашылығында өндірілетін өнім түріне қарай егістік, мал азықтық және арнайы болып үш түрге бөлінеді. Егістік ауыспалы егістің жүйесі бойынша ылғалдылығы мол жерлерде егістік дақылдарды (бидай, сұлы, арпа, жүгері, қызылша, күнбағыс, картоп, т.б.) себердің алдында танапқа 2 – 3 жыл жоңышқа егіледі. Ауыспалы егіс мол өнімді дақылдар егіп, халықты азық-түлікпен, малды жемшөппен және техниканы жыл бойы жұмыспен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. 
    Дақылдар алмастырылып егілгенде, өнім көрсеткіштері жақсарады, жердің құнарлылығы артады, топырақ эрозиясы төмендейді, егістіктің ластануы, зиянкестер мен ауру қоздырғыштардың көбеюі азаяды.
Ауыспалы егісте бақша дақылдарын дұрыс орналастыру бұл- мол өнім алуға бағытталып қана қоймай, ауыспалы егіс дәрежесінде бақшалық дақылдар мен агротехникалық іс-шараның жүйесінде жүретін шаралардың бірі бақша шаруашылығы болып табылады. Бұрынғы кезде  бақша дақылдарын  және осы дақылдың алдыңғы дақылы болып табылатын дақылдарды  тың және тыңайған жерлерде кезектестіріп, оларды  ылғи отырғызып отырған. Қолданылған немесе пайдаланылған жерлерде  егіс және игіліктің сапасы бақша дақылдарынан кейін сапасы төмендетіледі.
    Бақша шаруашылығымен айналысатын  көпжылдық Быковской деректеріне сүйенер болсақ , қарбыздың егісі  тыңайған жерге және көпжылдық шөптің каяртсына 1 га шегінде отырғызылса 150-200 ц өнім алынған. 
    1967 жылы Калачевский районының Волгоград облысындағы «Ресей» колхозында қарбыздың егісі шамамен 150 ц 1 га келді, ал бұрыннан жатқан бос  жерде- 70 ц ғана келген. Кездейсоқ және  соңғы уақытта  көптеген  шаруашылықтар, яғни  төменгі  Поволжья зонасында, орта Азияда, Қазақстанда тың және тыңайған жерлерге бақша дақылдарын отырғызған.  Мысалы, Камыщинскідегі  «Добринский» совхозында, бақша шаруашылығымен айналысатын жыл сайын  500 бас ауданда га (1972 жылы. — ауданда га 650), оларды көбіне тыңайған жерге дақыл айналымын пайдаланып  2-3 жыл бақша дақылын отырғызады.  
Бұл ретте белгілі  бэрдің адырларында қарбыздар үшін алдымен еркекшөппен, селеумен немесе ақ жылыммен жиі телімдер болып табылатын.