Көптеген сарапшылар қазіргі жағдайды жаңа "қырғи қабақ соғыс" кезеңімен салыстырып жүр. Ал бұл қақтығыстардың соңы қайда апарады?
1. Экономикалық дағдарыс тереңдей түседі
Саяси қақтығыстардың алғашқы зардабы — экономикалық тұрақсыздық. Қарулы жанжалдар тек соғыс алаңындағы елдерге ғана емес, бүкіл әлемге әсер етеді. Энергия көздерінің қымбаттауы, логистика мен сауда жолдарының бұзылуы, азық-түлік тапшылығы – мұның бәрі мемлекеттердің экономикасына ауыр соққы болып тиіп жатыр. Мысалы, Украинадағы соғыс салдарынан Еуропада инфляция өсіп, көптеген елдер энергетикалық дағдарысқа ұшырады.
2. Қарулану жарысы қайта жанданды
Соңғы жылдары елдер арасында әскери бюджеттер қарқынды өсіп келеді. Ядролық қару тақырыбы қайта көтеріліп, бірқатар мемлекеттер қорғаныс жүйесін күшейтуге бет бұрды. Мұндай үрдіс бейбітшілікке емес, керісінше, жаңа қарулы қақтығыстарға жол ашуы мүмкін. Қарулану жарысы мемлекеттер арасындағы сенімсіздікті арттырып, кез келген шиеленістің үлкен соғысқа айналу қаупін күшейтеді.
3. Босқындар саны артады, гуманитарлық дағдарыс тереңдейді
Саяси қақтығыстардың тағы бір салдары — халықтың жаппай қоныс аударуы. Соғыс пен тұрақсыздықтың салдарынан миллиондаған адам баспанасынан айырылып, босқынға айналуда. Бұл құбылыс көрші елдерге үлкен әлеуметтік, экономикалық және мәдени қысым тудырады. Біріккен Ұлттар Ұйымының мәліметінше, 2024 жылдың соңына қарай әлемде 130 миллионнан астам босқын мен қоныс аударушы тіркелуі мүмкін.
4. Әлемдік тәртіп қайта қалыптасуда
Саяси қақтығыстар халықаралық ұйымдардың ықпалын әлсіретіп, мемлекеттер арасындағы ескі одақтарды қайта қарап, жаңа альянстар құруға итермелеуде. Батыс пен Шығыс арасындағы саяси-экономикалық жік күшейіп, әлем біртіндеп көпполюсті жүйеге өтуде. Бұл өз кезегінде тұрақтылықты емес, геосаяси қарсыластықты арттырады.
5. Ақпараттық және кибер соғыстар күшейеді
Саяси жанжалдар тек дәстүрлі майдандарда ғана емес, ақпараттық кеңістікте де жүріп жатыр. Фейк жаңалықтар, үгіт-насихат, кибершабуылдар – заманауи соғыстың негізгі құралдарына айналды. Ақпараттық соғыстар халық санасына ықпал етіп, ішкі тұрақтылықты шайқалтып, қоғамдық пікірді оңай манипуляциялауға мүмкіндік береді.
Әлемдегі саяси қақтығыстар адамзат болашағына үлкен сынақ болып отыр. Егер қазіргі үрдістер өзгермесе, бұл шиеленістер тек экономикалық күйзелістерге емес, жаңа әлемдік соғысқа алып келуі мүмкін деген болжамдар да айтылуда. Сондықтан халықаралық қауымдастық үшін ең басты міндет – диалог пен дипломатияны күшейту, бейбіт келіссөздер арқылы ортақ шешім табуға ұмтылу.
Тек тұрақты және әділетті әлемдік тәртіп қана адамзаттың қауіпсіз әрі өркениетті болашағына жол аша алады.
