Қазақ- жонғар соғыстары .Ақтабан шұбырында.Алакөл Сұлама заманы

Сайт бойынша барлық сұрақтарды 8-771-234-5599 номеріне ватсап арқылы қоюға болады

Автор: Рахметов Галымжан Намазбаевич

Бағыты: Қазақстан тарихы Бөлімі: Сабақ жоспары Сыныбы: 8 сынып

Жарияланған уақыты: 2019-02-11

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазақ- жонғар соғыстары .Ақтабан шұбырында.Алакөл Сұлама заманы

Сабақ : № 1	Мектеп:
Күні:	Мұғалім:
Сынып: 8	Қатысқан оқушылар саны:	Қатыспағандар:
Сабақтың тақырыбы:	Қазақстан тарихы туралы
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:	8.1.1.2 – XV-XVII ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау
Сабақтың мақсаты	Қазақ жеріндегі алғашқы ерте ортағасырлық мемлекет- түрік қағанатының құрылуын, халқының этникалық құрамы мен шаруашылығын түсіндіре отырып, мәдениетінің негізінде түрік өркениетінің қалыптасуын көрсету;
Сабақ нәтижесі	Барлық оқушылартарих пәнінің ұғымымен таныса отырып Қазақстан тарихының жазбаша және заттай деректер негізінде және тарихи жәдігерлермен таныса Топтасып жұмыс істеуге бір – бірімен ой бөлісіп қорытынды жасауды, ойларын ашық және толық жеткізуге үйренеді.Көптеген оқушылар Оқушылар тарих ұғымының қалай қалыптасып дамуы туралы заттай және жазбаша деректермен таныса келе тарих пәні ұғымының негізін түсінедКейбір оқушыларОқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолданады
Бағалау критерийлері	Тарих пәні туралы білу. Тарихтың негізін салушы тарихшылардың ғылыми зерттеулерінің маңызын анықтау.Көне замандардан бастап орта ғасырлық тарихшылардың еңбектеріне тоқталып, Қазақ тарихындағы алатын орнын бағалау.
Құндылықтарды игерту:	Өзіне және өзгелерге құрмет мұғалім мен оқушылардың бір-бірімен амандасуында, сыпайы, ойын ашық білдіріп, тыңдауда, сабақты уақытында бастап, аяқтауда, тапсырмаларды нұсқалық бойынша толық орындауда, бір-біріне қолдау көрсетуінде көрініс табады. Патриотизм мен азаматтық жауапкершілік уақытты пайдамен өткізу қажеттігін түсіну арқылы жүзеге асырылады. Өмір бойы оқу қағидасы ақпаратты өздігінен табу, сабақ мақсатын білуде, кері байланыс беруде, рефлексия жасауда, алған білімінің практикалық мәнін түсінуде көрініс табады. Ашықтық оқушыларға ақпаратты алуында бірдей мүмкіндіктер беруде, сабақ мақсатын бірге құрастыруда, бағалау мен кері байланыс беруде, бірнеше көзқарастың бар екенін түсінуде орын алады. Еңбексүйгіштік жұмыс орынын таза сақтауда, оқушылардың белсенді жұмысында, ал шығармашылық жаңа идеяларды ұсынуда көрініс табады.
Пәнаралық байланыс:	Драматургия
АКТ-ны қолдану дағдылары:	PowerPoint таныстырылымы.
Тілдік мақсаттар:	Оқушылар:Тарихтың дамуын тексереді. Пән лексикасы және терминология:Қоғам, тарих негіздері, адамның пайда болуы .Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:Келесі көріністе сіздер ………………………….. тамашалайсыздар.Назарларыңызға ұсынылған қойылымда ………………… куәгері боласыздар.
Осыған дейін меңгерілген білім	«Уақыт алтыннан қымбат» тақырыбында сөздік қорын дамытып, тыңдалым дағдыларын дамытты. Одағайларды мағыналарына сай қолданды.
Жоспар
Жоспарланатын уақыт	Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер	Дереккөздер
Сабақ басы5 мин	Қызығушылықты ояту үшін миға шабуыл.Тақырыпқа ену үшін уақыт өлшемдері туралы сұрақтарға жауап береді. «Миға шабуыл»Өткенді қайталау /Үй тапсырмасын сұрау/Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы неше кезеңге бөлінді? Ерте орта ғасырлық мемлекеттерге қандай мемлекеттер жатады? Түріктер туралы мәлімет беретін қандай ескерткіштерді білесің? Ұлы Жібек жолының ерте ортағасырлық мемлекеттер тарихындағы рөлі қандай? Неліктен ерте ортағасырлық мемлекеттер ұзақ өмір сүре алмады? Бүгінгі күнге дейін өмір сүрген қандай түрік тілдес халықтарды білесің? Оқу мақсатымен, тілдік мақсатпен танысады;Жетістік критерийлерін болжайды;Жетістік критерийлерімен танысады.	Үлестірме қағаз;Слайд 1-4
Сабақ ортасы 10 мин 15 мин 5 мин	Сұрақ – жауап (5 минут) «Тарих» сөзі қандай мағына білдіреді? «Тарихтың атасы» деп кімдерді айтамыз? Шежірешілер мен жылнамашылар деп кімдерді айтамыз? Қазақстан тарихы қандай бөлімдерден тұрады? «Тарих» сөзін алғаш қолданған арабтар. «Тарих» сөзі- «зерттеу», «оқиғалар жайлы әңгіме» деген мағынаны білдіреді. Тарих- астрономия, арифметика ғылымдары сияқты ең көне ғылымдардың бірі. Тарих-ең алдымен, жекелеген ұлы тұлғалардың, халықтар мен мемлекеттердің басынан өткен оқиғалар мен ерлік істері.Ал, бізге ата-бабаларымыздан қалған мол тарихи мұраларды зерттеп, дәуір-дәуірге бөліп, бір жүйеге келтіріп жеткізетін адамдарды-тарихшылар дейміз.Сонау ежелгі дүниеде де тарихи әңгімелерді есіне сақтап, елге айтып отыратын адамдар болған. Қазақ халқы оларды шежіре айтушылар немесе шежірешілер деп атаған. Ал, «шежіре» сөзі- есте сақтау, жадыдағы білім, рухани қазына дегенді білдіреді. Жазба тарихтың негізін салған б.з.б 484-425ж. өмір сүрген ежелгі грек тарихшысы Геродот болып есептеледі.Ол алғаш «Тарих» атты еңбек жазып, батыста «тарихтың атасы» деген атпен белгілі болды. Ал шығыста тарихтың атасы Сыма Цяньді атайды. Ол б.з.б 145-86ж. өмір сүріп, 130 тараудан тұратын «Тарихи жазбаларды»қалтырды. Сыма Цянь б.з.б 3 мың жылдықтан бастап өз заманына дейінгі тарихты жазып шықты. Көне замандардан бастап ортағасырлық моңғол хандықтарына дейінгі тарихты жазып қалдырған тарихшылардың бірі Рашид ад-Дин болды. Ол 1247-1318ж. аралығында өмір сүріп, «Жами-ат тауарих» кітабын жазды.Тарих-бізге өзге халықтар мен мемлекеттердің тарихын оқып үйрену үшін, бұрынғы ата-бабаларымыздың қандай болғанын, қазіргі күнгімен салыстыра отырып, саралау үшін қажет. Өткен қателіктерді қайталамауға тырысамыз. Тарих пен шежіре- ұлтжанды азаматтарды тәрбиелеп өсіреді.Сонымен бірге адамзат баласының бүкіл тарихына ой жүгіртетін жол.Қазақстан тарихы- жалпы тарихтың құрамдас бөлігі, бұл біздің туған Отанымыздың тарихы. Қазақстан тарихы төрт кезеңге бөлінеді: Ежелгі Қазақстан тарихы. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы (V-XV ғ.) Жаңа замандағы Қазақстан тарихы (XV-XIXғ.) Қазіргі замандағы Қазақстан тарихы (XX ғ. Басынан бүгінгі күнге дейінгі) Тарихи кезеңдеуОрта ғасырлардағы Қазақстан тарихыЕрте ортағасырлық кезеңі Дамыған ортағасырлық кезеңіКейінгі ортағасырлық кезең(VІ-ІХ ғғ.)(Х-ХІV ғғ.)(ХV-ХVІІ ғғ.)Түрік қағанаты Қарахан мемлекеті біртұтас Қазақ хандығының Батыс түрік қағанатыНаймандарқұрылуыТүргеш қағанатыКерейіттерҚарлұқ қағанатыЖалайырларОғыз мемлекетіҚарақытайларҚимақ қағанатыҚыпшақ хандығыМонғол империясыАлтын ордаАқ ордаМоғолстан Әмір Темір мемлекетіНоғай ОрдасыӘбілқайыр хандығыСібір хандығыТақырып мазмұнының ашылуыБезендірілуіКері байланыс.Тыңдаған топтардың кері байланысы.	Мәтін жазылған үлестірме қағаз;Таймер
Сабақ соңы5 мин	Рефлексия. Оқушылар қиық қағаздарға жазып береді.Сабақта маған не пайдалы болды?Сабақта маған не қызықты болды?Сабақта маған не қиын болды?	Үлестірме қағаз
Қосымша ақпарат
Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?	Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?	Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)
Дифференциация үш түрде іске асады:1- үлгерімі төмен оқушыларға қолдау топтық жұмыста үлгерімі жақсы оқушылар тарапынан көрсетіледі. 2 –оқушылардың тапсырмасынан күтілетін нәтиже дифференциацияланған.	Оқушылар бір-бірін дискрипторлар арқылы бағалайды. Сол арқылы кері байланыс беріледі.	Сабақ философияға қатысты болғандықтан, белсенді азаматтық позициясын қалыптастыруға септігін тигізеді. Сабақта оқушылардың өміріне қауіпті ештеңе пайдаланылмайды. PowerPoint таныстырылымы, аудиофайл тыңдау үшін компьютер қолданылады.
Ойлану Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырылды ма? Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланған уақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?	Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.
Жалпы бағаСабақ талаптарға сай өтті. Оқушылар сөздік қорын молайтты. Жұпта бір-біріне қолдау көрсетіп, қарым-қатынас жасады.Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?1.2..Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?1. Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?

Өзін –өзі бағалауда басшылыққа алатын табыс критерийлері

Табыс критерийлері	Ұпайлары (егер сұрақты ашпасаңыз- 0-ді, егер сұрақ толығымен ашылса 5-ті айналдыра сызыңыз)	Жалпы ұпай
А.Тарих пәні туралы білдім.	0 1 2 3 4 5
В. Тарихтың негізін салушы тарихшылардың ғылыми зерттеулерінің маңызын анықтадым.	0 1 2 3 4 5
С.Көне замандардан бастап орта ғасырлық тарихшылардың еңбектеріне тоқталып, Қазақ тарихындағы алатын орнын бағаладым..	0 1 2 3 4 5

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:	Мектеп:
Күні:	Мұғалімніңаты—жөні:
Сынып: 8	Қатысқандар саны:Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы	XVIII ғасырдың бас кезіндегі Қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы
Зерттеу сұрақтары:	Қазақ қоғамы қандай әлеуметтік топтар мен таптарға жіктелді? Әрбір әлеуметтік топ өкілдері қандай қызмет атқарды?Хандардың, би, батырлардың басшылық ролі, шешімдері қаншалықты маңызды болды?
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)	8.3.1.2 XX ғасыр басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру8.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау8.4.1.1 жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушыларҚазақ хандығындағы әлеуметтік топтардың орнын анықтайдықоғамдық-саяси өмірдегі батыр, би, сұлтан, жыраулардың қызметтерін анықтайдыКөптеген оқушылар Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің билік жүйесінің ерекшеліктерін зерттейдіу Кейбір оқушыларXVIII ғасырдың бас кезіндегі Қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы жөнінде жалпы түсініктерін қамтиды
Бағалау критерийлері	Білу және түсіну::Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтардың қызметін талдайдыАнализ:Қазақ хандығындағы әлеуметтік топтар мен таптарды ажырата алады, жіктейді.Анализ :Қазақ хандығындағы әлеуметтік топтар мен таптардың қызметін ажырата алады
Тілдік мақсаттар	Пәнге тән лексика мен терминология:Әлеуметтік топтар, «ақсүйек»,қарасүйектердипломатиялық миссия, транзиттік сауда, Ресей саясатының әскери-отаршылдық сарыны, ойрат басқыншыларына қарсы қазақ хылқының азаттық күресі, отар, империя, сепаратизм, құрылтай
Құндылықтарды игерту:	Өзіне және өзгелерге құрмет мұғалім мен оқушылардың бір—бірімен амандасуында, сыпайы, ойын ашық білдіріп, тыңдауда, сабақты уақытында бастап, аяқтауда, тапсырмаларды нұсқалық бойынша толық орындауда, бір—бірінеқолдау көрсетуінде көрініс табады. Патриотизм мен азаматтық жауапкершілік уақытты пайдамен өткізу қажеттігін түсіну арқылы жүзеге асырылады. Өмір бойы оқу қағидасы ақпаратты өздігінен табу, сабақ мақсатын білуде, кері байланыс беруде, рефлексия жасауда, алған білімінің практикалық мәнін түсінуде көрініс табады. Ашықтық оқушыларға ақпаратты алуында бірдей мүмкіндіктер беруде, сабақ мақсатын бірге құрастыруда, бағалау мен кері байланыс беруде, бірнеше көзқарастың бар екенін түсінуде орын алады. Еңбексүйгіштік жұмыс орынын таза сақтауда, оқушылардың белсенді жұмысында, алшығармашылық жаңа идеяларды ұсынуда көрініс табады.
Пәнаралық байланыстар	Дүниежүзі тарихы,қазақ әдебиеті,географияпәндерінен плған білімдерін кіріктіру
АКТ қолдану дағдылары	Қажетті ақпаратты алу және өңдеу дағдысы дамытылады.
Бастапқы білім	Қазақ тарихы
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет	Ресурстар
Сабақтың басыҚызығушылықты ояту кезеңі	Қызығушылықты ояту үшін миға шабуыл.Оқушылар сандықшадан кезекпен қағазды алып, онда жазылған сөздерге көңіл—күйін жеткізіп, айтады.Тыңдаған оқушылар одағай түрін анықтайды.Тақырыпқа ену үшін сұрақтарға жауап береді:Оқу мақсатымен, тілдік мақсатпен танысады;Жетістік критерийлерін болжайды;Жетістік критерийлерімен танысадыМиға шабуыл әдісін пайдалану Ерте орта ғасырлық мемлекеттерге қандай мемлекеттер жатады? Түріктер туралы мәлімет беретін қандай ескерткіштерді білесің? Ұлы Жібек жолының ерте ортағасырлық мемлекеттер тарихындағы рөлі қандай? Неліктен ерте ортағасырлық мемлекеттер ұзақ өмір сүре алмады? Бүгінгі күнге дейін өмір сүрген қандай түрік тілдес халықтарды білесің?.БЫМ «Суреттер сөйлейді» әдісімен тақырыпқа шығуСабақ тақырыбын анықтау Оқу мақсатын анықтау	Интерактивті тақта
Сабақтың ортаңғы кезеңі	Мағананы тануТоптарға жаңа тақырып бойынша Кітаппен жұмыс атқару үшін әр топқа кітаптағы тапсырмалармен жұмыс істеуді тапсыру, мағанасын талдау Орыс мемлекетінің қазақ хандығы жеріне көз салуының себебі неде? ХУІІІ бас кезеніңде Қазақ хандығының көрші елдермен қарым- қатынастары қалай қалыптасты? Тәуке ханның қазақ қоғамындағы ұйымдатырушылық және қайраткерлік орны туралы не айтасың? «Жеті жарғы» заңды қазақ қоғамына не үшін қажет болды? Әбілқайыр ханға тарихи тұлға ретінде қандай баға беруге болады? Топтық жұмысты ұйымдастыруЗерттеу сұрақтары арқылы оқушылардың зерттеушілік дағдысының жүруі ұйымдастырыладыЗерттеу сұрақтары:Қазақ қоғамы қандай әлеуметтік топтар мен таптарға жіктелді? Әрбір әлеуметтік топ өкілдері қандай қызмет атқарды?Хандардың, би, батырлардың басшылық ролі, шешімдері қаншалықты маңызды болды?Оқушылар әрекеті:Зерттеу сұрақтарын 3 топта жауаптарын сынып алдында қорғайды.Мәтінді оқу арқылы оқушылардың топтық жұмысты жасауын ұйымдастырыңыз.Бағалау Критерийлері:Топтық жұмыс критерийлері: Ханның 3-ден кем емес қызметін анықтаңыз.Бидің 3 –ден кем емес қызметін сипаттаңыз.Батырдың 3 – ден кем емес ролін көрсетіңізМұғалім әрекеті:жеке жұмысты ұйымдастыру.Мәтінді оқу арқылы әрбір сатының маңыздылығын анықтау.Жеке тапсырма.XVIII ғасырдың І-ширегіндегі Қазақ хандығының қызметін көрсету. Оқушылар әрекеті:Критерийі:Өзіңіз таңдаған 3 қызметтің 1-ден кем емес маңыздылығын талдаңыз1 саты -Ауыл- ауылбасы2 саты — Ата-аймақ – ақсақал3 саты — Ру – рубасы4 саты — Арыс –би5 саты – Ұлыс – сұлтан6 саты — Жүз – хан7 саты -Хандық — хандардың ханыҚұжатпен жұмыс.8 сынып хрестоматия.Хрестоматия құжатын пайдалану арқылы әр топ өкілдерінің қандай міндеттерін мен құқықтары болғандығын анықтау.Жұптық тапсырманы орындау критерийлері: 1.Мемлекеттік билік жүйесінің 2 –ден кем емес ерекшеліктерін анықтаңыз. 2. Әлеуметтік топтардың қазақ қоғамындағы 2 –ден кем емес орнын көрсетіңіз.3.Қорытынды ойыңызды 2 сөйлемнен тұратын шағын оймен жазыңызОқушылар әрекеті:Жұпта өзара талқылау арқылы құжат мәтінінен ақпараттарды біледі және түсінеді.XVII ғ. қазақ қоғамында болған шаруалардың, батырлардың, билердің, қожалардың қызметін анықтайдыИнтерпретация.Топтық жұмыс:Оқушылар «еркін микрофон» әдісі арқылы әлеуметтік топ өкілінің атынан қоғамдағы орны мен маңыздылыған дәлелдеуі тиісМұғалім әрекеті:Б Жоғарыда орындалған тапсырмаларға сәйкес оқушылар «Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтар хандықты нығайтуда қандай рол атқарды?» деген тақырыптағы сұраққа қайта оралып ойларын тұжырымдап дәптерге жазады. Жаңа тақырыпты бекіту үшін қойылатын сұрақтар: XVIII ғасырда Ресейдің Қазақстанға қызығушылығының күшеюіне не себеп болды? XVIII ғасырдағ Қазақ хандығының ішкі жағдайын қалай бейнелеуге болады? XVIII ғасырдың І-ширегіндегі Қазақ хандығы төңірегіндегі сыртқы хал-ахуал өте күрделі болды, осыған мысал келтір.	Дайын дидак материҮлестірмелі қағаз
Сабақтың соңы	Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:Әлеуметтік топтар қазақ қоғамында қандай рөл атқарды?Күтілетін жауап:әлеумет – сол қоғамның портреті әлеуметтік топтар – меншік сипатына, табыс мөлшеріне, билік көлеміне, беделіне, ұлттық белгілеріне қарай рөл атқарады	Слайд 12
Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?	Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін. Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады	Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз	Денсаулық сақтау технологиялары.Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?	Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?1:2:Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?1: 2:Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:	Мектеп:
Күні:	Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 8	Қатысқандар саны:Қатыспағандар саны:
Сабақтақырыбы:Қазақ- жонғар соғыстары .Ақтабан шұбырында.Алакөл Сұлама заманы
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)	8.3.1.1 жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау8.3.2.1 Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдырудағы рөліне баға беру
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушыларЖоңғар мемлекетінің құрылуын түсіндіре алады Көптеген оқушылар Екі мемлекеттің ішкі саяси жағдайын салыстыруға үйренеді Кейбір оқушыларЖоңғар мемлекетінің шабуылдау себептерін айқындай алады
Бағалаукритерийлері	Қазақ және Жоңғар хандықтары қарым-қатынасының шиеленісуіне қандай себеп болғандығын айта алады.Жоңғар хандығының жеңуіне ықпал еткен сәтті факторларды айқындап, қонтайшы қызметіне баға береді Осы параграфта көрсетілген тарихи-географиялық орындарды, шайқас болған жерлерді картадан табады. Осы тақырып бойынша хронологиялық кесте құра алады. Қарақұмда өткен құрылтайдың, Бұланты, Аңырақай шайқастарының маңызын айтады, сонымен қатар «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» оқиғасынан қандай тарихи сабақ алуға болатындығын дәлелдейді.
Тілдік мақсаттар	Пәнге қатысты лексика мен терминология:сұлтан, хандық билік, тақ мұрагері, жырау, орталық, әулет, феодализм, аристократия, уәзір, хан, би, батыр, жасақ;Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер:Келесі себептер/ факторлар қысқа мерзімді/ орта мерзімді/ ұзақ мерзімді болып келеді.Ең басты өзгерістер / жетістіктер болды…«Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтар хандықты нығайтуда қандай рол атқарды?» деген тақырыпта 40-55 сөзден тұратын мақала жазады. (жазылым дағдысы)
Құндылықтарды дарыту	—патриотизм— отансүйгіштік— өз халқы үшін мақтаныш— көшбасшылық— ұлттық сана – сезім— бостандық
Пәнаралықбайланыстар	Қазақ әдебиеті, дүние тарихы, құқық негіздері
АКТ қолдану дағдылары	АКТ дағдыларындамыту. (ноутбук, интербелсенді тақта)
Бастапқы білім	Тәуке ханның билік еткен кезеңін және жеті жарғы заңдар жинағын біледі.
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет	Ресурстар
Сабақтың басы0-3 мин	1.Ұйымдастыру кезеңі.Сәлемдесу. Жағымды атмосфералық ахуал қалыптыстыру.2.Оқушыларды топқа бөлуОқушыларға бүгінгі сабақтағы терминдер бойынша (хан, би, батыр) деп бөлемін.	Презентация
Сабақтың ортасы 3-8 мин 8-13 мин 13- 18 мин 18-23 мин 23-28 мин 28-37 мин 37-38 мин	3.Ширату сәті:Оқушыларға тақырыпқа сай видеоматериал көрсетіледі де, жаңа сабақты ары қарай өрбіту үшін сұрақтар қойылады: Қазақ қоғамы қандай әлеуметтік топтар мен таптарға жіктелді? Әрбір әлеуметтік топ өкілдері қандай қызмет атқарды? Хандардың, би, батырлардың басшылық рөлі мен шешімдері қаншалықты маңызды болды? Оқушыларға мәтін таратылады.1723 жылдың көктемінде жайлауға көшуге қамданған бейқам қазақ еліне жоңғарлардың қалың қолы тұтқиылдан шабуыл жасады. Тарихшы Алексей Левшиннің жазуынша және қазақ жырауларының куәлігіне қарағанда Жоңғария қалмақтары әрқайсысы 10 мың жауынгері бар 7 қолмен қазақтарды шапқан. Олар Балқаш, Қаратау бағытымен жылжып (қолбасшысы Қалдан Серен),Алтай асып, Көктал өзені бойымен өрледі (қонтайшы Құлан Батур), Нұра өңірін қанға батырып (Әмірсана), Шелек өзені (Доржы), Есік көлі (Лама Доржы), Шу өңірін таптап (Дода Доржы), тоқтаусыз Іледен өтіп (Севан Рабдан) қарудың күшімен, найзаның ұшымен қазақ жерлерін иемденді. Екпіні қатты шапқыншылар Қазақстанның оңтүстік аудандарындағы бейбіт елді аяусыз қырғынға ұшыратып, Түркістан, Сайрам, Ташкент қалаларын басып алды. Жоңғарлардың жойқын шабуылының нәтижесінде қазақтар шайқас даласында 100 мыңға жуық жауынгерлерінен айырылды, ал қорғансыз халықтың шығыны одан әлде қайда көп болды. Абылай ханның айтуынша, сол кезде әрбір он адамның төртеуі қаза тапты. Бұл деректі Шәкәрім Құдайбердіұлы да қостайды. Қорғануға мұршасы келмеген ел әсіресе Талас, Боралдай, Арыс, Шыршық, Сырдария өзендері бойында көп қырылды. Тірі қалғандар ата мекенін тастап шықты. Тарихта бұрын болып көрмеген алапат құбылыс – қазақ халқының үдере қашқан босқыншылығы туды. Тоз-тоз болған Ұлы жүз, Орта жүздің шағын бөлігі Сырға Шыршық құятын тұстан сәл жоғары өткелден өтіп Ходжент, Самарқаниеліктеріне көшті. Кіші жүз Сауран қаласын айналып, («Сайран айналған») Бұқараға ауды. Шұбырған халықтың басым көпшілігі Сырдан өтіп, Алқакөлге жетіп құлады. Кейбір тайпа-руларҚызылқұм, Қарақұм ішіне сіңді. Осы тұста халықтың жүрегінде мәңгі сақталған ащы зар мен ауыр мұңға толы «Елім-ай» әні дүниеге келді. Жоңғар шапқыншылығынан күйзелген қазақ жеріне Еділ қалмақтары (торғауыттар), Жайықтың казак-орысы, Орал башқұрттары, Қоқан бектері, Бұқар мен Хиуа хандары тұс-тұстан шабуыл жасады. Қазақ елі өз тарихында алғаш рет қасіретті зардабы өте зор зұлматқа тап болып, жер бетінен ұлт ретінде жоқ болу қаупіне ұшырады. Қазақтар бұл апаттың сырын түсінді, жасанған жауларына қарсылық жасап бақты, ұрпағын қырғыннан аман алып қалудың амалын іздеп қарманды.«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаның» шырғалаңы мен аласапыраны қазақтардың еркіндік пен ерлік рухын шыңдады. Ұлт перзенттері бардың басын қосып, халық бірікпей тірлік болмайтынын түсінді. Бөгенбай, Қабанбай, Саурық, Жәнібек, Малайсары, Абылай, Әбілқайыр бастаған қалың ел жоңғарларға қарсы майдан ашып, Бұланты мен Бөленті өзендерінің жағасында, Аңырақайдаласында ұлы жеңіске жетті. «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» қазақ халқының есінде ұлы қасірет болып мәңгі тарихқа хатталды.Терминдермен жұмыс clil бойынша хан би батыр уәзір төлеңгіттер қарапайым халық Топтық жұмыс.Үш топқа кестені толтыруға тапсырма беріледі:Әр топ берілген тапсырманы орындап, жауаптары тыңдалады. Қажет болса толықтырылып, кері байланыс беріледі.Жеке жұмыс. Кілт сөздер беріледі:Хан, би, сұлтан, батыр, рубасы, уәзір, төлеңгіттер, қарапайым халық, құл.Оқушылар әрбір әлеуметтік топты қоғамдағы рөліне қарай жылқы бейнесіне орналастырып, не себепті екенін түсіндіруі тиіс.Төрт шағын топтарға тапсырмалар беремін.І топтың тапсырмасы: Қарақұмдағы құрылтайдың не себепті өткендігін анықтау және құрылтайда қаралған мәселелердің шешімін айту.ІІ топтың тапсырмасы:«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» оқиғасының зардаптары туралы айту.ІІІ топтың тапсырмасы: Бұланты бойындағы шайқастың маңызын айту.ІҮ топтың тапсырмасы:Аңырақай шайқасының маңыздылығын айту.Тапсырма орындалған соң «екі жұлдыз, бір ұсыныс» әдісі арқылы бағалатамын«Сәйкестендіру» әдісі«Шабуылдау себептері мен жеңілу себептерін анықтау» Оқушыларға екі бағанаға парақшаларда берілген сөйлемдерді дұрыс орналастыруды тапсыруОқушылар берілген сөйлемдерді қазақтардың жеңілу себептері немесе жоғарлардың шабуылдау себептері бағаналарына сәйкес салыстыра отырып орналастырады, жіктейді. Тапсырманы орындап болған соң, неліктен осылайша сұрыптағанын тұжырымдайды.Мұғалім сабақты қорытындылайды. Үйге тапсырма:“Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтар хандықты нығайтуда қандай рөл атқарды?”деген тақырыпта 40-55 сөзден тұратын мақала жазыңыздар	Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінгі күнге дейін. 5 томдық. ІІ том. Атамұра, 2010. Артықбаев Ж.О. Қоғам және этнос (XVIII ғасырдағы қазақ қоғамының этноәлеуметтік құрылымы). –Павлодар, 2004. Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей. – Алматы: «Санат», 1996. Қазақ тарихы ғылыми әдістемелік журнал. №5, №3, №4, №2, 2010. Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы қазақ елінің тарихы. Оқулық. / Алматы, Кітап баспасы, 2010. 336-б.
Сабақтыңсоңы38-40 мин	Рефлексия“Плюс – минус – қызығамын ” кестесін толтырыңыз:	Стикер
Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?	Бағалау – оқушылардың материалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?	Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
Тілді жетік меңгермеген оқушыларға өз ойын жеткізуге мүмкіндік беру. Термин сөздермен жұмыс жасау негізінде сөздік қорларын дамыту және сабақта пайдалануына мүмкіндік беру. Ойын жеткізе алуына қолдау көрсету. 1. Оқушылар берілген тапсырманы орындайды.2. Сабақ барысында оқушылар өзіндік ой түйіп, пікірі қалыптасады.3. Оқушылар сабақ барысында алған білімдерін пайдаланып өз ойын ашық, дәлелді жеткізе алады.	Дерек мәліметтерін негізге ала отырып, дәлелді аргумент бере алған, сонымен қатар өзгерістерді анықтап және тарихи сабақтастығын көрсетіп, өз ойын жеткізген оқушылар бағаланады.	Сабақта оқушылардың іс -әрекеттерін ауыстырып отыру
Сабақ бойыншарефлексия Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?1:2:Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқыту туралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?1: 2:Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Мектеп: Күні: Қатысқандар: Қатыспағандар: Сынып: 8 Мұғалімнің аты-жөні: Сабақ
Сабақтың тақырыбы	Біртұтас халық жасағының ұйымдастырылуы.Қазақ халқының батырлық дәстүрі Жоңғар шапқыншылығына қарсы бүкілқалыстық тойтарысты ұйымдастыру
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары	8.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін түсіндіру
Сабақтың мақсаты(түсіну, талдау)	Барлық білім алушылар	Қазақстан жерінде өмір сүрген ортағасырлық мемлекет туралы, оның саяси-экономикалық құрылымы туралы және қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресіте батырлар туралы біледі
	Білім алушылардың басым бөлігі	қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі туралы мәліметтермен танысады
	Кейбір білім алушылар	Қазақ хандығы төңірегінде қалыптасқан саяси оқиғалармен таныстыру, қазақ билеушілерінің басы бірікпеуінің салдары қандай болғанын көрсетеді
Бағалаукритерийі
Тілдік мақсаттар	Сабақ барысында қолданылатын сөздермен жұмыс жасау Азаттық соғысы Басқыншылық, шапқыншылық Батыр, Батырлық, қаһармандық Шын берілгендік
Құндылықтарға баулу	Туған жердің тарихына құрметпен қарау Қазақстанның –Мәңгілік ел, Ұлы Дала Елі болғанына мақтаныш сезімін ояту. Отансүйгіштікке тәрбиелеу Өмір бойы білім алу, ынтымақтастық, құрмет, азаматтық жауапкершілік
Пәнаралық байланыс	География
Алдыңғы білім 7 минут
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңі	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері	Ресурстар
Сабақтың басы 3 минут	Білім алушылармен сәлемдесу, түгендеу, назарын сабаққа аудару. Сабақ мақсатын білім алушылармен анықтау және сабақ кезеңдерімен таныстыру. «Алтын ережені» еске түсіру. Білім алушыларды оқу құралдары арқылы топқа бөлу.Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру. Топ бойынша өткен тақырыптар бойынша сұрақ- жауаптарға дайындық жасау.1.Көшпелі Жоңғар хандығының күшею себебі неде?2.Жоңғар шыпқыншылығының себептері мен зардаптары қандай3.Қарақұмдағы жиын қандай шешім қабылдады?4.қазақ қоғамы басқыншы жауға қарсы күресті ұйымдастыра алды ма?5. Әйгілі «Елім-ай» әнінде қандай қайғылы оқиға сипатталған.	Пазл, сәйкестендіру кестесі Интербелсенді тақта, пенал.
Сабақтың ортасы 25 минут	Ой қозғау арқылы жаңа сабақтың негізгі тақырыбы мен мағанасын аштыру.1Қазақ жасақтарының құрылуы2.Аңырақай шайқасы3.Қазақ батырларының ұйымдастырушылық қызметі4.ХУІІІғ 30-40ж қазақ- жоңғар қатынастарыЖоңғар шабуылының салдарынан қазақтардың басына түскен аса ауыр жағдай оларды қалайда күш біріктіруге мәжбүр етті. Осылай ету қажеттігін үш жүздің өкілдері түгел түсінді.Жауға соққы беруді ұйымдастыру жөнінде бастама көтерген Кіші жүздің ханы Әбілқайыр болды. Ол 1723 жылы 20 мың жауынгері бар жасақты бастап, жоңғарлардың қандас одақтасы Еділ бойындағы қалмақтарға қарсы бірнеше жеңісті жорық жасады. Өз тылын осылайша қауіпсіз еткен ол қалың қолын бастап, Сырдария бойына қарай бет алды. 1724жылдың көктемінде Қазақ хандығының астанасы Түркістан қаласына жетіп, оны тікелей шабуылмен азат етті. Қаланы бір жыл бойы өз қолында ұстап тұрды. Бірақ жаудың еселенген көп күшінің тегеурінді қысымымен Түркістанды және сол аймақтағы басқа да қалаларды тастап шықты.1725 жылы құрамында 50 мың жауынгері бар бірлескен қазақ-карақалпақ әскерінің қолбасшысы болды. Сөйтіп жоңғарларға қарсы бірнеше сәтті жорық жасады. Осы кезде оның ұйымдастырушылық таланты, ірі әскери қолбасшы ретіндегі қабілеті, жеке өз басының қаһарман ерлігі айқын танылды. Жауға неғұрлым жылдам әрі күйрете соққы беруді ұйымдастыру қажеттігі бүкіл қазақтың күш-жігерін біріктіруді талап етті. Осы мақсатпен 1726 жылдың күзінде Ордабасы тауында (қазіргі Шымкент қаласының батыс жағында) Бүкілқазақтық Құрылтай болып өтті. Оған қазақтың хандары, үш жүздің сұлтандары, билері, батырлары келді. Қазақ халқының ең таңдаулы өкілдерінің бас қосқан бұл жиынында жауға күйрете соққы беруді, орталықтандырылған күшті басшылықты қалай ұйымдастыруды шешу керек болды.Қазақтар бір-біріне барынша берілген, адал болуға осы Ордабасыда ант берісті. Құрылтайға қатысушылардың бірауыздан ұйғаруымен Әбілқайыр хан бүкілқазақтық әскери жасақтыңбас қолбасшысы болып сайланды. Бүкілхалықтық әскери жасақтың бас сардарбегі болып батырлар арасынан Қанжығалы Бөгенбай бекітілді. Ордабасыдағы осы Құрылтайжиналысының шешімдері қазақ халқының жоңғар басқыншылығына карсы азаттық күресінде өте маңызды рөл аткарды. Қазақ қоғамының бүкіл күш-жігерін нақты іс жүзінде біріктіру қолға алынды. Әрбір ру өзінің жауынгерлік жасақтарын құрып, бүкілқазақтық үлкен жасаққа алып келіп қосуды қасиетті міндетіміз деп білді.№1 тапсырма: Қазақ хындығының жай-күйі Қазақ хандығы төңірегіндегі қалыптасқан саяси жағдай1. 1.2. 2.3. 3.4. 4№2 тапсырма -Материалды пайдалана отырып, анықтаңдар:1. Жоңғар шапқыншылығының мақсаты.Қазақ халқының жоңғарларға қарсы азаттық күресін ұйымдастыру.Құрылтайдың қазақ халқының саяси өміріндегі рөлі. Батырлар туралы	Интербелсенді тақта Кесте Шартты белгілер КестеШартты белгілер Венн диаграммасы Карта Сурет
Сабақтың соңы 10 минут	«Сократ шеңбері»әдісі арқылы тақырыпты қортындылай отырып, мына кестені толтырыңдр: «Жоңғар шапқыншылығына қарсы халықтң азаттық күресінің ұйымдастыру». РефлексияБүгінгі сабақ қандай пәнмен байланысты болды?Қандай қосымша жаңа сөздермен таныстыңыз?Сабақтан қандай әсер алдыңыз?Сабаққа бір ұсыныс.
Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?	Бағалау — Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?	Пәнаралық байланысҚауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелеріАКТ-мен байланысҚұндылықтардағы байланыс
Барлық оқушылар:«Ойлан-жұптас-бөліс»әдісі арқылы мәтінмен танысады, меңгереді, талқылады. Оқушылардың басым бөлігі: «Шартты белгілер», «Венн диаграммасы», «Кроссенс» әдісі арқылы Батыс Түрік және Шығыс Түрік қағанаттарының мемлекеттік құрылымын ажыратты, экономикалық, саяси, жағдайларын талдады. Кейбір оқушылар: «Тарихи деректермен» жұмыс жасапкесте толтыру арқылы зерттеді.	Кері байланыс: Бас бармақ-басты мәселе. Бүгінгі сабақта ең құнды мәселе қанда болды? Балалы үйрек-бірлесу. Мен топта қалай жұмыс жасадым? Кімге көмектестім? Кімге риза болдым? Ортан терек – ойлау. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым? Шылдыр шүмек-шынайылық. Сабақ мазмұны ұнады ма? Неліктен? Кішкентай бөбек-көңіл-күй ахуалы. Мен сабақта өзімді қалайша сезіндім.	Тарих кабинетінің техника қауіпсіздігінің сақталуы.
Рефлексия	Бүгінгі сабақтың оқу мақсаттары қолжетімді болды деп есептеймін. Өйткені мен сабақ мақсатын оқушылардың жас ерекшелігін, сыныптың деңгейін, дағдыларын ескере отырып қойдым. Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдерді сабақта пайдалану арқылы оқушылардың тарихи оқиғаларға сыни тұрғыдан ойлау дағдылары дамыды. Оқушылар тарихи оқиғалар мен тұлғаларға байланысты өзіндік ой қорытып, тұжырымдарын тарихи тілде жеткізе білді.Сыныпта жағымды орта қалыптасып топтық жұмыстар жасау арқылы өзін-өзі реттеу дағдылары дамыды. Өз бетінше ізденіп, ақпаратқа сын көзімен қарап баға беруге дағдыланды.

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Мектеп: і.Мұғалімнің аты-жөні: . Қатысқандар: Қатыспағандар: Күні: Сынып : 8Сабақ
Сабақтың тақырыбы	Отан қорғаушы батырлар. Қазақ халқының жоңғар басқыншылығына қарсы күресі
Сілтеме	8.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін түсіндіру 8.3.1.1 Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдырудағы рөліне баға беру
Сабаққа негізделген оқу мақсаты	Барлық оқушылар: Қазақ халқының жоңғар басқыншыларымен күресі, олардың мақсаты не болғанын түсінеді Оқушылардың басым бөлігі: Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін зерттейді Кейбір оқушылар: Қазақ хандығы төңірегінде қалыптасқан саяси оқиғалармен танысады
Бағалау критерийі	Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы күрестің маңыздылығын және басқыншыларға қарсы күресте өздерінің өшпес ерліктерін көрсеткен қазақтың біртура азаматтарының өмірлері жайлы біледі. Бірліктің, таулықтың мықты күш екендігін түсінеді.
Тілдік мақсаттар	Талқылау бойынша:«Көршіңе айтып бер» әдісі. Оқушылардың өз ойларын ауызша айтқызу үшін қолданылатын әдіс. Оқушыларға сұрақ қойылады, оқушылар көршісімен өз ойларын бөліседі. (тыңдалым, оқылым, айтылым.)«Отан қорғаушылар» туралы мәтінді оқып, жұппен, топпен постерге түсіреді. (жазылым)
Құндылықтарға баулу	-Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау.-Қарым-қатынас жасау қабілеті— туған жер тарихын мақтан тұту— патриотизм— өзін қандай да бір ұлттың өкілі ретінде сезіну
Пәнаралық байланыс	География, дүниежүзі тарихы.
Тақырып бойынша алдыңғы білім	мемлекетті нығайтудағы саясаты бізге қандай деректерден белгілі? «Ақпарат жинау» әдісі арқылы оқушыларға үй тапсырмасын пысықталады. Оқушылар карточкадағы түйінді сөздерге сараптама жасайды.
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер	Ресурстар
Сабақтың басы 7-мин	— Ұйымдастыру. Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, үй тапсырмасын сұрау«Ақпарат жинау» әдісі: Оқушылардан нені білгендері туралы ақпарат жинау. Ол ауызша және жазбаша түрде жүргізіледі. Тапсырма оқушылар қандай ақпарат алғаны туралы айтып береді.Оқушыларда смайликттік әдістер арқылы үш топқа бөлеміз.1-топ. Зерттеушілер2-топ. Саяхатшылар3-топ. Тарихшылар«Ойлан-Жұптас-Бөліс» әдісі бойынша топтарға тапсырмалар беріледі.Зерттеушілер- Алакөл Сұлама заманы Саяхатшылар-Атлах шайқасы маңыздылығының себептерін талқылайды.Тарихшылар-тарихи маңызын анықтайды тапсырма:Мына тақырыпта жұмыс құру:«Жоңғар шыпқыншылығы және жоңғарларға қарсы халық күресін ұйымдастыру».«Халық құрылтайы».Қайда өтті?Қандай мәселелер көтерілді?Немен аяқталды?Тарихи маңызы	Презентация, стиккер сөздер жазылған қима қағаздар
Сабақтың ортасы20- мин	Зерттеу мен талдауЗейінді шоғырландыру: суреттерТақырыпқа қатысты мазмұнды меңгергеннен кейін маңыздылық жайлы түсінік қалыптастыра отырып бүкіл сыныппен келесі сұрақтар төңірегінде талқылау жүргізеді.ДЖИГСО әдісін пайдалана отырып, топтар өздерінің түртіп алған ақпараттарымен бөлісіп, талқылайды. Ассоциация әдісі. Ассоциация (латынша: assotiatio — біріктіру) – оқушылардың қандай да бір нақтылы нәтижелерге жету мақсатында әртүрлі қауымдастықтарга, одаққа және топқа бірігуі әрі олардың тығыз қарым-қатынасы. Құнды ұсыныстар мен идеялар жинақталадыҚазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі. 1723 жылғы қасіретті оқиға салдарынан сол кездегі қазақ халқының тең жартысына жуығының қырылуы халықты есеңгіретіп қана қойған жоқ, қатты ойландырды да. Жұртшылық елдің елдігін сақтау үшін бірігу қажет екенін түсінді. Ел билеген хандар да, оларға ақылшы бола білген билер де осындай түйінге келді. Қиын-қыстау заманда халық арасынан елі мен жерін қорғайтын батырларын шығарды. Бұл туралы Бұқар жыраудың толғауында: «Өңкей батыр жиысты, Абылай салды жарлықты», – деп көрсетеді. Шоқан Уәлихановтың «ХVІІІ ғасырдың батырлары туралы тарихи аңыздар» атты еңбегінде Малайсары, Баян, Байқозы, Оразымбет, Баянбай, Елшібек, Есет, Жаулыбай, Томаша, Үсен, Алтай сияқты батырлардың есімдері аталады.Тарихи деректерге қарағанда, қазақ халқының басқыншыларға қарсы бірігуі «Ақтабан шұбырындыдан» кейін-ақ басталған. Бұған 1725 жылы Әбілқайыр ханның Түркістан қаласын жоңғарлардан күшпен қайтарып алғаны дәлел. Халық ел қорғау ісін өз қолына алып, әрі батыр, әрі ұйымдастырушылық қабілеті бар ерлердің соңынан ерді.1-топқа тапсырма:Қазақстан тарихы оқулығы мен хрестоматиядағы құжаттарды пайдалана отырып, төмендегі тақырыпқа хабарлама дайындау: «Жоңғар хандығы және оның көрші мемлекеттермен саяси қарым-қатынасы» (мақсаты, соғысқа да-йындығы, кару-жарақтары).— «1635 ж.- Жоңғарияда қалған ойрат тайпалары XVII ғасырдың 30-жылдарының ортасында біртұтас мемлекеттік құрылымы Жоңғар хандығына бірікті. Хандықтың құрылуына Батыр қонтайшының жеке бас қасиеттері мен монғол қоғамында жүріп жатқан феодалдану үрдістерінің үлкен әсері болды. Жоңғар хандығының бір орталыққа бағынған күшті мемлекетке айналуы қазақ-жоңғар қатынастарына үлкен әсер етті. Бұл қатынастар казақ және жоңғар хандықтарының өскери күш-қуатына тікелей байланысты болды. Қалданның (Халдан) билікке келуі мен Шығыс Түркістанды басып алуына байланысты жоңғар феодалдарының Қазақстан мен Орта Азия жөніндегі саясаты өзгерді: жоңғар билеушілері енді Жетісу мен Сырдария бойындағы аймақтарды жаулап алуға тырысты. Олар 1717-1722 жылдары Цинь империясымен соғыста айрылып қалған жерлерінің орнын Қазақстанның оңтүстігі менОрта Азияны басып алу есебінен толтыруға тырысты және 1723-1725 жылдары қазақ жеріне басып кірді. Жоңғарияның сыртқы саясаты екі жақты болды: бір жағынан олар өздерінің шығыс шекараларында 100 жыл бойы Орталық Азияны Цинь империясының шапқыншылығынан қорғап тұрды, екінші жағынан ойраттар өздерінің батыс көршілері Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан аумағына басқыншылық саясат жүргізді. Бұл халықтардың жоңғарларға қарсы соғысы азаттық сипат алды. Осы соғыста негізгі күш казақ жүздеріне түсті. Олар ойрат шапқыншылығынан тек Орта Азияны ғана емес, Сібірді де корғады».2-топқа тапсырма:— Қазакстан тарихы хрестоматиясындағы қүжаттарды және окулықтағы тақырыпты пайдалана отырып, төмендегі тақырыпқа хабарлама дайындау: «Ресей мемлекеті: оның Қазақ хандығы мен Жоңғария арасындағы карым-қатынастарға байланысты саясаты».«Қырғыз-қазақтар орыс үкіметінің тынышын көп алған жоқ. Орыстардың бақытына қарай XVIII ғасырдың бас кезінен бастап қырғыздар өз іщінде жікке бөлінді. Қырғыздардың көршілері олардың жікке бөлінтенін пайдаланып, барлық жағынан қыса бастады: оңтүстік-батыстан қалмақтар, солтүстіктен башқұрттар мен Сібір казактары шабуыл жасады, ал шығыста қырғыздардың басты жауы жоңғарлар болды».3-топқа тапсырма:Оқулық мәтінін пайдалана отырып, төмендегі кестені толтырыңдар: «XVIII ғасырдың 1-жартысындағы Қазақ хандығы» (Тапсырма окушылардың есте сақтау қабілетін арттыру және материалды жүйелі түрде игеру максатында беріледі.)	Оқулық, постер, суреттер, маркерСлайд http://www.youtube. Com/watch?v=IMGkz8fyOcM Атлах шайқасы туралы бейнематериал: Жанайдар О. Көркемсурет Қазақстан тарихы. 1 том.-Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2006. А-3 форматындағы қағаз, маркер
Сабақтың соңы 10-мин	Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: «Сұхбат алу» әдісі: Сұхбаттасу кезінде зерттеуші белгілі бір дәйектілікпен қойылатын, алдын ала дайындалған сұрақтарды пайдаланалады. Сұхбат кезінде жауаптар ашық түрде жазылады. 1.Тапсырма маңыздылық мәтінді оқып кестесін толтыруОқушылар карточканы оқып талқылап дәлелдейдіИнтерпретацияОқушылар берілген карточкаларды мұқият оқып, талқылап, А-3 форматтағы қағазға түсіреді.Әр топтың бір немесе екі мүшесіне өздерінің таңдауларын қорытындылауға мүмкіндік беріп, ал басқа топтардың оқушылары мұқият тыңдайды.Атлах шайқасын «халықтар шайқасы» деп атауға болама? Сұрағы арқылы ой түйіндете отырып, сабақты қорытындылауБекіту кезеңі: Қорытындылау -Қандай қарулар пайдаланды? -Не себепті қолбасшылар жекпе-жекке батырлар әзірледі? -Тарихи кинолар көрдің бе? Жоңғарлар өздері келіп соғыс ашты ма? Критерийлері:1.Тақырыптың ашылуы, нақтылығы2. Қызықты фактілердің келтірілуі3. Белгілі бір деректерге сүйенуі	Стикер
Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?	Бағалау — Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?	Пәнаралық байланысҚауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелеріАКТ-мен байланысҚұндылықтардағы байланыс
Барлық оқушылар: «Көршіңе айтып бер» әдісі арқылы түргеш қағанатының құрылуын, халқының этникалық құрамымен жан-жақты мағлұматтарды біледі, түсінеді. Оқушылардың басым бөлігі: «Бинго» әдісі арқылы түргеш қағанатының құрылуын, халқының этникалық құрамы мен шаруашылығы туралы сипаттайды, ерекшеліктерін біледі. Кейбір оқушылар: «Ойлан-Жұптас-Бөліс» әдісі арқылы түргеш қағанатының құрылуын, халқының этникалық құрамымен жан-жақты мағлұматтарды біледі,сипаттайды, ерекшеліктерін біледі, салыстырады, дәлелдейді, талдайды.	Кері байланыс А-Ж әдісі. Сөйлемдердің «Ақиқат»не «Жалған» екенін ажыратады. «Көршіңе айтып бер» әдісі (топпен жұмыс) Барлық оқушылар карточкадағы сұрақтарға жауап береді. Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: Оқушылардан «сұхбат алу» әдісі..Тапсырма маңыздылық кестесін толтыруОқушылар карточканы оқып талқылап дәлелдейді	АКТ техника қауіпсіздігіСабақта тәртіпті, мұқият, абай болу. Мұғалімнің нұсқаулықтарын орындау Санитарлық нормаларға сәйкес қауіпсіздік ережелерін ұстану. АКТ-ны қолдану ережелерін ұстану.
Сабақ бойынша рефлексия	Сабақта әдіс тәсілдерді пайдалана отырып оқушылар өз мақсатына қол жеткізілді. Сабақ барысында уақыт тиімді падаланылды, сабақ өз мақсатына жетті.

	Мұғалімнің аты-жөні:Күні:
СЫНЫП: 8	Қатысқан оқушылар саны:	Қатыспаған оқушылар саны:
Сабақтың тақырыбы	Қайталау – жинақтау
Сабақ негізделген оқу мақсаттары	8.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау8.3.2.2 Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
Сабақ нәтижесі:	Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі туралы мәліметтермен танысады.Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Бағалау критерийі	Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.
Тілдік құзіреттілік	Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер
Ресурстар	Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар және әртүрлі заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.
Әдіс-тәсілдер	Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.
Пәнаралық байланыс	Музыка, қазақ тілі.
Алдыңғы оқу	Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер
Сабақтың жоспары
Жоспарланғануақыт	Сабақ барысы :	Бағалау түрлері
Басталуы5 минут	Бағалау парақшасымен таныстыруТоптарға бөлу. Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Аялы алақан»Өткен сабақты бекіту. Оқушыларға жалпылама сұрақтар қойылады. Жоңғарияның көрші мемлекеттерді басып алу саясатын жүргізуінің негізгі себептерін айтыңдар. Қазақтардың жеңілу себептері және қазақ халқының жоңғар басқыншылығына қарсы күресінің тарихи маңызы. Қазақ-жоңғар соғысы кезінде көзге түскен қазақ хандары, сұлтандары, билер мен батырлары жөнінде жазылған қандай әдеби шығармаларды білесіңдер? Отанға адалдық пен патриоттық жөнінде, ержүректік пен қаһармандық, сертке адалдық туралы қандай мақал — мәтелдер білесіңдер ?	Оқушылар қорапшадан өздеріне ұнайтын түске сай маркерлер алады. «Аялы алақан»Тренинг.
Жаңа білім10 минут		Оқулық,мәтіндер. «Көшбасшы және тыңдаушылар» әдісі
Ортасы 10 минут	Қазақ билерінің және сұлтандарының жоңғарларға қарсы азаматтық күресі Аңырақайшайқасыныңтарихимаңызы Халықтыжеңіскерухтандырғанқазақжырауларыныңқандайшығармаларынбілесңдер? Ордабасыдағықұрылтайдыңтарихимаңызынеде? БұлантыжәнеБілеутіөзендеріаралығындағықалмақтарғақарсышайқас Жаудыжеңудегіжәнеелдіазатетудегіқазақбатырларыныңрөліқандайболды? Қазақ-қалмақ қатынастарының қандай ерекшеліктері бар? Патша үкіметі неліктен қалмақтардың Жоңғарияға көшуіне қарсы болды? Ресей қалмақтарға қарсы қандай шаралар қолданды? Қазақстардың Еділ қалмақтарыны талқандауда негізгі рөл атқарғанын қалай түсіндіресіңдер? .	Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер«Ыстық орындық» орындық әдісі, сұрақтар, орындық.
Сергіту сәті2 минут	«Қыдырып қайтайық!» би билеу	Оқушылар би билеп сергіп қалады.
Аяқталуы Сабақты бекіту10 минут	әдіс арқылы оқушы жаңа тапсырманы түсінеді,ойланады тапсырмаға байланысты тапсырмаларды сәйкестендіредіКішіжүз	«Таңда да таста» әдісі
Бағалау 5 минут Кері байланыс3 минут	«Жетістік» баспалдағы.	Кері байланыс парағы. «Жетістік» баспалдағы.
Қосымша ақпарат
Саралау – Сіз қосымшакөмек көрсетуді қалайжоспарлайсыз? Сізқабілеті жоғарыоқушыларға тапсырманыкүрделендіруді қалайжоспарлайсыз?	Бағалау — Оқушылардыңүйренгенін тексерудіқалай жоспарлайсыз?	Пəнаралық байланысҚауіпсіздік жəне еңбектіқорғау ережелеріАКТ-мен байланысҚұндылықтардағыбайланыс
РефлексияСабақ / оқумақсаттарышынайы ма?Бүгін оқушыларне білді?Сыныптағы ахуалқандай болды?Мен жоспарлағансаралау шараларытиімді болды ма?Мен берілгенуақыт ішіндеүлгердім бе? Менөз жоспарымақандай түзетулеренгіздім жəненеліктен?	Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкескелетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Қорытынды бағамдауҚандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымдыжетілдіруге көмектесетін не білдім?

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:Күні: Мектеп: Сынып: 8Қатысқандар: Қатыспағандар:	Мұғалімнің аты-жөні:
Сабақтың тақырыбы	XVIII ғасырдың басындағы Ресей империасының назарындағы Қазақстан
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары	8.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп—салдарын анықтау
Сабақтың мақсаты:	Барлық оқушылар: Ресей империясының құрамындағы ұлттық топтарға талдау жасайды. Оқушылардың басым бөлігі: XX ғасырдың басындағы Ресей революциясының басталу себептерін біледі. Кейбір оқушылар: Столыпиннің аграрлық реформасының мәні мен аграрлық реформаның Қазақстанға тигізген әсері туралы мағлұмат беріп және тарихи фактілерді өз бетімен талдап, сыни көзқарасын білдіреді.
Бағалау критерийі	— Ой толығады;өзіндік ойын ортақ пікірге тоғыстыра біледіәрекетті сыни бағалауды үйренеді; сөйлеу мәнері қалыптасады; сұхбат арқылы кері байланысты үйренеді. Басқа мемлекеттермен үқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырады және анықтайды (талдайды, түсінеді)
Тілдік мақсаттар	Негізгі сөздер: «Орыс», «қырғыз-қайсақ»Талқылауға арналған тармақтар-Тақырып бойынша мәтінді оқиды және талқылайды (Оқылым, тыңдалам, айтылым)Жазылым бойынша ұсыныстар:-Венн диаграммасы арқылы екі мемлекеттің ұқсастығы мен айырмашылығын салыстырады.(айтылым, жазылым)
Құндылықтарға баулу	— Өз елінің тарихына деген мақтаныш сезімін қалыптастыру;— Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;— Жауапкершілік;— Қарым-қатынас жасау қабілеті.
Пәнаралық байланыс	-география— дүниежүзі тарихы
Тақырып бойынша алдыңғы білім
Сабақтың барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланғанжаттығу түрлері	Ресурстар
Сабақтың басы 5 мин 10 мин	Ұйымдастыру: 1.Сәлемдесу 2.Түгендеу 3. Сыныпта жағымды ахуал туғызу: Оқушылар шаттық шеңберге тұрып, бір-біріне жақсы тілектер айтады. 4. Оқу құралдарын сабаққа дайындығын тексеру Білім алушыларды түрлі түсті геометриялық пішіндер тарату арқылы(«Жабғу», «Атабек», «Сюбасшы») 3 топқа бөлемінМұғалім оқушылардың білімдерін толықтырып жаңа сабақтың тақырыбын анықтайды.Әдісі: «Ой қозғау»Ой қозғау арқылы мұғалім білім алушыларға сұрақтар қоя отырып, сабақтың тақырыбын, сабақта не үйренетіндерін айтады	Геометриядық пішіндер арқылы
Сабақтың ортасы 25 мин	Екі ел арасындағы өзара демократиялық және әскери байланыс орнатуға деген мүдделіліктің болғаны оқушыларға өткен сабақтардан таныс. Осы қарым-қатынасты нақтылай түсетін мысалдар келтіре кету керек. Жаңа тақырыпты баяндау барысында орыстар күнделікті өмірде және ресми құжаттарда қазақстарды неге «қырғыз», «қырғыз-қайсақ» атағанын түсіндіремін. Оқушылардың білімділік дәрежесін арттыра түсу мақсатымен, екі ел арасындағы қарым-қатынастың қыр-сырын кесте арқылы терең ашып көрсетеміз.«XVIII ғасырдың алғагқы үштен біріндегі қазақ-орыс қатынастары»Картаның көмегімен әскери бекіністер салудың барысымен танысамыз. Оқиғалар тізбегі: Орыс-қазақ қатынастарының тарихы ерте кезден басталады, XVIII ғасырдың басынан бастап екі елдің бір-бірін танып білуге деген қызығушылығы арта түсті. Сібір губернаторы М.П.Гагарин орыс патшасына Ертістен Жаркентке дейінгі алтынға өте бай жасаған жобасын ұсынады. 1715 жылы шілдеде подполковник И.Д. Бухгольц басқарған экспедиция Тобылдан шығып Ертісті бойлай аттанады Экспедициясының жұмысының нәтижесінде Жәмішев және Омбы (1716жылы) бекіністерінің негізі қаланды.1715-1716 жылдары князь А.Д.Бекович-Черкасскийй экспедициясы Хиуаға жорыққа шықты.1717 жылы Жәмішевпен Ертісті бойлай әскери қамалдар салу үшін П.Северский мен В.Чередовтың экспедициясы жасақталады. П.Северскийдің отряды Железинск бекінісін салды. В.Чередовтың отряды Калбасинск қамалы тұрғызып, Ертістің оң жағасында Семей бекінісінің (1718 жылы) негізін қалады.1719-1720 жылдары майор И.М.Лихаревтің экспедициясы Ертісті бойлай жүріп, 1720 жылы Өскемен, Черноярск және Коряков қамалдарын салып шықты . Кейінірек олардың арасына шағын редуттар мен форпосттар орнатылады. Бұл әскери-қорғаныстың тірек пунктері Жоғары Ертіс шекаралық шебін құрды және жоңғар, т.б. шабуылынан қорғануда зор рөл атқарды.1722 жылы парсы жорығынан оралған І Петр қазақстарды Орыс мемлекеті құрамына қосып алу жоспары: «… миллионға дейін жұмсалса да, аса көп шығындарға қарамастан… Азияның барлық елдері мен жерлеріне жеткізеді… бағы заманнан естіліп кеткен қырғыз-қайсақ ордаларын Ресей империясының құрамына алу …» туралы айтты. Тапсырма: «Аквариум» әдісі арқылы әр топқа оқулықта берілген мәтінді тақырыпша бойынша бөліп беріледі. Білім алушылар мәтінмен танысады. 1-тапсырма1. Ресей императорлары туралы «суретпен жұмыс»2-тапсырма Ресейдің ХІХ ғасырдағы әлеуметтік- экономикалық дамуының ерекшеліктері.Тақырыптың мазмұнын аша отырып, «даму ағашын»толтыру. 3-тапсырма Қандай құқық туралы айтылған?4-топтық тапсырама: Кім? Не? Неге? Қашан? Қайда Ресейдің құрамына алғаш өз хандығын қосқан хан? Кім? Ресейдің құрамына алғаш Қазақстанның қай аймағы енді? Не? Кіші жүздің Ресейге қосылуының себебі неде? Неге? Бұл тарихи оқиға қашан болды? Қашан? Кіші жүздің Ресейге қосылуын дәлелдеген құжатқа қол қай жерде қойылды? Қайда? Пролетариат— жұмысшылар тобы Оброк-феодалдық басыбайлы шаруаның азық-түлікмен немесе ақшалай төлейтін жер салығы Барщина— шаруаның жер салығы үшін феодал иелігінде егін істелетін еңбегі Ходоктар – жер көріп қайтушылар (құнарлы жер көріп, таңдау үшін жіберілген шаруалар)*Натуралды шаруашылық-өнімді айырбас үшін емес, тек өз қажетінеғана арнап өндірітін шаруашылық6-тапсырма Сөздікмен жұмыс 7-тапсырма Суретпен жұмыс Қазақстан Ресей елімен байланысы Қазіргі кезеңде Қазақстан-Ресей қарым-қатынастары жоғары деңгейдегі өзара сенім және стратегиялық серіктестіктің дамуымен ерекшеленіп отыр. Соңғы жылдары Қазақстан, Ресей және Беларусь елдері бірігіп, Кедендік одақ құрылды 3.Абайдың Ресейдегіжылы және А.С.Пушкиннің Қазақстандағы жылының ашылуына ерекше назар аударылды.Мәскеудегі Қазақстан Елшілігі кешеніне жақын Чистопруд бульварында Абай Құнабаевқа арналғанескерткіштің ашылу рәсімі болды.Қазақстандағы А.С. Пушкин жылының аясында Алматыда ақынға ескерткіш,орнатылатын болады. Мұғалім берген сұрағына жауап алған соң, логикалық ойлауды ашу үшін, басқа оқушылардан айтылған идея туралы ойларын сұрайды. Мысалы, «…. идея туралы басқалар не ойлайды?» Тапсырма. Әдісі: «Ашық сұрақ»Сабақтың түйінді идеяларын қорытындылау үшін ашық сұрақтар беру. Мысалы: Не себептен Оғыз мемлекеті басқа көрші мемлекеттермен жақсы қарым-қатынаста болды?	Оқулық АКТ
		Кеспе қағаз
Сабақтың соңы 5 мин	Ресей империясы мен қазақ халқы арасындағы қарулы қақтығыс жайлы , оқушыларға жаңа тақырыпты қаншалықты меңгергенін білу үшін, қорытынды тапсырмалар беріліп, сұрақтар қойылады. 1-тапсырма. Құжаттармен жұмыс.-Оқулық пен хрестоматиядан тиісті құжаттарды оқыңдар.1. Ресей мемлекеті Қазақ хандығына қатысты саясатында қандай мақсаттарды көздейді?2-тапсырма. Құжаттармен жұмыс.Оқулық пен хрестоматиядан тиісті құжаттарды оқып шығып, мына сұрақтарға жауап беріңдер:И.Д.Бухгольцтің Қазақстандағы әскери экспедициясының мақсатын анықтаңдар.Ертістегі әскери бекіністер не мақсатпен салынды?Сабақты бекіту: Әскери бекіністер салуға қазақ халқы қалай қарады?Орыс бекініс қамалының тұрғындары мен қазақтар арасындағы әскери қақтығыстар неге жиі болып тұрды?Бағалау: Сабақтың соңындағы оқушылардың кері байланысыАлтын сандық – құнды мәліметФонарик – әлі де іздену керекҚоқыс жәшігі –бұл мәліметтерді бұрыннан білемін	Тақтаға алтын сандық, фонарик, қоқыс жәшігі салынған плакат ілінеді
Саралау- Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?	Бағалау- Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
-Барлық оқушылар: «Аквариум» әдісі арқылы Оғыз мемлекетінің құрылуын, жер аумағын, тайпалық құрамы мен қоғамдық құрылысын білді.— Басым оқушылар: «Венн диаграммасы», «Ашық сұрақ» әдісі арқылы Оғыз мемлекеті мен Қарлұқ қағанатының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтады, оғыз мемлекетінің территориясын көрсетті.— Кейбір оқушылар: «Идеялы ойлар» әдісі арқылы мұғалім берген сұрағына жауап алған соң, логикалық ойлауды ашу үшін, басқа оқушылардан айтылған идея туралы ойларын Мысалы, «…. идея туралы басқалар не ойлайды?»Оғыз мемлекетінің саяси құрылымын, көрші мемлекеттермен қандай қарым-қатынас болғанын, Оғыздардың сол уақыттардағы қуатты мемлекет болғанын дәлелдеді.	2.Қызыл, жасыл, сары түс арқылы топтар бір –бірін бағалайды Смайликтер арқылы	-Тоқ көзін мұғалімнің рұқсатынсыз қосуға болмайды -Сыныптағы санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау. -АКТ (интерактивті тақта) жұмыстарының пайдалану ережесі.
Рефлексия Сабақ оқу мақсаттары шынай ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған шаралары тиімді болдыма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердімбе?	Сабақтың мақсаты смарт мақсатта қойылғандықтан, қол жетімді шынайы болды. Оқушылар бүгінгі сабақтан Оғыз мемлекетінің саяси жағдайымен, құрамымен, қоғамдық құрылысын толық меңгерді.Сабақтың ұйымдастыру бөлімінде шаттық шеңбері арқылы оқушылардың көңі күйі көтеріліп, сабаққа деген қызығушылығы арта түсті.Мен өзім жоспарлаған сабақ құрылымындағы әдіс-тәсілдерді қол жетімді, нақты пайдаланғандықтан оқушыларға жақсы әсер етті деп есептеймін.Мен 45 минуттың ішіне әдіс- тәсілдерге арнайы уақыт бөлінгеннен кейін уақытты тиімді пайдалана білдім.Бұл сабағымды жоспарлау

	Мектеп:
Күні:	Мұғалімнің есімі:
СЫНЫП: 8	Қатысқандар саны:	Қатыспағандар:
Сабақ негізделген оқумақсаты (мақсаттары)	8.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау;8.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
Сабақтың тақырыбы	Кіші жүз ханы Әбілхайырдың Ресей бодандығын қабылдауы: себептері мен мақсаттыры
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушылар:
	Ұлы жүздің Ресей империясына қосылуының себептері жөнінде түсінеді, отаршылдық басып алудың салдарын ашып көрсетеді
	Оқушылардың басым бөлігі:
	Кіші жүздің Ресей империясының құрамына кіруі, патша өкіметінің отарлық саясатының басталуы туралы оқып үйренеді.
	Кейбір оқушылар:
	Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.
Бағалау критерийі	Қазақстанның ресей империясы құрамын кіргеннен бастап қазіргі уақытқа дейінгі аралықты сәйкестердіре алды Кіші жүз қазақтарының Ресейге қосылу себебін біледі. Әбілхайыр хан туралы мәліметтерді жинақтай алады. Ресейге қосылудың тиімді және тиімсіз жақтарын ажыратып, өзіндік баға береді.
Тілдік мақсаттар:	Оқушылар:Лексикалық минимум: заманауи, кеңес, пішін, туа біткен, бел, талғамсыздық, қажет етпейді, мүлде жараспайды.Пән лексикасы және терминология:Әбілхайыр хан, көңіл-күй, бодандық,Жаңа сөздер мен терминология.Алақай! Бәрекелді! Әттеген-ай! Қап! Пай-пай! Жә! Тәйт! Ойпырай! Шөре-шөре! Құрау-құрау!Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:Келесі көріністе сіздер ………………………….. тамашалайсыздар.Назарларыңызға ұсынылған қойылымда ………………… куәгері боласыздар.
Құндылықтар	Құрмет, ынтымақстастық, өмір бойы оқу, азаматтық жауапкершілік, ашықтық.
Жаһандық азаматтыққа тәрбиелеу	Төзімділікке, сабырлылыққа тәрбиелеу
АКТ дағдысын қолдану	Осы сабақ барысында оқушылар Power Point бағдарламасынан тақырыпқа қатысты көрнекі құралдарды пайдаланып, интербелсенді тақтаны қолданады.
Пәнаралық байланыс	Музыка, қазақ тілі,тарих.
Алдыңғы тақырып	Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер
Жоспарланғануақыт	Жоспарланған жаттығулар (төмендежоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз)	Ресурстар
Басталуы 5 минут	Топқа бөлу 2 минутПсихологиялық ахуал қалыптастыру: «Көрші»Мақсаты: әрбір қатысушының сол топтың бір мүшесі екендігін сезінуі, бір-біріне жылылық сыйлау.Нұсқаулық:Көршіңді оң жақтан құшақта,Көршіңді сол жақтан құшақта.Оң жақтағы көршіңе бір жымиып,Сол жақтағы көршіңе бір жымиып,Бүгінгі тренинг барысы,Біз үлкен отбасы.І Өткен тақырыптан сұрақтар Жоңғар хандығының құрылуы: 1635 жылы Батыс Моңғолия Жоңғар хандығының жоғарғы билеушісінің лауазымы: Қонтайшы ХҮІІ ғасырдың ортасында жоңғар мемлекетінің күш- қуатын арттырған қонтайшы:Батыр (1635-1653жж.) Батыр қонтайшының тұсында қазақтар мен жоңғарлар арасында шайқастар өткен жылдар: 1635, 1643 (Орбұлақ), 1652ж. 1653 жылы Батыр қонтайшы қайтыс болып, таққа отырған: Қалдан-Бошоқты(1671-1697жж.) ХҮІІ ғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:Жоңғар ХҮІІ ғасырдың 80 жылдары жоңғар әскерлері жетті: Сарысу өзеніне дейін Қазақ жеріне жойқын жорықтар ұйымдастырған Жоңғарияның мақсатыҚазақ елінің тәуелсіздігін жойып, жерін өзіне қарату. 1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері бас қосып, жоңғарларға соққы беру мәселесін талқылаған жер: Қарақұм	Жіпте жайылған фотосреттерді алып, түріне сай топтарға бөлінеді.
Ортасы 20 минут	Хронологиялық кесте толтыру алады» Махмұд Қашқари: «Малы аз, көшіп-қонуға мүмкіндігі жоқтар қарапайым халықты жатақтар деп атаған.олар қолөнерді, балық аулауды кәсіп еткен» Жазба деректер: «Қимақтар қамыс қаламмен жазған» Қимақтар қай жерді мекендеген? Карта арқылы көрсету. Қазақ елінің ауыр сыртқы жағдайын Кіші жүз ханы Әбілқайыр Ресей империясының қолдауы арқылы шешпекші болды. Әбілқайыр ханның мақсаттары:Қалмақтар мен башқұрттардың Қазақ жерін шабуылдауын тоқтату.Петербург билеушілеріне арқа сүйеп, аға хандыққа таласта қарсыластарын жеңу.Жайықтың төменгі ағысы, Есіл, Ертіс, Ор өзендері бойындағы қазақтардың мал жайылымдары үшін бейбіт өмірді сақтау.Қазақ жері арқылы өтетін керуен жолдарының қауіпсіздігін қалпына келтіру.Ең басты мақсаты – жоңғарларға қарсы күресте Ресеймен байланыс орнату.Әбілқайыр хан 1726 жылы Ресей империясының құрамына кіруге өтініш білдіріп, елшілерін жіберген болатын. Бірақ елшілікке күмәнданған патша үкіметі хан ұсынысын жауапсыз қалдырған. Кіші жүз ақсүйектерінің талабы: Ресеймен әскери одақ құру.Әбілқайыр хан талабы: Ресейдің құрамына кіру.1730 жылғы қыркүйек – Петербургке аттанған елшілері Сейітқұл Қойдағұлұлы, Құтлымбет Қоштайұлына Ресейдің құрамына кіру туралы құжат тапсырды.1731 жылғы 19 ақпан – Кіші жүзді империя құрамына қабылдау туралы хан ұсынысын императрица Анна Иоанновна қабылдады.Кіші жүз ақсүйектері мен Әбілқайырдан ант қабылдау үшін Ресейден сыртқы істер коллегиясының тілмәші, дипломат А. И. Тевкелев бастаған елшілік жіберілді.1731 жылы қазанда орыс елшілері Ырғыз өзені бойындағы Әбілқайыр ордасына келгенде, қазақ ақсүйектері арасында алауыздық бар екені анықталды. Барақ сұлтан, Бөгенбай батыр топтары Кіші жүзді Ресейге қосу жөніндегі шараларды аяқсыз қалдыруға тырысқанмен, бұл қарсылық сәтсіз аяқталды. 1731 жылғы 10 қазан – Кіші жүздің 29 старшыны Ресейдің қол астына кіруге ант берді.Кіші жүздің Хиуа хандығымен, қарақалпақтармен шектесіп жатқан аудандары Ресей империясына қосылмады. Орыс үкіметі Қазақ өлкесі жөнінде отаршылдық саясат ұстанып, 1714–1720 жылдары бекіністер тұрғызған болатын: Жәміш, Омбы, Колбасинск, Железинск, Семей, Коряков (Кереку), Өскемен.Патша үкіметінің мақсаты – қазақ-жоңғар соғысын пайдаланып, бекіністер салу арқылы Қазақ өлкесін біртіндеп жаулап алу.Патша үкіметі Жайық бойына бекіністер тұрғызып, егін шаруашылығына қолайлы өңірлерді басып алып, орыс помещиктеріне, казак-орыс қоныстанушыларына таратып беру саясатын ашық жүргізе бастады.Жаңадан қосылған қазақ жерлеріндегі шептерін нығайту мақсатында Ресей үкіметі 1734 жылы мамырда Сенаттың хатшысы И. К. Кириллов басқарған экспедиция жабдықтады:Ор өзені бойында бекініс тұрғызу;Орта Азия хандықтарымен керуен саудасын кеңейту;Қазақ өлкесіндегі табиғат байлықтарын игеру;Сырдария бойында қала тұрғызып, Өзен флотилиясын құру. Қолдану 8 минут Постер жасату.Қазақстанның Ресей империясы құрамына кіргеннен бастап қазіргі уақытқа дейінгі аралыққа дейінгі жылдарды сәйкестендіру. 1) 1731 – 1917 жж Қазақстан кеңестік жүйе кезеңінде 2) 1917 – 1991 жж Қазақстан Ресей империясының отары 3) 1991 – 2011 жж Қазақстан кеңестік жүйе кезеңінде Картамен жұмыс. Қазақстанның ХҮІІІ ғ Қазақстанның ХҮІІІ ғ 30-40жж Ресей империясының құрамына енген аумағын көрсет. 1-тапсырма. Жаңа тақырыпты «Джиксо әдісі» арқылы түсінеді, талдайды. Постермен жұмыс. 1-топ Кіші жүздің Ресей құрамына қосылудың алғышарттары мен себептері 2-топ Әбілқайыр ханның және төңірегідегілердің Ресейдің қол астына өтуді қабылдауы. 3-топ Патша үкіметінің Қазақстандағы жағдайының одан әрі нығаюы. «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» арқылы топтар бірін – бірі өзара бағалайды. 2- тапсырма. Қазақ хандығының Ресейге қосылуының тиімді және тиімсіз жақтарын топта талқылап ажырату. Қорытынды 10 минут «Он сұрақ» әдісі арқылы сабақты қортындылау. Бір оқушы таңдап алынып, оның маңдайына негізгі сөз жазылған стикер жапсырылады. Қатысушы сыныпқа қойған 10 cұрағына «ия», «жоқ» деген жауап алу арқылы жауабын табады. Бағалау 5 минут Рубрикатормен жұмыс.(Бағалау парағында көрсетілген тапсырмаларды орындау арқылы жұптық бағалау жүргізеді). Жалпыға арналған тапсырма:Оқушылар жаңа білімге сай оқулықты қолдана отырып өз түсінгендерін постерге түсіреді.	«Әлемді шарлау» әдісі арқылы түсіндіріледі. Постер жасату.Оқушылар өз ойларын постерге жазып оқып береді.
Аяқталуы 20 минут	«Алтын балыққа арналған аквариум» әдісіОқушыларға жасырын суреттер таратылады, кімге балық түссе, сол алтын балық болады, оқушы алтын балықтың маскасын киіп, ортаға шығады. Басқа оқушылар оған сұрақтар қояды. Егер жауап бере алмаса топ мүшелері көмектесуіне болады. XVIII ғ. 30-40 жылдарында Ресей неліктен Қазақстанның солтүстік-шығысында әскери бекіністерін құра бастады? Олар қашан және қайда салынды? Картадан көрсетіңдер. Қазақтардың Ресеймен және орта Азия мемлекеттерімен сауда жасаған негізгі қалаларын атаңдар. Орыс-қазақ сауда байланысы жөнінде не айтасыңдар? Рефлексия. Оқушылар өздеріне қиық қағазға жазылып үлестірілген одағайды қиып, үш топқа бөліп, тиісті қорапшаларға салады.	«Алтын балыққа арналған аквариум» әдісі
Қосымша ақпарат
Саралау – Сіз қосымшакөмек көрсетуді қалайжоспарлайсыз? Сізқабілеті жоғарыоқушыларға тапсырманыкүрделендіруді қалайжоспарлайсыз?	Бағалау — Оқушылардыңүйренгенін тексерудіқалай жоспарлайсыз?	Пəнаралық байланысҚауіпсіздік жəне еңбектіқорғау ережелеріАКТ-мен байланысҚұндылықтардағыбайланыс
РефлексияСабақ / оқумақсаттарышынайы ма?Бүгін оқушыларне білді?Сыныптағы ахуалқандай болды?Мен жоспарлағансаралау шараларытиімді болды ма?Мен берілгенуақыт ішіндеүлгердім бе? Менөз жоспарымақандай түзетулеренгіздім жəненеліктен?	«Бағдаршам» әдісі
Қорытынды бағамдауҚандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымдыжетілдіруге көмектесетін не білдім?

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Мектеп:Күні: Сынып:8Қатысқандар: Қатыспағандар:Мұғалімнің аты-жөні: Сабақ
Сабақтың тақырыбы	Ресей империасының Қазақстандағы XVIII ғасырдың 30-50 жылдардағы саясаты
Осы сабақта қолжеткізілетін оқумақсаттары (оқубағдарламасына сілтеме)	8.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау;8.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
Сабақтың мақсаты	Барлық оқушылар: Әбілқайыр қайтыс болғаннан кейін Кіші жүзде қалыптасқан жайдайды түсіндіру, әскери-қорғаныстық бекіністердің салына бастауы жөнінде әңгімелей отырып, Ресейдің Қазақстандағы отаршылдық саясатын ашып көрсетуБасым оқушылар: Салыстырмал талдау жасау арқлы оқушылардың шығармашылық ынтасын дамыту, тақырыпты ашу үшін күрделі немесе қарапайым жоспарлар құру, өз көзқарасы н дәлелдеуге үйрету.Кейбір оқушылар: қызметіне талдау жасау және баға беру арқылы оқушылардың логикалық ой-өрісін жетілдіру, танымдық қызығушылықтарын дамыту;
Бағалаукритерийі
Тілдік мақсаттар	Жаңа ұғымдар:көпестер, елшілік, керуен саудасы. Тірек сөздер арқылы орта ғасырлар кезеңіне тірек сызба құрастырады, мәтінді оқиды. (оқылым, тыңдалым, жазылым) . Түрік қағанатында ел билеген тарихи тұлғалардың ролін сомдайды (айтылым).
Құндылықтарға баулу	Өзін қандай да бір ұлттың өкілі ретінде сезіну патриотизм өз ел үшін мақтаныш ұлттық сана- сезім тәуелсіздік
Пəнаралық байланыс	География Дүние жүзі тарихы
Тақырып бойыншаалдыңғы білім	Орта ғасырлар тарихы нені оқытады?«Желпуіш» әдісі арқылы сұраймын: ақ парақ аламыз,оны бүктейміз,бір жағына оқушылар сұрақ жазады, қасындағы оқушымен ауыстырып,сұрақтарға жауап жазып, оқиды.«Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау
Сабақ барысы
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері	Ресурстар
Сабақтың басы5 мин	Сәлемдесу, түгендеу. Ширату жаттығуларын жасау арқылы зейінін сабаққа аудару.Түрлі-түсті стикер арқылы топқа бөлу. Екі оқушыға үйде жазған әңгімесін оқытамын. Содан оқыған параграфты тексеру мақсатында төмендегідей сұрақтар қоямын1. Жоңғар мемлекеті туралы не білесің?2. Жоңғарлардың қазақ жеріне шапқыншылық жасауының басты себебі неде?3. «Елім-ай» әнінің мағынасы туралы айт.4. Бөгенбай батырдың қазақ жерін жоңғарлардан қорғауда қоскан үлесі жайлы не білесің?5. Қабанбайдың шын аты кім? Оны неліктен «Нарбала», «Дарабоз» деп атаған?6. Наурызбай, Баян, Малайсары, Бөгенбай батырлардың қандай ерліктерін білесіңдер?	Қима қағаздар. стикер
Сабақтың ортасы25 мин	XVIII ғасырдың бірінші ширегіндегі қазақ жүздерін сыртқы саяси жағдайы. XVIII ғасырдың бірінші ширегіндегі қазақ — орыс елшілік байланыстары: Н. Белоусов, Ф Жилин, Б. Брянцев және т.б. елшіліктер. I Петр патшаның «Шығыс саясаты» жүйесіндегі Қазақстан. Қазақ отарлауы. Омск, Семейпалат, Өскемен бекіністері негізінің қалануы. И. Бухгольц, А. Бекович Черкасский, И. Лихаревтің экспедициялары.Жоңғар хандығының көтерілуі: жоңғарлардың жаулап алу саясатының стратегиясы. Қазақ билері: Төле би, Қазыбек би, Айтеке би. Қызылқұмдағы қазақ жүздері өкілдерінің съезі. Қазақ жасақтарының Аякөздегі жeңiлici. XVIII ғ. 20 — жылдарындағы Қазақстан аумағындағы жоңғар шапқыншылығы. «Ұлы қасірет — Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» жылдары. Оңтүстік қалаларын, жер өңдеу ошақтарын жоғалту. Қазақ ақсақалдарының Ордабасыдағы съезі. Әбілқайырды қазақ жасақтарының басшысы етіп сайлау. Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресі. Бұлантыдағы жеңістің маңызы. Аңырақай шайқасы. Қазақ халқының азаттық күресі тарихындағы батырлардың (Қабанбай, Бөгенбай, Райымбек және басқалары) рөлі. Қазақ-жоңғар соғыстарының халықтың ауызша тарих айту тарихнамасында бейнеленуі.Қазақ-башқұрт, қазақ-қалмақ қатынастарының шиеленісуі, жер мәселесі. Қазақстанның Ресейге қосылуының алғышарттары.Қазақстанның Ресей империясының құрамына кіруінің алғашқы кезеңі. Кіші Жүздің ханы Әбілқайырдың Ресей империясына ресей протекторатын орнату туралы сауалы. Қойбағар Көбековтың елшілік миссиясы. Сейітқұл Қойдағулов және Құтлымбет Қоштаев бастаған Әбілқайыр ханның елшілігі. Патшайым Анна Иоановнаның 19 ақпан 1731 ж. кіші жүздi ресей бодандығына қабылдау туралы Жалованая грамотасы. А.И. Тевкелев (Кутлу Мухаммед мырза) бастаған орыс елшілігі. Келіссөздер барысы және әртурлі саяси топтардың бодандық мәселе төңірегіндегі күpeci. Орта жүз ханы Сәмекенің бодандық туралы өтініші. Ұлы жүздің ханы Жолбарыстың бодандықты өтінуі Ресей империясының XVIII ғ. 30-50 жылдарындағы Қазақстандағы саясаты. И.К. Кириловтың «Жобасы», Орынбор (Қырғыз- қайсақ) экспедициясы. В.Н. Татищев. Жайық, Орынбор, Есіл, Ой шекара сызықтары құрылысының салынуы. Ресей әкімшілігінің жер саясаты. Шекаралық аумақтарды әскери — қазақ отарлауы. Ciбip қазақ әскері. Сауда саясаты: протекционизм, айырбас сарайлары, жәрмеңке саудасы және оның орталықтары. Kiшi жүз ханы Әбілқайырдың қайта ант бepyi, Орта жүз ханы Әбілмәмбеттің және басқа сұлтандардың ант бepyi. Kiшi және Орта жүз старшындары мен султандары өкілдерінің 1740 ж. Cъeзi және Орта жүз бөліктерінің Ресей бодандығын қабылдауы.Kiшi және Орта жүздердегі iшкi қырқыстардың күшеюі. Орынбор губерниясының тұңғыш губернаторы И.И. Неплюевтың «бөліп ал да, билей бер» саясатын ендіруі. Әбілқайырдың Орынбор әкімшілігімен қарым — қатынасының шиеленісуі. 1740-ы жылдардың соңындағы патша үкіметінің Әбілқайырмен келіссөздері. Әбілқайырдың қайтыс болуы.XVIII ғ. екінші жартысындғы қазақ қоғамы. Қазақтар шаруашылығы. Kөшпелі мал шаруашылығы — қазақ қоғамының материалдық өндірісінің негізі. Қазақтардың көшу бағыттары, мерзімдік жайылымдар. Егіншілік дамуының ерекшeлiктepi. Қолөнердің жағдайы. Экономикадағы өзгерістер. Сыртқы сауда. Қазақтардың қоғамдық құрылымы. Әлеуметтік жіктелу. «Ақ суйек» («белая кость»), «қара суйек» («черная кость») ұғымдары, олардың мазмұны және құрылымы.Қазақтардың (1773 — 1775 жж.) Е.И. Пугачев бастаған шаруалар соғысына қатысуы. Пугачевтың қазақ тұрғындарына жолдаулары мен манифестері. Патша өкіметінің Қазақстан аумағындағы жазалау шаралары. Шаруалар соғысының жаңғырығы — «көрінбейтіннің» қозғалысы. Mәceлeнiң жаңа көрінісі. Абылай дәуіріндегі Қазақстанның iшкi және сыртқы саяси жағдайы. Абылай хан (1771-1781жж) аса көрнекті саяси мемлекет қайраткері, оның саяси тәуелсіздікке және егемендікке ұмтылуы. Абылайдың Ресей және Цин империяларымен қарым-қатынасы. Абылайдың қазақ жерлерінің біріктіру үшін күресі.XVIII ғ. соңындағы Қазақстанның сыртқы саяси жағдайының өзгеруі. Абылай хан мұрагерлерінің басқаруы кезеңіндегі (XVIII ғ. 80-i жж.) Орта жүз аумағындағы саяси ахуал.Екі топқа бөліл шағын пікірсакыс өткізу.«А» тобы — Қазақстанның Ресейге қосылуының жағымды жағын,«Б» тобы — Қазақстанның Ресейге қосылуының кері әсерін әңгімелейді. «Топ мүшелерінің рөлі» әдісі: әр топқа мәтін беру.Топ мүшелері өз рөлін бөліп алады:1-топ. Қазақ жерінің аумағы, уақыты2-топ. Ішкі саясаты3-топ. Сыртқы саясаты1.Төраға немесе төрайым – топ мүшелерінің рөлін анықтайды, рөлді бөліп береді.2.Баяндаушы – мәтінді баяндайды.3.Хатшы –мәтінді баяндаушының негізгі ұғымдарын жазып отырады.4.Сұрақ қоюшы –мәтін бойынша жабық және ашық сұрақтар дайындайды.5.Бақылаушы – барлық топ мүшелерінің рөлін анықтайды. Сабақтың практикалық бөлігі: XVIII ғ. 30-40 жылдарында Ресей неліктен Қазақстанның солтүстік-шығысында әскери бекіністерін құра бастады? Олар қашан және қайда салынды? Картадан көрсетіңдер. Қазақтардың Ресеймен және орта Азия мемлекеттерімен сауда жасаған негізгі қалаларын атаңдар. Орыс-қазақ сауда байланысы жөнінде не айтасыңдар?	оқулық, қосымша материалдар;түсіндірме сөздік;Глоссарий
Сабақтың соңы	Сабақты бекітуге арналған тапсырмалар: «Айналмалы бекет» әдісі Кесте толтыруЕрте орта ғасырлық мемлекеттердің өмір сүрген уақытын, аумағын, астанасынкестеге толтырыңыз.Кестеде VI-IX ғғ. Билік құрған ерекше кағандардың мемлекетті басқарудағы рөлін анықтаңыз. Сабақтың бекіту: VI-IX ғасырларда архитектура мен өнердiң кандай ерекшелiктерi болды? 2. Өнердiң қандай түрлерi бар? 3. Сендердi өнердiң қандай түрлерi қызықтырады? 4. «Балбалдар» қазiргi кезге дейiн сақталған ба? 5. VI-IX ғасырларда қолданбалы өнердiң қандай артықшылықтары болды«Өзара бағалау» әр топ бір-бірінің жауаптарын бағалайды.«Жұлдызды жұп» әдісінде оқушылар қарама-қарсы отырады. Бір-біріне сұрақ қояды.	Қима қағаздар, кесте толтыру
Саралау – Сіз қандайтəсілмен көбірек қолдаукөрсетпексіз? Сіз басқаларғақарағанда қабілеттіоқушыларға қандайтапсырмалар бересіз?	Бағалау – Сізоқушылардыңматериалды игерудеңгейін қалай тексерудіжоспарлап отырсыз?	Денсаулық жəнеқауіпсіздік техникасынсақтау
Барлық оқушылар «Желпуіш» және «Кесте толтыру» арқылы Түрік қағанаты туралы біледіБасым оқушылар: «Топ мүшелерінің рөлі» әдісі арқылы Түрік қағанытының құрылуының тарихи маңызын анықтайдыКейбір оқушылар: «Топ мүшелерінің рөлі» және «Өзара бағалау» арқылы VI-IХ ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсініп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтады, дәлелдеді.	«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі «Бағдаршам» әдісі «Өзара бағалау» әдісі	Сыныптың санитарлық-гигиеналық тазалығын, техника қауіпсіздік ережесін сақтау;АКТ-ны пайдалану ережесін қадағалау.
Сабаққа рефлексия	Оқушылармен «Топ мүшелерінің рөлі» әдісін пайдалануда тиімді болды. Дегенмен сұрақ қоюшы жабық сұрақтарды көбірек қойды. Кесте толтыру арқылы сабағымды қорытуды ұтымды пайдаландым.

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Мектеп:Күні: Сынып: 8 Қатысқандар: Қатыспағандар:Мұғалімнің аты-жөні:Сабақ
Сабақтың тақырыбы	Абылай ханның ішкі және сыртқы саясаты
Осы сабақта қолжеткізілетін оқумақсаттары (оқубағдарламасына сілтеме)	8.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау;8.3.2.3 – Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатын бағалау
Сабақтың мақсаты	Барлық оқушылар: Қазақ халқының аса көрнекті саяси және мемлекет қайраткері Абылай хан жайлы жүйелі білім алады.Басым оқушылар Абылай ханның Қазақ хандығының тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығын сақтай білгендігін нақтылай отырып, оқушылардың тіл байлығын, тарихи танымын, ізденімпаздық қабілеттерін шындайды Кейбір оқушылар тарихи тұлғаларға деген құрмет сезімін қалыптастырады
Бағалаукритерийі	Абылай хан тұсындағы қазақ мемлекетінің жағдайын оның ірі мемлекеттік билеуші ретінде қалыптасуына ықпал еткен факторлар туралы түсінедіАбылай-қазақ хандығының аса көрнекті саяси және мемлекет қайраткері екенін біледіАбылайдың қазақ жерлерін біріктіру жолындағы күресін зерттейді Абылайдың қазақ тарихында алатын орны көрсетеді
Тілдікмақсаттар	Жаңа ұғымдар: материалдық және рухани мәдениет, балбал, тұмар, бедер.Абылай ханның жеке басының қасиеттері:-мұсылманша жақсы білім алды ;-шығыстың жеті тілін білген ;-домбыраны жақсы тартып, 20-дан астам күй шығарған ;-батыл,ержүрек ;-дене күші зор ;-сөзге шебер әрі тапқыр ойлы ;-сөзіне берік ,алғыр ойлы ;-керемет шешен,қазақтың әдет заңдары мен шежіресін өте жақсы білген ;-барынша адал әрі әділ ;
Құндылықтарға баулу	Қоршаған ортаға деген қайырымдылық, табиғатпен үндестікте өмір сүруге, туған жерге деген құрмет, жерді бағалауға үйрету.
Пəнаралық байланыс	география
Тақырып бойыншаалдыңғы білім7 мин	Қазақстан аумағындағы ерте орта ғасырлар мемлекеттері тарауын қайталау. «Ойлан, тап» әдісі Сәйкестендіру тесті Ретімен орналастыру тесті Терминологиялық диктант
Сабақ барысы
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері	Ресурстар
Сабақтың басы5 мин 3 мин	Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, топқа бөлу.	Айбалта, садақ, найза, қылыш сөздер жазылған қима қағаздар
	Тұлғаны таниық
Сабақтың ортасы20 мин	Мағананы тануАбылайдың өмірі мен қайраткерлік жолы. Абылай хан (Әбілмансұр)-қазақтың ұлы хандарының бірі,аса көрнекті мемлекет қайраткері, қолбасшы және дипломат. Ол 1711 жылы Уәлидің шаңырағында дүниеге келген .Әбілмансұрдың әкесі Уәли Түркістанды билеп тұрған кезінде бір шайқаста қаза тапқан. Жау қолынан туған-туыс, үй іші қырылғанда ханның сенімді көмекшілерінің арқасында Әбілмансұр ғана аман қалады.Абылай қайтыс болғанан кейін хан тағына оның үлкен ұлы Уәли отырды. Бірақ ол өзінің атақты әкесінең бастаған ісін жалғастырып ала кете алған жоқ. Шыңғыс тұқымының арасындағы алауыздық салдарынан шиеліністі айтыс- тартыс басталды.Сонымен 1795 жылғы қаңтарда 2 сұлтан, 19 старшан және 120 мыңнан астам қазақ II Екатерина атына өтініш жолдап, өздерін орыс императорына тікелей бағнатын етіп қол астына қайтадан алуды сұрады.Абылай хан қазақ халқының тарихында ерекше маңызды орын алады. Оның күш-жігері ең алдымен күшті және тәуелсіз Қазақ мемлекетін құруға жұмсалды: Бір орталыққа бағынған мемлекет құруға зор ықпал етті: Жоңғар және Еділ қалмақтарын тас-талқан етіп, жеңіп шығуды аса маңызды рөл атқарады: 5.Қазақтардың Тарбағатайды және іле өзені өңіріңдегі байырғы дәстүрлі мал жайлымдарын қайтарып алуына қол жеткізді.Абылай ханның жеке басының қасиеттері: -мұсылманша жақсы білім алды ;-шығыстың жеті тілін білген ;-домбыраны жақсы тартып, 20-дан астам күй шығарған ;-батыл,ержүрек ;-дене күші зор ;-сөзге шебер әрі тапқыр ойлы ;-сөзіне берік ,алғыр ойлы ;-керемет шешен,қазақтың әдет заңдары мен шежіресін өте жақсы білген ;-барынша адал әрі әділ ; Абылай ханның ішкі саясаты : -бір орталықтан басқарылатын мемлекет құрды ;-сот билігін күшейте түсіп,ықпалды кеңесшісі Бұқар жырау болды ;-қазақ рулары мен тайпалары арасындағы қақтығыстарды тоқтатты ;-қазақтардың егіншілікпен, шөп шабумен, балық аулаумен айналысуына қолдау көрсетті ; -керуен саудасын күшейтуге көңіл бөлді ;-қазақ даласында темір ұстаханаларын салудың бастамашысы болды ;-ақын-жырау,әнші-күйшілерге қамқорлық жасады ;Абылай ханның сыртқы саясаты:-Қазақстан аумағына ешкім қол сұқпайтын тұтастығын қамтамасыз ету;-Ресей мемлекетімен дипломатиялық және сауда байланыстарын орнатты ;-қазақтарды ресейлік әскерилердің орынсыз талаптарынан батыл қорғай білді; -Ресейдің қол астына өтуді қабылдағанына қарамастан ,іс жүзінде тәуелсіз ішкі және сыртқы саясат жүргізді ;-Қытай үкіметімен де дипломатиялық қарым-қатынас орнатты;-негізгі күш-жігерін жоңғар шапқыншылығын тойтаруға бағыттады ;-қазақ-қырғыз шекарасында тыныштық орнатты ;Топтық жұмыс1 топ Абылай хан қалай сұлтан атанды? Абылайдың Ресеймен қарым қатынасы нені көздеді?2 топ Абылай сұлтан қалай хан тағына ие болды? Қазақ жоңғар және қазақ қырғыз қатынастарының ерекшеліг неде?3 топ Абылай ханның қаазқ тарихында алатын орны қандай?«Жанұя» әдісіӘр топқа берілген тапсырма бойынша оқушылар топ ішінде талқылап, постерге түсіреді. Уақыт болған кезде топтың әрбір мүшесі топтарға шашырап кетеді. Отырған тобындағы ақпаратты алып, өз тобына қайта оралады. Өз ақпараттарымен бөліседі. Бағалау критерийі:	оқулық, постер, суреттер, маркер.
Сабақтың соңы10 мин	Сабақты бекітуге арналған тапсырма: «Білгім келген үш сұрақ» әдісі (жұппен жұмыс)Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:1.Атақты қазақ билеушісінің ішкі саясаты туралы шағын әңгіме құрастырыңдар.2.Абылай ханың қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы жүргізген азаттық күресінде атқарған рөлі қандай болды?3. Картадаң Абылайдың жорық жасаған елдері мен аймақтарын көрсетіндер.Бес саусақ» тәсілі арқылы оқушылар бүгінгі сабаққа рафлексия жасайды.Бас бармақ – ұнады. Сұқ саусақ – түсіндім.Ортаңғы саусақ – қиын болды.Аты жоқ саусақ – қайталау керек. Шынашақ – түсінбедім.	стикер
Саралау – Сіз қандайтəсілмен көбірек қолдаукөрсетпексіз? Сіз басқаларғақарағанда қабілеттіоқушыларға қандайтапсырмалар бересіз?	Бағалау – Сізоқушылардыңматериалды игерудеңгейін қалай тексерудіжоспарлап отырсыз?	Денсаулық жəнеқауіпсіздік техникасынсақтау
Барлық оқушылар «Болжамда..» әдісі арқылы көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін анықтады.Басым оқушылар «Жанұя» Түркілердің саяси және экономикалық өмірінің дамуындағы металлургия, қолөнер, аң аулау кәсіптерінің рөлін анықтады.Кейбір оқушылар : «Білгім келген үш сұрақ», «Конверттегі сұрақ» әдісі арқылы Ерте түрік кезеңіндегі шаруашылық үдерістерінің негізгі ерешеліктерін талдап, дәлел келтірді.	«Көршілер» әдісі. Сабаққа шолуды қасында отырған көршісі арқылы жасау.-Бүгін сенің көршің қандай үш нәрсені оқып білді?— Тағы да не білгісі келеді?— Көшпелілердің шаруашылығы туралы сенің көршің не ойлайды?	АКТ техника қауіпсіздігін сақтау.
Сабақ бойынша рефлексия	«Көршілер» әдісі арқылы диалогтік қатынас орната отырып, жоғары дәрежелі сұрақтарды қою арқылы сыни тұрғыда ойлауға мүмкіндік туғыздым. Оқушылар сабақта топта жұмыс жасай білді, тақырыпты ашу кезінде бір-біріне көмектесіп, ойларын ортаға сала білді. Бір-бірін бағалай алды, жұмыстарына талдау жасады. Оқушылар тапсырманы игеру барысында уақытты ескермеуі біршама кедергі келтірді.

Материалды сайттан тегін жүктеу

Жүктеу

Материал ұнаса парақшаңызға сақтап қойыңыз!

Өз пікіріңізді қалдыру үшін тіркелу қажет.

Қаралым саны: 65

Сайрандағы құрылыс-монтаж жұмыстары ағымдағы жылдың соңына дейін аяқталады

Мақпал Жүнісова ел алдына мас болып шыққан видеосына қатысты алғаш рет мәлімдеме жасады

Жаңаөзендегі жағдай: Ереуіл салдарынан «Өзенмұнайгаз» тәулігіне 100 тонна мұнай жоғалтуда

Жаңа Цифрлық даму вице-министрі тағайындалды

Ер адам қызғаныштан бұрынғы әйелін ұрып, шашын қырып тастаған

Қазақ- жонғар соғыстары .Ақтабан шұбырында.Алакөл Сұлама заманы

Соңғы жаңалықтар

Сайрандағы құрылыс-монтаж жұмыстары ағымдағы жылдың соңына дейін аяқталады

Мақпал Жүнісова ел алдына мас болып шыққан видеосына қатысты алғаш рет мәлімдеме жасады

Жаңаөзендегі жағдай: Ереуіл салдарынан «Өзенмұнайгаз» тәулігіне 100 тонна мұнай жоғалтуда

Жаңа Цифрлық даму вице-министрі тағайындалды

Ер адам қызғаныштан бұрынғы әйелін ұрып, шашын қырып тастаған

KZNEWS туралы

Бізбен байланыс

Мобильдік қосымшалар