Тыныстың жіті жетіспеушілігі | Скачать Материал

Тыныстың жіті жетіспеушілігі деп, сыртқы тыныс аппараты қызметінің
ағзадағы газ алмасу қажеттілігін толық қамтамасыз ете алмауын айтамыз.
Осының салдарынан гиперкапния дамиды (артериялық қандағы көмір қышқылының
парциалды қысымының жоғарылауы).
Тыныстың жіті жетіспеушілігін (ТЖЖ) механизміне, газ алмасудың
бұзылыстарына карай 4 топқа бөледі:
1. ТЖЖ-нің механикалық түрі. Ол тыныс жолдарының жоғарғы бөліктерінін
обструкциясына (тілдің тыныс жолдарын бітеп қалуы, жедел эпиглоттит,
ларингоспазм, жедел ларинготрахеит, көмей және кеңірдектегі бөгде заттар),
төменгі бөліктерінің обструкциясы (жедел эндобронхит, жедел бронхиолит,
жүрек жетіспеушілігі, бронхтағы бөгде заттар), қабырғалардың сынуына
байланысты.
2. ТЖЖ-нің бөлу-диффузды түрі. Оның дамуы альвеолярлық қабырғалар арқылы
газдардың бөлінуі мен диффузиясының бұзылуына байланысты: өкпенің ісінуі,
ателектаз, альвеолит, жанармаймен улану.
3. ТЖЖ-нің желдендірулік түрі. Олардың себептеріне: даму ақаулары
(кеуде клеткасының деформациясы, көкеттің жарығы), әр-түрлі этиологиялы
комалар (бассүйек-ми жарақаты, менингит, энцефалит, уланулар, тыныстың
жүйке-бұлшық еттік регуляциясының бұзылуы (тырысу статустары, тырысқақ,
полимиелит, полирадикулоневрит), рестриктивті процесстер (құрғақ плеврит,
көк еттің ауру сезіміне байланысты қимылының тежелуі, асқазанның мөлшерден
тыс толуы, ішектің парезі).
4. ТЖЖ-нің аралас түрі. Бұл тыныстың тоқтауына, ТЖЖ-нің барлық ауыр
түріне, өкпенің қабынуына, экссудативті плевритке, пневмотораксқа,
пиоторакска, гидроторакска, бөліктік немесе толық өкпе ателсктазына, ФОҚ-
мен улануға байланысты. ТЖЖ барлық түрі өршуіне қарай мынадай 3
патогенетикалық сатылардан өтеді: компснсациялык. субкомпенсациялык және
декомпенсациялық.
Компенсациялық. Мұнда желдендірулік тыныс жетіспеушілігінде дамитын
тыныстық көлемнің біріншілік азаюы тыныстың жиіленуіне (тахипноэ)
байланысты толтырылады.
Субкомпенсациялық. Тыныс алудың жиілеуі, тыныстың төмендеген көлемін
қалпына келтіре алмайды.
Декомпенсациялық. Гиповентиляцияның өршуіне байланысты дамиды, Қандағы
РС02 12 кПА аспайды. Осындай жағдайда гиперкапнияның тыныс орталығына
қозғыштық әсері тежелінеді, ауысады. Мұнда брадипноэ, тыныстың патологиялық
түрлері дамиды. ТЖЖ клиникалық көріністеріне қарай былай бөлінеді:
1. Сыртқы тыныс қызметінің бұзылыс белгілері
2. Гиперкапния мен гипоксемия белгілері
3. Тіндік гипоксия белгілері
Көрсетілген кестеге қарап ауруханаға дейінгі кезеңде ТЖЖ-нің ауырлық
дәрежесін анықтауға болады. Мұнда ТЖЖ түрлернің патологиялық сатылары
ескерілген. Осы жіктеу емдік шараларды таңдау мүмкіндігін туғызады. ТЖЖ
анықтаудың мәні мына үш диагностикалық мәселені шешуге байланысты:
• ТЖЖ дәрежесін бағалау, өйткені шүғыл ем шаралары осыған байланысты
• ТЖЖ түрін анықтау-жүргізілетін ем шараларының сипаты осыған байланысты.
• Жүргізілген алғашқы ем шараларының нәтижесін бағалау-қауіп тудыратын
жағдайларды болжамдау.

Ауруханаға дейінгі кезеңде емдік шаралар принциптері
ТЖЖ-нің ауырлық дәрежесіне қарап жүргізіледі. ТЖЖ-нің I-ші дәрежесі
ауруханаға дейін ешқандай емді қажет етпейді. ТЖЖ-ның П дәрежесі гипоксия
және гиперкапнияға қарсы күрес ж.үргізуді қажет етеді. III және ІУ дәрежелі
ТЖЖ-нің клиникалық белгілері реанимациялық шаралар жургізу қажет етеді.
Өйткені негізгі ағзалар мен жүйелер қызметінің декомпенсациялары бірнеше
минут ішінде өлімге апаруы мүмкін.
ТЖЖ ауырлық дәрежесінің жіктелуі

Дарежесі Жүйе Симптомдары
ТЖЖ Тыныс ТЖЖ
желделдіру механикасының щунтты-диффузиял
түрі бұзылуы ық түрі
1 дәр. Тыныс Тыныс Демалу не Мұрын
Компенсация фазасының шығарудың кернелуімен
өзгеруінсіз ұзаруымен болатын ентігу
ентігуі болатын
енгізу
Тері Түрі қалыпты Қалыпты не 45% О2 бергенде
бозарған қайтатын
ауыз-мұрын
үшбұрышының
көгеру
ҚанайналуТахикардия, Қалыпты АҚҚ, Қалыпты АҚҚ,
артериалды тахикардия тахикардия
гипертензия
ОНЖ БұзылыстарсызБұзылыстарсыз Бұзылыстарсыз
ІІ дәрәжесіне Ауыз-мұрын Кеуде 100% оттегі не
ауысудың негізгі ұшбұрышының клеткасының кантамырларын
белгілері көгеруі не тартылуымен кеңейтетін
терінің болатын препараттар
көкшіл ентігу бергенде азаятын
тартып, терінің көгеруі
оттегіге
кайтуы
Қабырғалығының
Тыныс Жиі, беткейлі, Жиі, бстксйлі
бұғанаүстінің
тартылуымен
болатын
экспираторлы
II не
дарежесі-компенс ннспираторды
ация енгізу

Тек 100%
Тері оттегіге
45% оттегі бергенде қайтатын қайтатын көгеру
көгеру не тамырларды
кеңейтетін
дәрілерден қайту
ҚанайналуТахикардия. Артериялық Тахикардия, АҚҚ
гипертензия төмендеуі
Ш дәрежесіне ауысудың Кома, тырыспалар
негізгі белгілері
ІІІ — Тыныс Брадиаритмия, тыныстың потологиялық түрлері,
декомпенсация тыныс алғанда көкет пен қабырғааралық бұлшық
еттердің қарама-қарсы фазада қозғалуы
(тыныс орталығының бұзылуы), обструкцияда-
кеуденің семуі, бастың шұлғуы, ауаны ауызбен
«жұту»
ҚанайналуБрадикардия не брадиаритмия, сирек тахикардия
Бозғыл-көкшіл. Көгеру тек ӨЖЖ жасағанда ғана
Тері азаяды.
ОНЖ … жалғасы