Астана Хаб Орталық Азияның «кремний алқабына» айналады

Осы са­ланың әлеуетін байқаған Елбасы «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын іске қосқаны мәлім. Бағдарлама аясында мем­лекеттік органдар мен квази­мем­лекеттік компаниялар автоматтандыру жұмыстарына ерекше көңіл аудара бастады.

«Ақылды» жүйенің өндіріс пен мемлекеттік қызметте кеңі­нен қолданылуы үшін бұл са­ла­ның білікті мамандарынан бөлек, дайын өнімдердің де керек­тігі түсінікті. Осы орайда Аста­нада ашылған «Astana Hub» технопаркі қазақстандықтар мен шетелдіктердің идеяларын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін алаңға айналып отыр.

Әлем бойынша жыл сайын ашылған әр саладағы стартап ком­паниялардың 90 пайызы сол жылы-ақ қайта жабылып қалады екен. Оның себептері әрқилы. Біріне инвестиция жетіспесе, енді бірінің идеясы өміршең бол­мауы мүмкін. Енді бірінде жол көрсетіп, нарыққа сіңісіп кетуі­не көмек беретін менторлар мен жетек­шілер жоқ. Осы орай­да Аста­надағы технопарк бұл де­рек­терді ескере отырып, ақпа­рат­тық технологиялар саласында Қа­зақ­станда жүзеге асырылған кез келген стартап жобаның әлемдік нарықта өз орнын табуына мүмкіндік ұсынбақ. Бұл үшін «Astana Hub» әкімшілігі сегіз бағытта жұмыс істейді. 

«Хабтың жанынан құрылған академияда ақпараттық технологиялар саласында айтарлықтай жетістікке жеткен танымал кәсіпкерлер мен мамандар, хабтағы стартапшыларға және қызығушылық танытқан кез келген азаматтар үшін шеберлік сыныптарын өткізеді. Академиядағы трекерлер мектебі болса, стартаптардың жұмыс істеп жатқан кезеңінде де компанияның әрі қарай өрлей беруі үшін трекерлер, яғни жетекшілер ұсынады. Бұл мамандар әрбір стартапты шикі идея кезеңінен дайын өнім болып, одан әрі нарықтың ірі ойыншысына айналғанша кеңес беріп, жол көрсетпек», дейді «Astana Hub» өкілі Айгүл Шернияз. 

Бұдан бөлек технопарктың өзіндік акселераторы мен ғылыми-зерттеу орталықтары жұмыс істеуде. Мәселен, қазіргі кезде Nokia, CISCO, Huawei компаниялары осы хабта өздерінің ғылыми-зерттеу зертханаларын ашып қойған екен. Бұл зертханалар ақпараттық технологиялар саласында жаңалықтар ашатын орталыққа айналып, ертеңгі күні дайын өнім мен қызмет түрлерін ірі брендті компанияларға сатып жатса, еліміз Оңтүстік Корея, Германия секілді ақпараттық технологиялар саласындағы ірі экспорттаушылар қатарынан көрінбек. 

Күні кеше Мемлекет басшысы барып, ресми ашылу салтанаты­на қатысқан «Astana Hub» IT стартаптар технопаркінің тек қана Қазақ­станның емес, сонымен қатар Орталық Азияның «силикон алқабына» айналу­ға мүмкіндігі бар. Жыл басынан бері іс жүзінде жұмыс істеп жатқан технопаркте бүгінде ұзын саны 146 стар­тап тіркелген. Оның 90 пайызы қазақ­стандық стартапшылардың жұмыс­­тары болса, қалғаны Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей мен Украинадан келген стартаптар көрінеді. Бұлардың барлығына Астана технопаркі белгілі бір кезеңге дейін тегін кеңсе және интернет секілді қажетті құралдар ұсынады. 

Астана технопаркі қызметкер­лері­нің мәліметінше, 2022 жылға дейін технопарктегі стартапшыларға 67 млрд теңге көлемінде инвестиция тарту жос­парланып отыр. Қазірдің өзінде бірінші кезең бойынша 28 млн теңге, екінші кезеңде 60 млн теңге қаржы құйылған. Мұның барлығы бизнесмендердің жеке инвестициясы. 

Бүгінге дейін ақпараттық техноло­гия­лар саласындағы стартаптарды былай қойғанда, шағын және орта бизнесті қаржыландырудың өзінде айтар­лықтай қиындықтардың бол­ғаны рас. Соның бірі қаражаттың қай­тарым­сыздығы болса, екіншіден, атал­ған қаражаттың Үкіметтен бөлінуі. Бас­қаша айтқанда, бизнеске берілген қолдау әдетте грант болып беріледі. Яғни, белгілі бір талаптарды орындаған немесе жарыста үздік деп танылған бизнес сыйақы, марапат ретінде белгілі бір сома иеленеді. Бұл дегеніңіз – әлгі бизнесменнің бүгін­ге дейін жасаған еңбегінің марапаты. Ал нарықтық экономика әбден орныққан елдерде ондай марапат болмайды. Бизнес әділ бәсекелестік арасында өсіп, қатарынан қара үзіп шығып, өзінің нарықтық капитализациясын арттыра алса – нағыз марапат сол. Ол үшін стартапшылар өздерінің идеяларын ақшасы бар әлеуетті инвесторларға таныстырып, олардың қызығушылықтарын тудыруы керек. Бүгінгі «Astana Hub»-тың да мақсаты осы. Бизнес – бизнесті қар­жыландыруы керек. Және бұл марапат ретінде емес, инвестиция ретінде, яғни оны ертең сол қарызды берген адам еселеп қайтарымын сұрайтындай жүйе болуы керек. 

Екіншіден, бұған дейінгі жобаларды қаржыландыру көзі мемлекет болып келді. Әрине, Үкімет бизнесті қолдауы керек. Ол үшін Қазақстанда жылдар бойы бір емес, бірнеше бағдарлама жұмыс істеп келеді. Нәтижесі де бар шығар. Дегенмен, мемлекеттің бизнес алдындағы басты міндеті ақша тауып беру емес, бизнестің кедергісіз өрлеуіне жағдай жасайтын заңнама мен жүйе қалыптастыру. Осы орайда «Astana Hub» Үкіметтің ақшасынан емес, стартаптардың үлкен компания болып кетуі үшін жеке инвесторлардың қаражатынан үмітті. 

Қорыта айтар болсақ, «Astana Hub» ақпараттық технологиялар саласын­да­ғы стартаптар алаңы жаңа идеясы бар өнертапқыштар мен кәсіпкерлерге ешқандай да ақшалай көмек көрсетпейді. Есесіне, тегін кеңсе, құрал-жабдықтар беріп, керек адамдармен таныстырып, кәсіби мамандарды шақырту арқылы тегін шеберлік сабақтарын өткізіп, керек болса, инвесторларды да тауып беруге жұмыс істейді. Осы хабтан бас­тау алған еліміздегі ақпараттық технологиялар саласындағы бизнес өзін өзі асырап, уақыты келгенде мемлекеттің бюджетіне де салық төлейтін ірі компа­нияларға айналуға тиіс. «Astana Hub» әкімшілігінің ойы – осы. 

Бауыржан МҰҚАН, 

«Егемен Қазақстан»