Герундий. The Gerund

Герундий — орыс тілі мен қазақ тілінде ұқсастығы жоқ ерекше грамматикалық дәреже. Бұл етістік пен зат есімнің қасиеттерін біріктіріп, іс-әрекетті білдіретін етістіктің жақсыз тұлғасы.“Герундий” атауы латынның “gerere” (әрекет ету) етістігінен шыққан. Ол герундий арқылы іс- әрекеттің іске асу процесіне бағыттайды. Герундий үлкен бағыныңқы сөйлемдерді қолданбауға көмектеседі және қысқа да нұсқа сөз айналымдарын құрастыруды жеңілдетеді. * Герундий етістіктің түбіріне – ing жалғауы жалғануы арқылы жасалады.Мысалы: to read (читать-глагол) оқу – reading (чтение-герундий) оқуяғни ол етістіктен жасалған зат есім.Демек герундий етістіктің тек қана формасын алады, мағынасын емес. Етістік түрінде герундий оның кейбір қасиеттерін алады. * Tenses Active Voice Passive Voice Indefinite V1+ing seeing John likes studying foreign languages. – Джонға шет ел тілдерін оқыған ұнайды. being V3(PII) being seenLittle Paul likes being read fairy tales. – Кішкене Польға біреудің оған ертегі оқығаны ұнайды. Continuous – – Perfect having V3(PII) having seenI don’t remember having seen such a movie. – Мұндай фильмді көргенім менің есімде жоқ.  having been V3(PII) having been seenI remember having been informed of the conference. – Жиналыс туралы маған айтылғаны менің есімде. Perfect Continuous – – * * ТӨМЕНДЕГІ ЕТІСТІКТЕРДЕН КЕЙІН ГЕРУНДИЙ НЕМЕСЕ ИНФИНИТИВ ҚОЛДАНЫЛУЫ МҮМКІН: * to be afraid (қорқу), to begin (бастау),to start (бастау),to continue (жалғастыру), to forget (ұмыту),to hate (жек көру),to intend (ниет білдіру), to like (ұнату),to love (сүю), to prefer (қалау) to need – нуждаться to prefer – предпочитать to enjoy – наслаждаться to be busy – быть занятым to remember – помнить to mind – возражать to excuse – извинять to be worth – стоить и ПРИМЕРЫ I like going there alone.Excuse mе interrupting you.Your offer needs considering.Do you remember taking this exam?I am busy looking after the baby. Я люблю ездить туда один.Извините, что перебиваю вас.Ваше предложение нуждается в рассмотрении.Вы помните, как сдавали этот экзамен?Я занят тем, что присматриваю за ребёнком. * ПРИМЕРЫ * It depends on our coming in time.
He objects to my smoking here.
Thank you for writing me a long letter.
He was fond of doing it.
I am tired of working in this manner.
Это зависит от того, придем ли мы вовремя.Он возражает против того, чтобы я здесь курил.Спасибо за то, что написали мне длинное письмо.Он обожал делать это.Я устал работать в таком режиме. ӨЗІНЕН КЕЙІН ТЕК ҚАНА ГЕРУНДИЙДІ ҚАЖЕТ ЕТЕТІН ЕТІСТІКТЕР БАР:  * to appreciate (бағалау),to forgive (сұрау),to keep, to keep on (жалғастыру),to enjoy (рахаттану), to finish (аяқтау), to prevent (алдын алу) cannot help, cannot resist (қолынан келмеу…),to excuse (кешіру),to deny (бас тарту),to mind (қарсы болу),to avoid (болдырмау),to refrain (қалыс қалу),to be capable of … (бір нәрсеге бейім болу).5. Герундий етістіктің жақсыз формасы ретінде жақ бойынша және жекеше/көпше түрде өзгермейді. * 1. Келесі конструкцияларда демеулік шылаулардан кейін қолданылуы мүмкін:noun + preposition + gerundI have difficulties in speaking English. – Менде ағылшын тілінде сөйлеуде қиындықтар бар. adjective + preposition + gerundThe students are busy with preparing for the exams. – Студенттер экзаменге дайындалумен шұғылдануда.verb + preposition + gerundI am interested in learning foreign languages. – Мен шет тілдерін оқуға қызығамын.  * 2. Герундийдің алдында тұруы мүмкін:а) өздік есімдік;There is no chance of their reaching an agreement before the end of the month. – Олардың айдың соңына дейін келісімге жетуге ешқандай мүмкіндіктері жоқ. б) зат есім тәуелді септікте;I object to Bob’s driving the car. – Мен Бобтың машинаны жүргізуіне қарсымын. Бірақ сонымен қатар герундийдің зат есімнен айырмашылықтары да бар:1. Көпше түрі жоқ.2. Артикльмен қолданылмайды.  * 1. БастауышCollecting this material took us a month. – Бұл материалды жинақтау бізде бір айды алды. 2. Күрделі баяндауыштың бөлігіMy job was collecting the material. – Менің жұмысым – материал жинақтау болды.  3. ТолықтауышNobody likes waiting. – Ешкім күтуді ұнатпайды  4. Анықтауыш I don’t like the idea of going there alone. – Маған онда жалғыз бару туралы идея ұнамайды.  5. ПысықтауышShe talked without stopping. – Ол үзіліссіз сөйледі. * Герундий мен Participle I -ның ұқсастығы: екі грамматикалық форма да етістікке -ing жалғауы жалғану арқылы жасалады.Қалай оларды ажыратамыз? Негізгі айырмашылығы неде? * Герундий енді біздің білуімізше үнемі не?, нені? деген сұрақтарға жауап береді.I stopped playing. – Мен (нені?) ойнауды тоқтаттым. Participle I – бұл есімше және қандай? деген сұраққа жауап береді. I saw Ann playing with him. – Мен Аннаны онымен ойнап жүргенін көрдім.