Әдемі, ерекше ұл бала есімдері мағынасы (Д әрпі бойынша ат қою) » ZHARAR

ДАБЫС – атақ, даңқ, дауыс, үн.

ДАДАБАЙ — иран тілінен алынған дадо – ата, әке + қазақ тілінен алынған бай. Еркелете қысқартып айтылатын тұлғалары — Дадай, Дадеш.

ДАЙРАБАЙ — дайра қазіргі тіліміздегі дария сөзінің диалектілік формасы. Синонимі — Тенізбай.

ДАЙЫН — әрқашан әзір. Біріккен тұлғалы есім — Дайынбай.

ДАЙЫР — араб тілінен алынған бұл есімнің маңызы екі түрі: төңірек; қайталанатын. Біріккен тұлғалы есімдер — Дайырбек, Дайырман.

ДАЛЕР — тәжік тілінен алынған — батыл, ержүрек.

ДАМЫЛ — тыныштық, бейбітшілік.

ДАНАЙ — иран тілінен алынған данаш — білім, ілімгерлік; даналык. Біріккен тұлғалы есім — Данайбек.

ДАНАЛЫҚ — иран тілінен — білімділік, данышпандық.

ДАНЕШ — иран тілінен — білім, ғылым.

ДАНИЯЛ — араб тілінен — тәңір сыйы.

ДАНИЯР — иран тілінен — жақын, таныс.

ДАНЫШПАН — араб тілінен — ойшыл, дана.

ДАНДАЙ — ұлы, зор.

ДАРАС — жеке, айрықша

ДАРХАН — көне түркі тілінен тархан, тархат. Көне тұркі жазба ескерткіштерінде атақ, дәреже ретінде кездеседі. Махмұд Қашқари, Абұлғазы Бахадұр енбектерінде мағынасы 9 түрлі кінадан босатып, ерік, кеңшілік берілген, хан ордасына еркін кіріп шыға алатын және бұл ерік 9 атасына дейін кететін адам. Біріккен тұлғалы есімдер — Дарханбай, Дәркенбай.

ДАРЫН — қазақ тілінен — талант, кабілет.

ДАСТАН — иран тілінен алынған батырлық хисса, поэма, ертегі аңыз. Біріккен тұлғалы есім — Дастанбек.

ДАУЫЛБАЙ — дауыл күні туған балаға ертеде осындай ат қойылған.

ДӘЛБЕК — бектің, мықтының нағыз деген мағыналы есім.

ДӘМЕН — араб тілінен — жылдам, тез; күшті, берік.

ДӘРМЕН — иран тілінен — күш-қуат, қайрат. Еркелету түрі — Дәріш.

ДӘУБЕК — үлкен, күшті деген мағыналы есім.

ДӘУЛЕН — үлкен болу, есею. Біріккен тұлғалы есім — Дәуленхан.

ДӘУЛЕТ — араб тілінен — байлық, бақыт; мемлекет, держава, империя.

ДӘУЛЕТБАЙ — дәулетті, ауқатты.

ДӘУЛЕТБАҚ — араб тілінен алынған дәулет + бақыт сөздерінің қосылуынан жасалған есім. Бақдәулеті мол, бай (болсын деген тілекпен қойған. Біріккен тұлғалы есімдер — Дәулетбек, Дәулетияр, Дәулетқали, Дәулетәлі.

ДӘУЛЕТКЕЛДІ — араб тілінен алынған дәулет — байлык, бақыт. Яғни бала ата-анаға байлық, ырыс боп туды, бақытты болды деген мағынаны береді.

ДӘУЛЕТШЕ — араб тілінен алынған дәулет + иран тілінен алынған ше,шах сөзінің қысқаша формасы. Демек, байлық патшасы, дәулет, байлық иесі.

ДӘУРЕН — араб тілінен — уақыт, дәуір. Біріккен тұлғалы есім — Дәуренбек.

ДӘУІР — араб тілінен алынған — доур — кезең, цикл.

ДӘУІРБЕК – өз заманының, дәуірінің мықтысы деген мәндегі есім.

ДӘУІТ — көне еврей тілінен алынған сүйікті, сүйген, ғашық болған. Біріккен тұлғалы есім — Дауітәлі.

ДЕГДАР — иран тілінен алынған дәһдар — бастық, ел басқарушы.

ДЕМЕЖАН – қазақ есімі деме + жан. Демеуші, жәрдем беруші адам деген мәндегі есім.

ДЕМЕСІН — баланың өмірде тірегі, жәрдемшісі болсын деген тілекпен қойылған.

ДЕМЕУ — қазақ тілінен алынған қолдау, сүйеу, көмек көрсету.

ДЕРБІСӘЛІ — араб тілінен алынған — Ғалидың құлы, қызметшісі деген мәндегі есім. Иран тілінде —дербиш есік алдында жүрген кембағал адам, мүсәпір кісі.

ДИАС – испан тілінен алынған — күн, күндіз. Испания кетерілісшілерінің көрнекті басшысы Хосе Диас күрметіне 1936 ж. қойылған есім.

ДИБАЙ — иран тілінен алынған диһ, дег, ди — ауыл, дала + бай, яғни ауыл, дала байы деген мағыналы есім.

ДИДАР — иран тілінен алынған — жүз, келбет, бейне.

ДИДАРБЕК — иран тілінен алынған — аса келбетті, көрікті адам деген мағыналы есім.

ДИҚАНБАЙ – тәжік тілінен алынған диһан — шаруа, егінші, жер айдаушы + бай.

ДИЯР — араб тілінен — ел, облыс, аймақ.

ДИЯРБЕК — араб тілінен алынған — елдің, аймақтың әкімі, басшысы.

ДОДАБАЙ — иран тілінен алынған додо — үйілген, жиылған; жиын, көпшілік + қазақтың сөзі бай.

ДОДАН — үлкен, зор.

ДОЙМАН — қазақ тілінен алынған дой — үлкен, ірі, кесек, мықты, азулы, атақты + иран тілінен алынғанман — адам. Демек, ірі тұлғалы, мықты адам дегенді аңғарады.

ДОС — иран тілінен алынған дуст — жан жолдас, серік, жар. Дос сөзі құрамында келетін кісі аттары — Досан, Досжан, Доскей т. б. Еркелете қысқартып айту түрі — Достай, Ештай.

ДОСАЙ — (қараңыз: Айдос).

ДОСАҚ — араб тілінен алынған дос + қазақ сөзі ақ. Нағыз дос.

ДОСӘЛІ — араб тілінен алынған дос + араб тілінен алынған Ғали, Ғалидың досы деген мағынаны береді.

ДОСБАЙ — досқа кең, бай адам деген мағынада.

ДОСБОЛ — (қараңыз: Жарбол).

ДОСБЕРГЕН — араб тілінен алынған дос ниетіне туылған бала деген мағыналы есім.

ДОСЖАН — адал, таза адам.

ДОСМАТ , ДОСМҰҚАН — иран және араб тілдерінен алынған. Досмұхамбет есімінің қысқарған түрі. Мұхамбеттің досы деген мағынаны білдіреді. Синонимдері — Ешмұхамбет, Есмұхамбет.

ДОСЫМ — жан серігім, жолдасым.

ДОСЫМБЕК — досы көп адам.

ДОСЫМЖАН — менің жан досым деген мағынадағы есім.

ДОЯН — (қараңыз: Ноян).

ДӨНЕНБАЙ — моңғол тілінен алынған доно — төрт жасар өғіз, дөнен — төрт жасар жылқы + бай. Еркелетіп айтылатын. Түрі — Дөнентай.

ДУАНБАЙ — иран тілінен алынған диуан — қала, кент; белгілі бір аймақ, өлке. Қаланың немесе үлкен аймақтың әлді, бай адамы деген мағынаны білдіреді.

ДУБАЙ — атақ-данқы ассын деген тілекпен қойылған есім.

ДУДАР — бұйра шаш; шашы бұйра балаларға осындай есім қойылған.

ДУМАН — бала өмірі қуанышқа толы, көңілді, сауық-сайранды бөлсын деген тілекпен қойылған есім.

ДҮЙМАҒАМБЕТ — иран тілінен алынған ду — екі + араб тілінен алынған Мохаммед, бұл есімнің синонимі Қосмұқамбет. Қос сөзі екі деген мағынаны білдіреді.

ДҮЙСЕН — иран тілінен алынған ду — екі, сейсенбі, шамбә күн. Әуел баста аптаның бірінші күні туған балаға осылай ат қойылған. Біріккен тұлғалы есімдер — Дұйсенбай, Дұйсенғали, Дұйсехан, Дүйсекей. Еркелетіп айту түрі — Дүйсек.

ДІЛДАБАЙ — иран және араб тілдерінен алынған тилла — алтын ақша, таза алтын. Ақшаға бай болсын деп қойылған есім.

ДІЛДАБЕК — иран тілінен — алтын ақшаның иесі болсын деп қойылған. Синонимі — Ділдахан.