Қазақстанда сыбайлас жемқорлық бизнеске айналды – БАҚ
Қазақстанда жемқорлардың тәуекелі аз, ал парақорлық бизнеске айналды, деп хабарлайды Kazakhstan 2.0.
«Бүгінгі таңда Қазақстанда жемқорлардың тәуекелдері аз, өйткені: а) қолына ұстап,қылмыстық жауапкершілікке тартылған әрбір төрт адамның ішінен тек бір адам темір торға жіберіледі; б) әрбір жүзден бір адам өз мүлкін жоғалтады; в) айыппұлдың орташа мөлшері Т5, 3 млн немесе шамамен $12,5 мың құрайды, сондықтан парақорлық елде қарапайым бизнеске айналған сияқты», — делінген бейсенбі күнгі хабарламада.
Басылым сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің атқарылған жұмыс туралы есебіндегі деректерге талдау жасады.
«2021 жылдың өткен кезеңінде 754 сотқа дейінгі тергеу тіркеліп, оның 671-і сотқа жолданды. Аталған қылмыстық істер бойынша 85 лауазымды тұлға ұсталды, 79 адамға қатысты «күзетпен ұстау» және 20 адамға қатысты «үйқамақ» бұлтартпау шарасы қолданылды.аталған кезеңде сыбайлас жемқорлық қылмыстық істер бойынша барлығы 391 адам сотталды, 95 адам пара алғаны үшін, 178 адам пара бергені үшін, 52 алаяқтық үшін, 22 ұрлық үшін, 25 лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін, сегізі билікті немесе лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін және т. б. сотталды. Бас бостандығынан айыруға – 104 адам, бас бостандығын шектеуге – 38 (қалғандары шартты мерзімге және жазасын өтеуді кейінге қалдыра отырып – алты), еселік айыппұлдарға – 241, еселік айыппұлдардың жалпы сомасына – Т1,3 млрд астам (Т1 285 385 579) сотталған. 456 адамға қатысты қосымша жазалау шаралары қолданылды (бір адамға қатысты бірнеше қосымша жазалау шаралары қолданылуы мүмкін): 374 адам – белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айырылды, 78 адам – арнаулы, әскери немесе құрметті атақтан, сыныптық шеннен, дипломатиялық дәрежеден, біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградалардан айырылды, төртеуі – мүлкі тәркіленіп сотталды», — деп хабарлады «антикорада».
Басылым атап өткендей, «егер 2021 жылдың басынан бастап тіркелген сотқа дейінгі тергеулердің санын сол кезеңде ұсталған лауазымды адамдардың санына бөлсек, онда әрбір тоғыз сотқа дейінгі тергеуге орта есеппен бір адам шығады».
«Бұл ретте «күзетпен ұстау» және «үйқамаққа алу» санкцияларына барлығы 99 адам, яғни сотқа жіберілген әрбір жеті қылмыстық іске орта есеппен бір адам ұшырады. Әрине, әр сотқа дейінгі тергеуде немесе қылмыстық істе әдетте екі немесе одан да көп күдікті немесе айыпталушы болатындығын есте ұстаған жөн. Енді әрі қарай жүреміз. Жыл басынан бері Қазақстанда барлығы 391 адам сотталды. Біз бұл санды 100% қабылдаймыз. Сонда сотталғандардың 26,6% – ы бас бостандығынан айыруға, 9,7% – ы бас бостандығын шектеуге, 1,5% – ы шартты мерзімге және жазасын өтеуді кейінге қалдыра отырып, 61,6% — ы еселі айыппұлға сотталды. Егер сіз осы пайыздарды қоссаңыз, сіз 99,4% санын аласыз, бірақ бұл біздің кінәміз емес, бірақ бір жерде екі адамды «жоғалтқан» пресс-релиз авторларының қателігі»,-делінген хабарламада.
Сонымен қатар, бірнеше айыппұл төлеуге сотталған 241 адам «мемлекетке өзінің қылмысы үшін Т1 285 385 579 теңге, яғни Т5, 3 млн бойынша орташа төлеуі тиіс»екеніне назар аударылады.
«Бұл, біздің бағалауымыз бойынша, Мейірімділіктен гөрі. Заңның жұмсақтығының шыңы-мүлікті тәркілеуге әр жүзден бір адам ғана сотталды! Жоғарыда келтірілген сандардан Қазақстан мемлекеті жемқорларды қудаласа да, оларға мейірімділікпен қарайды деген қорытынды шығады. Келісіңіз, егер жемқор болған мемлекеттік қызметшілер өздерінің мүлкі, олардың пайда болу көздеріне қарамастан, толығымен тәркіленетінін білсе және темір тордың артында ұзақ уақыт отыруға тура келсе, онда олардың көпшілігі: олар тәуекелге баруы керек пе?»- деп қосты басылым.
Осылайша авторлар Қазақстанда парақорлық қарапайым бизнеске айналды деген қорытындыға келеді.
«Әрине, Ақорда кітапханамен бірге мұны үзілді-кесілді жоққа шығаратын шығар, бірақ біз олардың квазимемлекеттік құрылымдардың қызметкерлерімен және шенеуніктермен жасырын келісім жасағанына күдіктенеміз. Осы Келісім аясында біріншісі халықтың қолдауына ие болу үшін парақорлармен белсенді күресіп жатыр деп болжайды, ал екіншісі олармен күресетіндігімен үнсіз келіседі. Қоғамдық пікірде Мемлекеттік қызмет көптеген адамдар жасағысы келетін нәрсеге айналғаны таңқаларлық емес. Бұл заңды болмаса да, Қазақстандағы ең табысты бизнес шығар. Бірақ квазимемлекеттік құрылымдардың шенеуніктері мен қызметкерлері аздап қорқып, ұрланған заттың бір бөлігін төлеуге мүмкіндік алады», — деп қорытындылады БАҚ.
