Ғабит Мүсіреповтың Боранды түнде әңгімесі ашық сабақ — Ашық сабақтар

Сыныбы: 7-«А»

Өтілетін күні: 07.02.2014ж.

Сабақтың тақырыбы: Ғ.Мүсіреповтың «Боранды түнде» әңгімесі

Сабақтың мақсаты: Білімділік мақсаты: Шығарманың мазмұнын меңгереді, жоспар құрады, тақырыбын ұғынады, кейіпкерлер бейнесін ашады, өз пікірін қорғайды, салт-дәстүрдің мәнін түсінеді, пікір алысады, талдайды, кейіпкерлер  бейнесін жинақтайды, қорытынды жасайды;
Дамытушылық мақсаты: Мәтінмен жұмыс жүргізу арқылы мысалдар келтіріп, қосымша мәліметтер іздестіреді, танымдық қабілеттерін дамытады, ойлану нәтижесінде өз ойын тиянақтайды, оны дәлелді түрде жеткізеді, басқалардың пікірін сыйлап, онымен санасады, бірнеше ойды салыстырады, қарама-қарсы қояды;
Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, халықтық салт-дәстүрді білуге баулу;

Сабақтың түрі: Практикалық оқуға негізделген ізденіс. 
Типі: іскерлік пен біліктілік дағдыларын қалыптастыру. 
Көрнекілігі: слайд.
Пәнаралық байланыс: тарих, қазақ тілі, этнография.
Құрал-жабдықтар: парақшалар, интербелсенді тақта.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
1.    Оқушылармен сәлемдесіп, сабақ әзірлігін бақылау. 
2.    Сабақтың мақсатын айту. Сабақтың ерекшелігі стратегиялық бағытта жүргізіледі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: мазмұнын айту, сұрақ-жауап ұйымдастыру, бірін-бірі толықтыру.
1.    «Еркін жауап» стратегиясы.
Берілетін сұрақтар: 
— Әңгіме кімнің атынан баяндалады?
— Әңгімеге арқау болған қандай оқиға?
— Әңгімеге сендер қандай атау берер едіңдер?
— Қайсар қалыңдығын алып қашуға неге мәжбүр болды?
— Мәселені басқаша жолмен шешуге болмас па еді?

 ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту: 
2.    «Түсіну» стратегиясы
Сабағымызды  жазушы өмірімен байланыстырамыз. Ол үшін интербелсенді тақтадағы мына хронологиялық кестені толтырамыз. 
Ғ. Мүсіреповтың өмірінен хронологиялық кесте

Мерзімі    Болған оқиғалар
1902 жыл    Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданында дүниеге келді
1923-1926 жыл    Орынбор қаласындағы жұмысшы факультетіне оқуға түсті
1926-1927 жыл    Омбыдағы ауылшаруашылық институтында білім алады
1958 жыл    КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болады
1974 жыл    Социалистік Еңбек Ері құрметті атағын алады
 

2. Жазушы өмірінен, елеулі оқиғалары мен кезеңдерінен мәлімет алдық, ендеше жазушы Ғабит Мүсіреповтың шығармашылығына кезек берейік.

Шығармалары    Поэма    Қара сөз    Роман    Әңгіме    Өлең    Проза    Пьеса    Повесть    Аударма    Баллада
«Ананың анасы»                                        
«Қазақ солдаты»                                        
«Боранды түнде»                                        
«Аманкелді»                                        
«Ақлима»                                        
«Өлімді жеңген ана»                                        
«Қыз Жібек»                                        
«Ашынған ана»                                        
«Оянған өлке»                                        
«Кездеспей кеткен бір бейне»                                        
«Жапон балладасы»                                        
«Ақан сері-Ақтоқты»                                        
«Ұлпан»                                        

ІҮ. Ал, балалар, біз үй тапсырмасын бекітіп, бүгінгі сабағымызға арқау болған Ғ.Мүсіреповтың «Боранды түнде» әңгімесін сатылай кешенді талдау жасайық.

Ендігі  кезекті 3. «Танып білу стратегиясына» берейік. Мақсаты: Шығарма мазмұнын қандай деңгейді меңгергендерін пысықтау үшін шығармадан үзінділер келтіру, оқушыларға «Кімнің сөзі? Қай кезде айтылды?» деген сұрақтар беру. («Семантикалық карта»)

4.«Талдап білу» стратегиясы. (Сатылай кешенді талдау). 
Сатылай  кешенді талдау:
1.Шығарманың авторы: Ғабит Мүсірепов
2.Тақырыбы: Екі жастың сүйіспеншілігі. Қыз алып қашу дәстүрі.
3.Идеясы: Адам бақыты жаны қалаған адаммен өмір сүру
4. Жанрлық түрі: Әңгіме

Компазициялық құрылым:
1.    Оқиғаның басталуы: Ашуға мінген Қайсар;
2.    Оқиғаның дамуы (Сюжеттік байланыс): Қыз алып қашуға аттану;
3.    Оқиғаның шиеленісуі: баланың адасуы. Бейтаныс үй;
4.    Оқиғаның шарықтау шегі: Кәменді балаға ілестіру;
5.    Оқиғаның шешімі (аяқталуы): Бала мен Кәменнің үйге келу

5.«Түсініктеме күнделігі» стратегиясы. Салт-дәстүрге, әдет-ғұрыптарға байланысты ұғымдарды түсіну. Мәтіннен іздестіріп, жауап жазады.
1. Баланы сүндетке отырғызу;
2. Балаға сүндет ат беру;
3. Қыз айттыру;
4. Қалың мал беру;
5. Қыз алып қашу;
6. Ұзатылар қыздың қоштасуы;
7. Бата беру;
8. Келіншектің қайын інісіне ат қоюы;
9. Аңшылық;

6.«Пәнаралық байланыс» стратегиясы. Келесі тапсырма қазақ тіліне қатысты болмақ. Дисфемизм деген не? Атын тікелей айтуға  тыйым салынған сөздерді «дисфемизмдер» деп атаймыз. Мәтіннен осы  сөздерді табайық: 
1. Боқмұрын
2. Оттамасын
3. Иттің ғана баласы
4. Қатын
5. Өсекші.
Оларды қандай сөздермен алмастыруға болады? Оларға антонимдес, сыпайы сөздерді қалай атаймыз?

Тапсырма: Графикалық диктант. Дисфемизм сөздерді эфемизм сөздермен алмастырып жазыңдар.
1. Боқмұрын
2. Оттамасын
3. Иттің ғана баласы
4. Қатын
             5. Өсекші.
                                                 Сөзуар       Ұнамсыздың          Әйел           Көп          Жеткіншек
                                                                                                                сөйлемесін

—    Табу сөзді таппас бұрын, ең алдымен сөзжұмбақ шешейік.
        1    М    ү    с    І    р    е    п    о    в    
    2    К    ә    м    е    Н                        
3    Ө    с    е    к    ш    І                        
            4    Ш    о    Ш    а    л    а            
        5    К    ү    р    Е    ң    т    ө    б    е    л
            6    К    ө    К    д    а    у    ы    л    

Сөзжұмбақтың сұрақтары:
1.    Әңгіменің авторы кім?
2.    Қайсардың қалыңдығы
3.    Қыз алып қашу операциясы кімнің кесірінен сәтсіз аяқталды?
4.    Қасқырдың терілері қайда үйіліп  жатыр?
5.    Қайсардың қимасы
6.    Жеті қазынаның бірі, Қайсардың сенімді серігі
Сонымен, балалар «табу» сөз дегеніміз не? Ол қай жағдайда айтылады екен? Неліктен Кәмен баланы атымен атамай, «Інішек» деп атады?

7.«Кейіпкерлер» стратегиясы. Мақсаты: Кейіпкерлер бейнесін кесте арқылы жинақтау.
1. Қайсар, Бала, Асылхан. (Ер балалар осы кейіпкерлерге сипаттама береді).

Іс-әрекеті    Мінезі    Кейіпкер мінезін толықтыру
    

    
2.Кәмен, Бәден апайдың, Кәменнің сіңлісі кішкентай шошақай қызға.  (Қыз балалар осы кейіпкерлерге сипаттама береді).

Ү. Қорытындылау: 8. «Пікір алысу» стратегиясы.

Шығарма несімен ұнады?    Сүйікті кейіпкерлерің    Кейіпкерге хат    Жасалған қорытынды
Қызықты, оқырман таңдамайтын, тілі жеңіл, юморлық шығарма    Бала, Кәмен, Қайсар    Бала, бастысы жеңгелі болдың, соның арқасында ат міндің 
ол да    Шығармадан түсінгенім кез келген адам өзі қалаған адаммен өмір сүру

ҮІ. Үйге тапсырма  беру:
1.    Үйлену салтына байланысты мәлімет дайындау.
2.    Өзіңнің басыңнан өткен қызықты  бір оқиғаны жазып кел.
Бағалау парағы:

Не бағаланады?    «5»    «4»    «3»    «2»
Тақырыпты түсіндіре білуі                
Мәнді, орынды сұрақтар қоюы                
Мысалдардың  сәйкестігі                
Жобаны қорғауы                

Оқушының аты-жөні    Үй тапсырмасын сұрау    Сұрақтарға орынды жауап беруі    Хронологиялық кесте, семантикалық кесте    Сатылай кешенді талдау.
 «Талдап білу»    «Танып білу» стратегиясы    Түсініктеме күнделігі    Пәнаралық байланыс жасау    Кейіпкерлерге сипаттама беру    Пікір алысу стратегиясы    Қорытынды баға