Бейжің «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасы өзгергенін білдірді

Қытайдың президенті Си Цзиньпин Пекинді дамушы экономикалардың артық қарызға түсуіне мәжбүрлеп айыптаған шетелдік сыншылардың көңілін аудартуға тырысып, жаһандық инфрақұрылымдық құрылыс бағдарламасына түзету енгізді.

Бейжіңдегі үш ондаған елдің басшыларымен екі күндік кездесудің ашылуында сөйлеген Қытай басшысы «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасы бойынша жобалардың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз етуге уәде берді.

«Барлығы ашық түрде жасалуы керек және біз сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұруымыз керек», — деп мәлімдеді Си Цзиньпин. Қытай жетекшілігімен жасалған мәмілелер жоғары қарызға және жемқорлыққа әкеліп соқтыратын мәлімдемелерге жауап ретінде, Пекин «Бір белдеу, бір жол» жобалары үшін және «инфрақұрылымды дамыту және инвестициялар үшін халықаралық стандарттарды» сақтайтын «қарыздық тұрақтылық тұжырымдамасын» жасайды деп мәлімдеді.

Қытай басшысының ежелгі Жібек жолының бағыттарын жаңарту бойынша өршіл бағдарламаның жоғары деңгейлі сыншылары болды. Бағдарлама алғаш рет 2013 жылы халықаралық сауданы ынталандыру құралы ретінде жарияланды. «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасы Қытайдың ірі құрылыс, телекоммуникация және көлік компанияларын әлемдік деңгейге жеткізді.

Осы бағдарлама бойынша Пекин порты, жолдары мен теміржолдары, құбырлары мен өнеркәсіптік парктердің жаһандық жүйесін қалпына келтіруді көздейді. Сонымен қатар, жұма күні басталған кездесуді елемейтін Батыс елдерінің ресми өкілдері ашық емес қаржы операцияларын жүргізуге арналған бағдарламаны сынға алды, соның нәтижесінде кейбір елдерде Қытайға саяси ауыртпалықты арттыратын қарыздар пайда болды.

Азия мен Африканың кейбір елдерінің билігі Қытаймен бірлескен жобаларды кейінге қалдырды немесе тоқтатты немесе олардың жағдайын өзгертті. Сәуір айында Пекин Малайзияда бірнеше миллиард доллар теміржол салу шығынын төмендетіп, артық борыш пен сыбайлас жемқорлықтың қауіптенуіне байланысты тоқтатылған жобаны қалпына келтіру үшін үштен біріне жуықтады.

Жақында сынға ұшыраған Пекин «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасының неғұрлым маңызды жобаларын жарнамалауға кірісті және кредит тұрақтылығын қамтамасыз етуге және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске уәде берді. Қытай өкілдері бақылауды жақсарту мақсатында «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасына ресми түрде қосылған жобалардың тізімін жасау бойынша басқа елдердің билік өкілдерімен келіссөздер жүргізді.

Си Цзиньпин басқа елдердің басшыларымен осы аптада кездескен кезде, Пекиннің басқа да өкілдері таңдаулы іс-шараларда сөз сөйлеп, «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасымен және жеке сектордағы инвестицияларды тартуға деген ұмтылыстың қаржылық тәуекеліне назар аударды.

Қытайдың орталық банкінің директоры Ганның айтуынша, «елдердің жалпы несие әлеуетін ескеру қажет. Оның айтуынша, жеке сектордан кредиттеу тұрақты дамуды қамтамасыз ету үшін жобаларды қаржыландырудың негізгі көзі болуы керек».

Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты, Қазақ-Орыс Халықаралық Университетінің доценті.