Экстракциялық фосфор қышқыл өндірісінде қалдықтарды тазартатын жүйе құрастыру

Кіріспе

2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық актілермен үйлестіруге, жаңа стандарттарға көшуге, мемлекеттік бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экология Кодексі қабылдануға тиіс. Түтас алғанда, біз 2010 жылы қоғамның тұрлаулы дамуының негізгі экологиялық стандарттармен жасауға тиіспіз.

Қоршаған ортаны қорғау XXI ғасыр басында ең негізгі проблеммаға айналды. Қазіргі кездегі өндіріс орны өзінің түп негізінде адаммен табиғат технологиялық байланыс бар екендігін көрсетеді. Соңғы кезге дейін адам баласы табиғат ресурстарын (жер, су, ауа т.б) таусылмайтын, тегін деп түсініп келді. Осы дай көз-қарас салдарынан табиғат ресурстары азайып, қоршаған орта ластануда, табиғи экологиялық тепе-теңдік бүзылды. Қазіргі таңда қоршаған ортаны қорғауға іс-шаралар, әртүрлі табиғат қорғау заңдылықтары пайдаланып, гшешімдер қабылдануда. Қоршаған ортаға келтірілетін зиянды заттарды азайту және соңынан оны мүлдем тоқтату қазіргі жаңа технологиялар мен процестерді ойнап табушыларға біраз шектеулер қоюда. Мүндай шектеулерді өндіріс қойылатын талап деп көрсетуге болады.

Экстракциялық фосфор қышқыл өндірісін экологиялық тиімсіз деп айтуға болады. Өйткені өндірістің барлық технологиялық процесінде шикізатты алудан, оны өңдегеннен кейін де биосфераға үлкен шығын келтіреді. Шикізатты алу, қазу жүмыстары арқылы жасалады, соңында үлкен карьерлер, үңгірлер пайда болады, ол жерден жел арқасында фосфор рудасының бөлшектері көптеген километрлерге таралады және өндірістен қатты қалдық ретінде көп көлемді фосфогипс, экті ашош шығады. Бүлардың да тікелей немесе жанама түрде биосфераға таралатыны белгілі.

Өндірістің қатты қалдықтарынан бөлек үйымдасқан жэне үйымдаспаған газ тәріздес тастанды қалдықтарының атмосфераға тасталуы элі күнге дейін шешілмеген мэселе болып тұр. Оның күрамына аммиак, азот оксиді, фтордың әртүрлі қосылыстары шаң жэне т.б. кіреді. Өндірістің өнімділігі қаншалыкты үлкен болса, шығарылатын қалдық та коп болады, жэне біздің қоршаған ортаға келтіретін зияндылық та көп болады. Жоғарыда айтылып кеткен мэліметтерден түсінетініміз — бүл өндіріс саласында қалдықсыз технологияны ойлап табу, қазіргі кездегі ең өзекті мәселе болып түр.

Бұл жасалған дипломдық жобаның ең негізгі жэне басты максаты — экстракциялық фосфор қышқыл өндірісінің қатты, сүйық жэне газ қадықтарын тазалаудың жоғарғы тиімді жүйелерін құрастыру және осыған қатысты тіршілік қауіпсіздігі, құрылыс – сәулет, автоматика және техникалық-экономикалық шараларды құрастырып, бизнес – жоспар құру қажет.

Аннотация

Дипломдық жобаның тақырыбы: «Экстракциялық фосфор қышқыл өндірісінде қалдықтарды тазартатын жүйе қүрыстыру». ЭФҚ өндірісінің барлық процестерінде қалдықтар сұйық және қатты қалдықтардың зиянды газ тәріздес шығу көздерінің пайда болуы дипломдық жобада көрсетілген.

Жобаланатын газ тазалау жүйесінің түзілетін қалдықтардың эртүрлі пайдаға асыру бойынша шаралар қарастырылды. Атмосфераны ластаудың экологиялық-экономикалық зияндылығын бақылау жүргізілді. Газ тазалау жүйесінің сызбасы автоматтандырылды.

Жобаланатын тазалау станциясында техника қауіпсіздігі шаралары қарастырылды., белгілі газ тазалау жүйесінің техникалық экономикалық көрсеткіштері есептелінді.

РЕФЕРАТ

Дипломдық жоба сызу бетінен, суреттен, кестеден және беттен тұрады.

Дипломдық жобада ЭФҚ өндірісіндегі газды түрлі фторлы қосылыстан тазалау жүйесі өңделген. Технологиялық процестің барлық сатыларында пайда болған тазалау мен пайдалану жодары көрсетілген.

Газды тазалау құрылысының жүйесі, олрадың техникалық сипаттамасы қарастырылып көрсетілген. Жобада ШМТ, экологиялық-экономикалық көрсеткіштері зияндылық жэне техника экономикалық көрсеткіштер де қарастырылған.

1. Экстракциялық фосфор қышқылы өндірісінің физикалық – химиялық негіздері және технологиялық тізбегінің сипаттамасы

Фосфор қышқылын алу тәсілі табиғи фосфатты күкірт қышқылымен ыдырауына негізделген. Ол төменгі реакция бойыеша өтеді:

Са3Ғ (Р04) + 5H2S04 + пН*0 CaS04 пН20 + ЗН3Р04 + НҒ соңынан сульфатты тұнбадан бөлінген сүйық фазаны экстракциялық деп атайды. Әлемде ЭФҚ өндірісі дигидратты тәсілмен қалыптасқан, себебі бұл эдіс қолдануда қарапайым және сенімді [1]

Табиғи фосфатпен концентрленген күкірт қышқылы араласып мүлдем ажырамайтын қою сүйықтықпен пайда болады. Пайда болған сүйықтықтың қозғалмалығын сақтау үшін сүйық және қатты фазалар ара қатынасын (С:Қ) 2:1 (3,5:1) аралықта үстану қажет.

Төмендегіі суретте фосфор қышкыл өндірісінде, қою сүйықтық ішкі айналуы арқылы секционда емес экстрактар қолдану жалпы көрсетілген. Жүмысшы көлемі 425м болатын цилиндрлі экстрактор, қышқылға төзімді кірпішпен қаптаған, қою сұйықтықтың экстрактор ішінде интенсивті айналып жүруіне ыңғайлы қондырғымен жабдықтлған. Реакторға берілуге алдын 93% Н2 S04 пен айналымды ерітінді (24%-ы Р205) алдынала араластырғышта араласады. Пайда болған сүйықтықтың қажетті темпиратурасын, жоғарғы қысымды вентиляция арқылы берілетін ауамен үстап түрады. Экстрактордағы кою сүйыктықты жүктеме сорғыштар арқылы дозаторға айдайды, ол жерде сіңгіш лоток арқылы соңынан айналып вакуум сүзгіге келіп түседі. Негізгі сүзінді — өнімді фосфор қышқылы 31-32% Р205 құрамды, аралық сүзінділер -16жэне4-6% Р205.

Интенсивті араласудың арқасында (1м реактор көлеміне 1,09квт энергия жүмсалады) жэне қышқылды қосындыны қою сүйықтық бетіне шашыратуда оптималды жағдайда гипс кристалданады. Бүл қою үйықтықты сүзудің өнімділігі жоғары болуына көмегін тигізеді, қүрғақ түнба көлемі 900 кг/м -сағ. С:Қ қатынасы (2,3:2,4):1 тең болған жағдайда 1т Р205 тәулікте көрсеткіштері төмендегідей болады. Экстрактордың жүмысының көлемі -2,9м ; өндірістеп орынауданы-1,06м және көлемі-9,2м .

Аппатитті концентратта өндірістің жүйесі бір экстрактормен 170т Р205 тәулікке тең, немесе 20,5т/сағ қүрайдьу [2],

Экстрактор — бұл өлшемдері 25,2×11,2×6,45 болатын, ішкі жағынан нөміртекті немесе силикатты қапталған темір бетонды тікбүрышты аппарат. Ол ішкі жағынан қышқылға төзімді бөгеттер арқылы 10 секциялы бөлімге бөлінген, оның ішінде жеті жүмысшы, тоғыз сорғыштарды орнатуға арналған қалта, он-бөлетін бак, ол жерде мүздаған вакуум бумендырғышта қою сүйықтықты бөлімдеп сүзгіге көп жағдайда 1-ші секцияға жібереді.

Жұмысшы секция аарлығында қою сұйықтық өтетін тесік жасалған. Әр жұмысшы секция екі ярусты араластырғышпен қамтылған, биіктігі 5,4 диаметрі 1,5м болатын тот баспайтын болат ЭИ-943 жасалған. Әр араластырғыш валы 70-72 мин/айналым жасайды.

Алғашқы төрт секцияның әр қайсысы (қою сүйқтықтың өтуіне қарай) ІООм көлемге ие, соңғы төрт секция көлемі 150м3. Реакторда қою сүйықтықтың 1 болу уақыты 7-7,3 сағ.

Автоматгы таразыда өлшенген концентрат (35-38 т/сағ.) экстрактордың бірінші бөліміне келіп түседі. Концентрациясы 92,5 % немесе (75% H2S04) күкірт қышқылын (33-35 т/сағ моногидратқа есептелген) 55-57% дейін араласқан графитті тоңазытқыштардан 50-70°С дейін мүздатылған, бөлгіш коробка арқылы экстрактордың бірінші үш бөліміне жібереді. Мүнда саны мен қатар 22-24% Р205 (55-57м3/сағ) қүрамды, тығыздығы 1,24-1,26 г/см3 болатын араластыру ерітіндісіне жібереді. Оны негізгі сүзіндінің бір бөлігімен (айналымды ерітінді) екінші сүзіндімен араластыру арқылы алады. Экстрактордағы реакциялық массаның оптималды темпиратурасын үстап түру (бірінші бөлімде70-74°, сегізіншіде 68-72°, оныншыда 65-69°) алғашқыда үш секцияға мүздатылған (55-57 дейін) күкірт қышқылын беру арқылы орындалады.

Вакуумды — буландырғыш шойында диаметрі 4,5, биіктігі 0,6м, түбі конусты болып келген цилиндрлі аппарат. Одан қою сұйықтықты, тоғызыншы секцияда орнатылған экстрактор қалтасындағы жүктемелі сорғыштар эр қайсысы 600м3/сағ 12м тегеурінде [2],

Сорғыштар, тот баспайтын шойыннан жасалған, биіктігі 3,5 диаметрлі 1,0м. Олар қуаттылығы 90квт айналымы 750айн/мин болатын электрлі двигательдермен жүмысқа қосылады. Буланлырғыштан шыққан мүздай кю сүйық барометрлік қүбыр арқылы экстрактордың оныншы бөлетін секциясына жіберіледі. Бүл жерде қою сүйықтықтың бір бөлігін жүктеме сорғыштар аркылы вакуум -сүзгіге айдайды. Сүзгіге түсетін қою сүйықтық мөлшерін автоматты индукционды шығындағышпен реттеп отырады. [2]

Вакуум — буландырғыштың оң жақ фазасында сумен катар фтор қосындысы бөлінеді. Ол 2% H2SiF6 ыстық айналымды ерітіндімен жуу мүнарасында биіктігі 12,5 диаметрі 3,9м қүрайды. Қышқылды форсунка арқылы шашыратады, форсунка мүнараның жоғарғы жағында төрт катарлы, бір қатарда жеті форсункадан есептеліп орналасқан.

Кейін барометрлі конденсаторда (диаметрі 1,6 және биіктігі 7,8м) су бу конденсирленеді, соңынан вакуум-сорғыштар арқылы булар Вентури абсорберіне айдалады. Бүл жерде жүйедегі аппараттардан: сүзінді жинағышынан, экстрактардан, бөлгіш коробкадан, вакуум сорғыштан жэне айналымды ерітіндіге арналған тегеурінді бактардан фторлы газдардың ең соңғы үсталу процесі жүреді. Бүл абсорберлерде фторлы газдар кремнефторсутекті ерітінділерді жүтуды, сонымен қатар атмосфераға тасталатын газды залалсыздандыруға, оны жоғары дэрежеге жеткізуге септігін тигізеді. Жуу мүнарасында түзілген 2% Н2 SiF6 фосфор қышқылымен араластырып буландыруға жібереді.

 

 

 

 

 

Вакуум-буландырғыш аппараттарынан шыққан газды абсорберде үстап қалуға болады. Қою сүйықтықты сүзгілеу процесін, беті 80м2 биіктігі 15,64 жэне диаметрі 4,75м, қуаттылығы 5,5 квт болатын электродвигательдермен жүмыс істейтін вакуум-сүзгіде аткарады. Калыңдығы 50-60мм болып түзілген фосфогипсті, 60-70°-тағы сумен үш сатыда жуып отырады. Жуылатын түнба қүрамында фосфор қышқылы 99%аспайтын болса, онда жууға кететін су шығыны 40-45м3/сағ тең болады. Жуылған фосфогипс 40-42 % ылғалды болады. Фосфогипстің қүрғақ бөлігінде келесі заттар болады, %

СаО………39,6 А1203………0.02

S03……..55.8 К……………0.03

Р205…….1.1 Na…………..0.1

Ғе203……0.08

Бір тонна Р2С>5 мөлшеріне 5,8-6т ылғалды фосфогипс түзіледі. Бір тонна Р205 өнімін алу үшін күніне 2,2м3 реактор, көлемі 5,85м3 болатын 0,72м2 өндірістік орын қажет.

2. Экстракциялық фосфор қышқылының

Материалдық балансын есептеу

 

Төмендегі бастапқы мэліметке негіздей отырып: өнімдік қышқылдағы Р205 қүрамы 32% күкірт қышқыл шоғыры 76% аппатиті концентрат қүрамы 42,4% Р2С>5, 50% СаО жэне 3% Ғ , аппатиті концентраттан ЭФҚ өндірісінің материалдық теңдестігін қүрайық.

СаО стехиометриясынан күкірт қышқыл нормасы 100% сүзгілеу кезінде Р205 шығару коэффиценті 97% шикізат қүрамынан газды фазаға 21% фтор бөлінеді қоймалжың айналу қысқалығы 5,8:1 тең. Бірінші аймақтағы айнлмалы сүзгіштегі гипс ылғалдығы 46% , ал екінші аймақта 42,6% үшіншісінде 40%) жэне төртіншісінде 37%. Сүзгілеу процесінде 1000 кг / аппатитке 28 кг су буланып кетеді, ал экстракция кезінде 140 кг су. Есепті 10 000 кг аппатитті концентратқа есептеймізДЗ].

Шешуі: қүрамында 50%> СаО бар аппатитті болу үшін оған төмендегі моногидрат шығындалады, кг

H2SO4=10 000*0,5*97/56=8660кг

H2S04 76%-ті сонда 8660/0,76=1339,47кг

Қышкылда су құрамы: 1139,47-8660=2734,7кг Экстракция кезінде бөлінетін фтордың мөлшері: 10 000*0,03*0,21= 63.0кг SiF қайта есептегенде (63*104)/(19*4)=450кг қүр%ды.

Экстракция кезінде ерітіндіге Р205 мөлшері өтеді, кг

 

Экстракциялық қоймалжың 436232

Барлығы 436682

Экстракцияны қоймалжыңдағы Р205 мөлшері (экстракция кезінде қайта түзілетін жэне айналатын) 15330,9*5,8+15330,9=104250,1кг Сонымен бірге аппатитті концентраттан 4112,8кг жэне сүйылту ерітіндісінен 6900+4320=11220кг, сонда қайта түзілген қоймалжыңдағы P2Os күрамы 4112,8+11220=15333кг

Жойылган қоймалжыңмен түсетін қоймалжың (жойылу қысқалығы 58:1 жэне судың булануынсыз кезінде)

64000+5,8*64000+1400=436600кг сонымен қатар қатты фазада, кг

16000+5,8*16000=108800

сұйық фазада 48000+5,8*48000+140=327800

Қоймалжыңның сүйық фазасындағы Р2О5 шоғыры (булануды есепке алмағанда)

(104250,1:327800)* 100=31,0%

бес секциялы процесті өту шартына экстракторға секциясы бойынша таралған қоймалжыңды табайық.

1. Соңғы секцияға 64000кг қоймалжың түседі (сүзуге түсетін мөлшерніндей) өйткені қоймалжың жойылымға соның алдындағы секциядан беріледі.

2. Экстракция кезінде судың булануы мен қоймалжың 1-ші секцияға қайтарылады: 43 6600-64000-140=3 71200кг (140кг-қоймалжыңның вакуум булануы кезінде буланатын судың мөлшері).

Сонымен қатар, кг

қатты фазада 108800-16000=92800

сүйық фазада 327800-4800=278400

3. Бірінші секциядағы қайтатын сүйық фазадағы қоймалжың Р205 мөлшері: 104250,1-15333=88917,1кг

Сұйық фазадағы жойылатын қоймалжыңдағы Р205 шоғыры

(88917,1/278400)* 100=31,94%

Гипсті жуу үшін қажетті судың мөлшері:

Жүйеге түседі кг

Аппатитті концентрат 10 000

H2S04 11394

Барлығы 21394

Жүйден кетеді кг

Ылғалды гипс 40% H2S04 құрамды 26670

Дигидратты эдістің маңыздылығы табиғи фосфаттың күкірт қышқылында ыдыраумен байланысты, пайда болған қою сүйықты ажырату жэне фосфогипсті қалдықтан фосфор қышқылымен шайып ажырату фсфогипс қалдығының химялық қасиеті, оның кез келген халық шаруашылығының саласында пайдалануға болатндығын көрсетеді.

Жартылай гидратты процесс кезінде 1 тонна экстрациялық фосфор қышқылына 4,2 тонна фосфор жарты гидратты шығындалады. Ал фосфогипс төмендегідей қүрамда болады: СаО-32,%; S03- 45.4%; Р2О5-0.3%; R203 — ізі байқамайды; Ғ-0,2 %; Н2О-20.4% т.б. -1% Түзілген қалдықтардың көп тонналығын ескере отырып, бүл қалдықтарды пайдаланатынөндіріс саласы да көп тонналы өнім шығаратын болуы қажет. Мүндай өндіріс саласына қүрылыс материалдар ондірісін және халық шаруашылығын жатқызуға болады. Қазіргі кезде халық шаруашылығында фосфогипс қалдықтарын кеңінен пайдалануға оның физико-химиялық жэне физико-механикалық (қышқылды жабысқак; болуы, өте майда үнтақтылғы т.б.) қасиеттері кедергі келтіруде, осы себепті өндірісте пйдалану кезінде оны сақтау жинау және тасымалдау сияқты жұмыстарын қиындатуда. [3].

Халық шарушылығында кеңінен пайдалану үшін, оған қажетті қасиетті беруде фосфоритті дайындаудың эртүрлі әдістері бар. Олардың ең ішіндегі маңыздысы: кептіру, үнтақтау, бөлшектеу, өте майда төгінді үнтақтарды дайынду болып табылады. Сульфат кальциін обезвоживание кезінде (гидраттар) фосфогипс негізін қүрайтын сульфат түзіледі.

 

3. Экстракциялық фосфор қышқыл өндірісінің газ тәрізді қалдықтарының сипаттамасы.

 

Фосфорит шикізатын өңдеу кезінде барлық технологиялық процесс сатысында фторлы газ тәріздес қосылыстар бөлінеді. Оның барлық қүрамы мен көлемі фосфат шикізатын технологиялық өңдеуге байланысты. Фтор шикізатын өңдеу эртүрлі процесстерден газ қүрамындағы фтор НҒ, SiF4 және Н2 SiF6 бу түрінде болады. Фосфат шикізатын үнтақтау, кептіру жэне өңдеу сияқты процесстеркзіндешығарылатын газқүрамындашаң түзіледі, соңынан шаң фосфатты қосылыспен бірге үсталып Н2 SiF6 ерітіндісінде еріп кетеді де оны Р205 мен ластайды. ЭФҚ өндірісінің түп негізінде фосфатты шикізаттың қышқылды ыдырауы жатқандықтан және шығарылатын газ қүрамына байланысты оларды бір топқа бөліп қарастырады:

Таза-қолданылатын газдар, шашыранды немесе шаң құрамды газ, тазалаудан кейінгі қолданылатын газдар.

Қышқылдың шашырандысымен шаң, буымен ластанған газдар қайта пайдаланылмайтын газдар. Пайдаланылмайтын газдар фтор концентрациясы төмен саналып атмосфераны қорғау мақсатында оны аралас шаңдардан су, сілті қосылыпнемесе концентрленген содамен бірге үсталады. Фторлы

қосылыстар сумен абсорбация кезінде 90°С аралықта газды фазада гидролиз процесі жүреді SiF4.

SiF4+4H20 -Н* SiF6 + Si02 *2H20

Фторлы газдардың сулы абсорбациясы түман тэрізді Н2 SiF6 жүлылуына экеледі.

Бастапқы сулы еритін моно өлшемді орта кремний қышқылы түзіледі, кейін қышқылдың конценртациясы мен температурасы кремний қышқылымен оның физикалық қасиетін анықтайды. Қышқылдың концентрациясы мен температурасының жоғарылауы кезінде қондырғы ішкі бөлігінде заттар түзіледі. Абсорбация процесене фазаға бөліну шегінде түзілген қабықша кері эсерін тигізеді, SiF6 газ фазасына сүйыққа өту жылдамдығын азайтады. ЭФҚ өндірісінде түзілетін газды шаңның негізгі мінездемесі төмендегідей болады: апатит концентратын дигидраты жолмен өңдеуде Ғ газды фазаға бөлінуі экстракция сатысында 1-1,5тен Н2 SiF6 күрайды, вакуум мүздату кезінде — 3-тен 7%дейін және сүзу кезінде 0,3-0,5 % қышқылға 78-80% өтеді, ол фосфогипс 13-17% фтор қалады.

Қүрамы 45-48%о Р205 концентрленген фосфорқышқылын жартылай

гидратты тэсілмен өндеу кезінде газды фазаға 30-45% F температура және басқа жағдайларга қарай өтеді. Оның көп мөлшердегі саны апатитті фосфор қышқылының ыдырауы кезінде немесе күкірт жэне қайта айналымды фосфор қышқылымен араласу кезінде алынып тасталынады. [4].

Дигидратты тэсілімен ЭФҚ өндірісінде бөлінетін газдардың қүрамында SiF4 ал жартылай гидрат кезінде SiF4 және НҒ қосылысы болады.

 

4. Экстракциялық фосфор қышқыл

өндірісінің ақаба сулардың сипаттамасы

 

ЭФҚ өндірісінің ағынды су мінездемесі негізінен Р205 жэне үлкен концентрациядағы фторлы қосылыстар күрамды болады. Су күрамында Р205 жэне F болуы бірінші кезекте өндіріс мәдениетіне жэне технологиялық процестердің реттелуі жэне бақылауына тікелей байланысты. Өндіріс процесс параметрлерінің ауытқуы ағынды суда белгілі бір заттардың концентрациясының үлғаюына әкеледі. Мүндай суларды тазлау жолы әкті сутпен нейтрализациялау арқылы жүргізіледі, өйткені мүндай ағынды сулардың рн=6-8 болады. Бүл қарастырлып отырғанөндірістегі су араластырғышқа (ерітінді дайындауға) күкірт қышқылын мүздатуға, подшибниктер және конденсаторларды мүздатуға шығындалады, сонымен қатар фторлы газдардың жүлылуына, фосфгипсті жууға және т.б. шығындалады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте 1

Фосфор кәсіпорындарындағы ақаба сулардың сипаттамасы

 

Аталуы Концентрациясы мг/л

Қалқыма заттар 2000

P205 1300

Фосфор (Р4) 250

Ионидтер 100

Фторидтер (Ғ) 300

Сульфидтер (H2S) 20

Фенол 10

Фосфин

 

 

 

Кесте 2

ЭФҚ өндірісінің технологиялық су сапасына қойылатын талаптар

№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Өніммен байланысқа түсетін су

1 Қалқыма заттар Мг/л 80 дейін 20

2 Температура 0С 30-35 28

3 рН — 7 4-5

4 Эфир ерітінді — — 3

5 Қаттылығы

Жалпы Мг.экв/л 7-8 6,5

Картонаты 5 3

 

ЭФҚ өндірісінің ағынды суларын толығыменм алу, қайта пайдаланудың негізгі жолы тазалау болып табылады. [4].

Ағынды су көлемін азайту келесі ісөшаралар негізінде жүзеге асыруға болады:

— барометрлік суларда секцияда, вакуум — сүзгіде қайта пайдалану;

— фосфогипсті жууға арналған сулардың пайдаға асырылуы;

— булы вакуум — қондырғыларда будың концентрациясы сатысынды ағынды судың санын азайту.

5. Қалдық газдарды тазартатын жүйе құрастыру және оны негізгі, қосалқы аппараттармен жабдықтау.

ЭФҚ өндірісінің қалдық газдарын тазарту үшін симетриялық орналасқан ІІ – вентуру – скубберінен құралған технологиялық жүце құрасытырлды. Бұл технологиялық жүйе экстракция бөлімінде пайда болған фторлы газдарды (құрамында HF, SiF4э қосылыстары бар газдарды) абсорциялық әдіспен тазартуға арналған. Техникалық сипаттамасына сәйкес Вентурий скуббері келесі ұстанымда жұмыс істейді. 1 – ші Патрубог арқылы қалдық газдар жоғары жылдамдықпен Вентурий скрубберінің жоғары бөлігіне беріледі. Скруббердің арнайы тарылтылған кеңіртегінде 2 – ші форсунка арқылы шашырайтын әлсіз H2SiF6 (генса фтор кремний) қышқылымен өңделеді. Осы процесс барысында барлық газ тәріздес фтор қосылыстары сұйық күйде, яғни H2SiF6 – ға айналады. Тазартылған қалдық газдар 5 дифузалардан өтіп 7 шығарылу құбыры арқылы атмосфераға жіберіледі. Қышқылға айналған фторлы қосылыстар 8 бакта жинақталып 9 қышқыл жинақтағышқа жіберіледі.

Технологиялық тізбектің негізгі қондырғылары Вентурий скрубберінің техникалық сипаттамасы төмендегідей:

1. Аппарат ЭФҚ өндірісінің қалдық газдарын тазалауға арналған.

2. Аппаратқа сұйықтық орталықтандырылған сопло арқылы беріледі.

3. Аппаратқа газ берілу жылдамдығы 5 – 8 м/с.

4. Сұйықтықты шашуда жұмсалатын энергия шығыны 0,3 – 1 квт/с.

5. Аппараттың жалпы масса сы 3282 кг.

6. Сұйықтықты шашырату ортадан тепкіш күш принципінде жұмыс істейтін форсунка арқылы орындалады.

7. Форсунканың шашырату бұрышы 55 – 900С.

8. Шашырату факелінің ұзындығы 0,6 – 1,8 м.

6. Қалдық газдарды тазалау сатысының технологиялық есебі.

 

Жобаға берілген тапсырма бойынша 100 000м3/сағ фтор қүрмды газдар түзіледі; және НҒ — 0,3 г/м3 түзіледі, сонда фтор құрамды газдарды келесідегідей есептейміз:

QG=100 000м3/сағ*053г/м3=50 000 г/м3=50кг/сағ

Мұнда: Q=тacтaлaтын зат көлемі; м /сағ

G= зиянды зат концентрацясы; г/м3

Қондырғының бір сағаттық жұмыс орындауынан 50кг/сағ НҒ бөлінеді, сонда абсорбер аппаратында газды тазалау эффетивтілігі 99% құрайды, тасталатын фтор құрамды газдардың тасталуы мынаны көрсетеді:

50кг/сағ = 50 000г/сағ — 100%

х -99%

х= 50000*99/100=49500м/сағ

50000-49500=500г/сағ НҒ атмосфераға тасталады, сонда SiF4 г/м3түзілуін де есептейміз.

Q*G=100 000*1г/м3=100 000г/сағ

Қондырғының бір сағаттық жұмысы кезінде SiF4 100 000г/сағ бөлінеді. Фтор кұрамды тасталатын газкөлемінің санын мына теңдеумен анқтаймыз:

10ООООг/сағ — 100% х — 99%

х=100 000*99/100=99000г/сағ

100000-99000= ЮОг/сағ SiF4 атмосфераға тасталады. Ары Зг/м3 Р205 тасталатын көлемін анықтаймыз:

QG=100 000м3/сағ*3г/м3=300 000 г/м3

Қондырғышын бір сағат жұмыс істеуіне Рг05 300 000г/сағ сонда тасталатынфторлы газдар мынаны құрайды

ЗОООООг/сағ — 100% х — 99%

х=300 000*99/100=297000г/сағ

300000-297000=3000г/сағ Р205 атмосфераға тасталады.

ЭФҚ өндірісінде шаңды газдарды абсорбационды тазалау жуйесінің материалдық балансының жұмысы бір сағаттық тазалау жүйесі есептелінген.

Тазалауға Жүйеде ұсталған

1 НҒ 50 11,1 1 HF 49,5 11

2 100 22,2 2 SiF4 99 22

3 300 66,7 3 P2Q5 297 66

Атмосфераға

тасталуы

1 HF 0,3 0,11

2 SiF4

3 Р205

Барлығы 430 100 Барлығы 430 100

 

7. Қоршаған ортаны қорғау

7.1 Атмосфераның жер беті қабатындағы зиянды заттардың таралуын есептеу

 

Атмосфераны жер беті қабатының тазалығын қамтамассыз ету үшін істеп түрған кэсіпорындарды реконструкциялау және жаңалап жобалау кезінде атмосфераны эр ластау кезінде шекті мүмкіндік тасталымдар (ШМТ) қоюдың, сондай-ақ қоршаған ортаға келтіретін экономикалық зияндылығын бағалаудың үлкен мәні бар. [4]

ШМТ деп қарастырылған ластау көздерін ауа қабатында ластаушы заттардың концентрациясы елді мекен өсімдіктер мен жануарлар элемі үшін ауа сапасының нормативінен аспайтын жағдайда тасталымның ғылыми техникалық нормативті айтамыз.

ЭФҚ өндірісінде түзілетін газ қалдықтары желдеткіш жэне газ қүбыры арқылы бағытталады. Қүбыр биіктігі 40м, газды ауа қоспасының жылдамдығы 3,5м/с. Газ ауа қоспасының жалпы көлемі:

Q-Q1+Q2+Q3+Q4+Q5

Q=4600+50000+85000+9250+22500=212750M3/caF

Мұнда Qj-диірмен қондырғысынан кейінгі газ ауа қоспасы;

Q2 -күйдіру запасынан кейінгі газ ауа қоспасы;

Q3- салқындату зонасынан кейінгі газ ауа қоспасы;

Q4- кептіргіш барабанынан кейінгі газ ауа қоспасы ;

консты кептірілегең гз ауа қоспасы

Құбырға шығар кездегі тазалау ғимараттарынан кейінгі зиян заттардың концетрациясы:

Сфосфор==0.79*12.78+0.0073*11.11+0.07*23.61/56.32=0.18г/с

Скварцит=1,5*2,57/56,32=0,07г/с Скокс=0.5*6.25/56.32=0.03г/с

 

7.2 Қоршаған ортаға келтірілген зиянды есептеу

 

Зиянды заттардың қоршаған ортаға шығыны келесі теңдікпен орындалады: У1=365*103*0.01/ШМК*М

Мұнда: у;=і-затының экономикалық шығыны

ШМКі-і затының бір рет тасталуын шекті мүмкіндігі конц-сы М;-і затының өнімді шығыны

Тазалау жүйесін енгізгіннен кейінгі газ қалдықтарының қоршаған ортаға келтіру шығынын табамыз:

Унғ=365*103*0.01/0.5*4.38=31974

Убобы=365*103*0.01/0.2*8.76=159870

УР2о5=365*103*0.01/0.5*26.28=191844

Укел= 31974+159870+191844

Тазалаудан өтпей қалған газдардың атмосфераға келтіретін шығынын мына теңдеумен табамыз:

Унғ=365*103*0.01/0.5*434.7=3197400

Убобы=365*103*0.01/0.2*873,9=159870000

УР2о5=365*103*0.01/0.5*2623.6=19184400

УКел= 3197400+159870000+19184400=182251800

Алдын ала шығынды төмендегі теңдіктің айырмасынан табамыз.

У тазалд — У газкей теңге/жыл

У=182251800-1822518=180429282

 

8. Тіршілік қауіпсіздігі

Елімізде қауіпсіз еңбек құқығы еңбекті қорғау туралы заңмен реттеледі. Бұл заң ұлттық саясаттың негізгі принциптерін анықтауға өндірістегі адам денсаулығының бүзылуын ескерту бағытында сонымен қатар өндірістегі қауіпті жэне зиянды факторларды төмендету мақсатында жұмыстар жасайды.

Еңбеті қорғау элеуметтік-экономикалық, үйымдастырушылық қауіпсіздікті қамтамассыз ететін іс-шаралармен денсаулықты сақтау жэне еңбек процесінде адамның жүмысқа деген талабын арттыратын заңды жэне нормативті актілерден тұрады. Қазіргі заң мемлекеттік органдардың физикалық және заңды түлғалардың ҚР территориясындағы өрт қауіпсіздігімен қамтамассыз ету облысындағы қүқықтық байланыстарды реттейді. Өрт байланысы жэне сигнал беру, өртті сөндіру басқару үшін қажет. Цехта сымтетік байланысы жэне адамның кнопканы басу арқылы эрекетке келтіретін қолмен жұмыс істейтін хабарлағыштар бар.

 

 

 

 

8.1 Жетілу дәрежесінің сипаттамасы және олардың механикаландыру мен автоматтандыру деңгейі

 

ЭФҚ өндірісінің қалдықтарын пайдаға асыру, жоғары дәрежелілігі мен қауіпсіздігі, жанжақты терең ғылыми технологиялық процестерді енгізу негізінде орындалған хабарлар арқылы жасалынады.

Қауіпті және зиянды технологиялық процестің механизациялануы жүмысшыны ауыр жүмыстан босатады жэне адам денсаулығына зиян заттармен контакт жасау уақытын азайтуға үлкен көмегін тигізеді.

Аппараттарға машиналарға шикізатты жүктеу және шикізатты түсіру, қалдықтарды тасымалдау, өнімді қоймада сақтау, герметизациялау процесін механикаландыру үлкен жетістіктерге жеткізеді. Технологиялық процестерді автоматтандыру өндірісте қауіпөқатерсіз еңбек жағдайын қамтамассыз етудің едәуір жоғары дәрежесі. Өндірісітік процестерді автоматтандыру үлгілі техниканың жаңа прогрессивті бағыты жэне ол технологиялық процестердің қауіпсіздігін қамтамассыз етуде маңызы зор.

Автоматтандырылған өнеркэсіпте атмосфераға бөлінетін зиянды өртке қауіпті қалдық газдар және шаң тозаң мөлшері азайды. Автоматтандырудың адамға зиянды технологиялық процесстерді адамның тікелей қатысуынсыз шеттен басқаруға мүмкіндігі бар. Өндірістік процестерді автоматтандыру үшін автоматты бақылау және сигнал беру, блоктау,басқару және реттеу құралдарын қолданады.

 

 

 

 

 

 

 

 

8.2 Өндірістік санитария бойынша шешімдер

 

Өндірістік санитария үйымдық-гигеналық, санитарлы-гигиеналық шаралар және жүмысшыларға зиянды өндірістік факторлар эсерлерін болдырмайтын жабдықтар жүйесін көрсетеді.

Өндірістегі цехтардың эрдайым санитарлы-гигиеналық нормативтерді сақтауды, ауа атмосферасының ластауын, өндірістегі шығарылатын химиялық қалдықтар мен топрақтың және су көздерінің ластанбауын санытарлы лаборатория қатты бақылау жүргізеді.

Сонымен бірге санитарлы лаборатория жүмыс орнында жарықтандыру санитарлық-гигиеналық және еңбектің психологиялық жағдайын комплекті жүргізіп отырады. Жүмысшы фторлы сутегімен уланғанда, зақымданушы тез арада таза ауаға шығару керек, мүрнын және көзін сумен жуу қажет. Қажетіне қарай 2 проценттік сода ерітіндісімен шаю қажет.

ЭФҚ өндірісі негізгі қышқылды ыдырау тэсіліне негізделген. Ең қауіпті жэне зиянды факторына фтор құрамды газ дар жатады. Фторлы сутек адамның жоғарғы тыныс алу жолына эсер етіп., мүрын жэне көзін сүйықтық бөлігіне зақым келтіреді.

8.3 Жарақаттандыру

ЭФҚ өндірісіндегі цехтарда адамның эрдайым болуымен байланысиы кэдімгі жрық қарастырылған, сонымен қатар тағы басқа жүмыс апаты жөндеу жарықтары қарастырылған. Жұмыс және апатты жарықтандыру үшін 220В қысым, ал жөндеу үшін 36В қысым қарастырылған. Бұлар қуатты тарату пунтктінде қосылған трансформаторлардан қоректенеді. Апаттты жарақаттандыру жалпы жарақаттандырудың 10 процентін қүрайды. Апатты жарақаттандырудың шырағы жүмыс жарақттандырғыштар шырағымен кезектесіп отырады. Жаракаттану жалпыдан қуатты жэне жарықтандыру күшіне байланысты екінші қысымды 380/220 трансфрматордан алады. Жүмыс және аппаратты жарықтандыру трансформаторлы подстанциядан тарату шкафтарындағы түрлі секциялардың жеке тізбектерінен қоретенеді Жарықтандыру үшін электр желілері кабель арқылы жүргізіледі. ВРГ типті кабель резиналы ПВ маркалы сым қапталған. Электр қозғалтқыш тізбектері қабырға арқылы жэне ғимарат қайта жабындылары арасында орналасады. Тізбектерді жүргізу кезінде механикалық зақымдану болатын жерде желілер газдың қүбыры мен қорғалады. Жүмыс және апатта жарықтандыру көзі ретінде шарықтар қабылдаған.

 

8.4 Жарықтандыру есебі

Өндірістегі жарық өтетін ауданның алдынала есебін қарастырайық. Бұл өндірісте жарықтандыру жанынан берілген.

Бөлменің жанынан жарықтандыру мына теңдікпен орындалады:

100* S0/Sn=lnk3no/ror]*K6on

Мұнда S0 — жарық өту ауданы

Sn — бөлменің еден ауданы lnKED нормаланған белгісі К3 қор коэфиценті п0 — терезедегі жарықтану сипаттамасы Кбол терезенің көлеңкелеуін ескеретін коэфициент г — жарық өткізудің жалпы коэфиценті Ол мына теңдеумен анықталады:

Г0=Г1*Г2*Гз*Г4*Г5

Мұнда Гі -материалдың жарық өткізу коэфиценті, 0,9;

г2 — жарықтың жоғалуын ескеретін коэф-т 0,82;

г3 — тасымалданатын кострукцияда жрықтың жоғалуын ескеретін

коэфициент гз=1

г4- күннен сақтау қондырғыштардың жарық жоғалуын ескеретін коэфицент г5- фонардың астында орналасқан қорғау толарындағы жарықтың жоғалуын ескеретін коэфициент. Гі -КІЮжоғарылауын ескеретін коэфициент.

Бөлменің ұзындығы 1П= 7,5* 1,4 пен оның тереңдігі В-ның қатынасы. 1п-7м, В-5м сонда бөлменің тереңдігінің биіктігіне қатынасы. Жұмысшы беттік шартынан терезе төбесіне дейін п0 белгіленуі Һ-1 кезде ол 9,5 тең болады.

So=Sn*ln*k3*no*k6M/100*ro*r,

г0= 0.9*0.8*1*1=0.72

S0=3500*0.3* 1.4*1*1.75/100*0.72* 1.3=11025/9.6-117.8м2

 

8.5. Желдету

 

Өндірістік процесс жұмыс бөлмелерінде жылу және шаңның бөлінуімен жүреді. Ол үшін жергілікті copy жүйелері В-1 сүзгі және ауаны тазарту жобалары қарастырылған. Негізгі бөлімде жалпы ауыспалы copy желдеткіштері қарастырылған. Жоғарғы зонада соруды В-4 жүйесі қамтамассыз етеді.П-1 жүйесімен қыздырылған және тазартылған ауа жұмыс зонасына 0-00, 1 — 20; 14-40 белгісінде беріледі

 

8.6. Қауіпті жэне зиянды өндірістік факторлар

 

Фосфор өндірісінде шикізатты дайындау үшін бекітілген жөндеуге сай барлық апаттар жэне машиналар міндтті түрде мерзімді бақылаудан техникалық тексеруден жөндеуден өтіп отыруы тіс.

Аппараттардың ішін тексеру тзарту жэне жөндеу төменгі вольтті жарықта арнайы киім кию арқылы жүргізілуге болады. Жөндеу жүмыстары кезінде қолданатын құрал — саймандар жэне механизмдер шартқа сай тәжірибеден өтуі тиіс . Жүк көтеру крандарын пайдалану жэне орналастыру ережелері МЕУЛ тексерулері арқылы бекітілген.

Қауіпті және газды газды қауіпті жұмыстарды орындау алдында жүмысшы медициналық тексеруден өтуі қажет және жүмыстарды жүргізу ережесі туралы нақты инструкция болуы тиіс. Бұл жағдайларды толық білу жарақат алуды төмендетуде өте маңызды. Шикізат дайындау цехында негізгі аппараттарға күйдіру машинасы және тазалау апараттары жатады. Апараттарды жөндеу тек бақылаушы бар кезде ғана жүргізіледі. Бак жинағыш жэне басқа резервуарлардың қапағында топсалы тегіс қақпақтар мен жабылады. Аппараттарда жүмыс істеу жэне үлгі алу кезінде ерітінділердің жүмысшылыр денелерімен жэне бетіне түсуін болдырмау қажет. Цехта қозғалатын жэне айналатын белгісі бар қондырғылар орнатылған. Қондырғылар арасындағы өтетін жердің көлемі 1 м төмен болмауы тиіс және бұл көлем 0,08 м дейін жергілікті ортаға байланысты қысқаруы мүмкін.

 

8.7. Өндірістік тәжірибе бойынша шешімдер

 

Өндірістік мәдениет — бүл қүрамына жүмысшы жэне барлық үжымның жеке мэдениеті, еңбектің мэдениеті, сонымен бірге прогрессивті технология кіретін техникалық жэне социалды қүбылыстардың күрделі комплексі. Өндірістік мэдениет түсінігіне механикаландыру деңгейі жүмыс орындарын ғылыми үйымдастыру, өндірістік эстетика, жүмысшылардың өндірістік жіктелуі жэне олардың ішкі бейнесі кіреді. Өндірістік мәдениеті жоғарылату үшін шаңдатын қол еңбегінің талап ететін аз өнімді технологияны механикаладыру не автоматтандырылған өндірістік процестің қалдықтары басқа мақсатта толық пайдаланылатын жаңа технологияға жүмыстар жасалу қажет.

 

8.8. Халықты қоғау бойынша эвакуациялық шаралар

 

Зақымдану ошақтарында адамдарды санитарлық зарарсыздандыру , техника, киім, аяқ-киім, территория жэне ғимараттарды қайта орнына келтіру үшін профилактикалық жэне санитарлы-гигиеналық шаралар, қүтқарушы жэне монтажды апатты қайта күру жүмыстары жүргізу жоспарланады.

Баспана, ондағы тығылып отырған адамдарды барлық зақымданушы факторлардан, ядролық жарылыстан улайтын заттардан жэне бактериялық қүралдардан жоғарғы темпиратурадан жэне зиянды газдардан бүзылған ғимараттар бөліктерінің және үйінділерінің астында қалудан сақтайтын ғимарат ретінде қарастырылады. Жүмысшылар қызметкерлер жэне олардың жанүя мүшелері санына байланысты оларды қала сыртындағы зонада орналастыру ауданы минималды уақыт ішінде тез жетуін қамтамассыз етуі тиіс жэне олардың қауіпсіздігін қамтамассыз етуі қажет. Негізінен бүл аудан темір жол станциясында немесе автомобиль жол магистралінің бойына жақын жерде орналасады. Олар өндірістік принциптерді орналастыру керек.Бүлай орналстыру кезінде кэсіпорын жалпылығы қамтамассыз етіліп жүмыс сменаларын қалаға , жүмысқа жэне адамдарды тамақпен, медициналық қызмет көрсетумен өз уақытында айналасуды қамтамассыз етеді.

Адамдарға төнген қауіпті жоғарылай бастауы жэне радиоақпаратты дыбыстық жэне жарықтық сигналды беру арқылы жүргізіледі. Мысалы қауіп-қатер дабылы.

Бұл сигнал беру мен объектер өз жүмыстарын жэне транспорт қозғалысын тоқтатады. Егер технологиялық процесс немесе талаптар бойынша өндірісті тоқтатуға болмайтын болса, онда өндірісте кезекшілер үшін жеке баспана соғылады: «қауіп-қатер дабылын» қайтару сигналына дейін олар осының ішінде болуы тиіс.

«Қауіп-қатер дабылын» қайтару сигналынан кейін жүмысшылар жэне қызметкерлер өз жүмыс орындарына қайтап келіп, жүмысқа түседі.

Радиациялық қауіп сигнал бойынша барлық адамдар респиратор мақталыдэкілі таңғыш немесе противогаз киіп баспанаға кету қажет.

 

9. Сәулет – құрылыс бөлімі

 

Құрылыс ауданы негізінен Жамбыл облысында төменгі климаттық жағдайлармен орналасқан:

— Климат ауданы

— ауданның сисмикалығы 6 балл

— қысқы ауданның есептік температурасы -5 градус

— жел жылдамдығы 40км/м

— территория релефі — тыныш

— қату тереңдігі — 0,2м

— қар ауырлығы — 45 км/м2

— жақын жер асты суы — жоқ;

 

9.2. Технологиялық процесс сипаттамасы

 

Фторлы газдар экстракциялы бөліммен шығып тасымалдау құбыры арқылы газ тазалау қондырғысы болып Вентури абсорбері саналады. Ол жерде жүйедегі апараттардан сүзінді жинағыштан , экстрактордан бөлгіш коробкадан, вакуум сорғыштан жэне айналымды ерітіндіге арналған тегеурінді бактардан фторлы газдардың ең соңғы үсталу процессі жүреді. Абсорберде фторлы газдар кремнефторсутекті ерітінділерді жүтуды, сонымен қатар атмосфераға тасталатын газды залалсыздандыруға оны жоғары дәрежеге жеткізуге септігін тигізеді. Жуу мүнарасына түзілген 2 процент Н28іҒ6фосфор қышқылымен араластырып буландыруға жібереді.

 

9.3 Көлемді — жобамен нен шешімдер

 

Ғимараттардың көлемді -жобамен шешім қазіргі кездегі ғимараттарды унификациалау жағдайына сай жасалған. Өндіріс сехы өлшемі 30×12, биіктігі 18м болатын каркасты, қүрылысы кірпіш материалды салынған. Онда КИП орналасқан, станция жэне бастық кабинеті тағы басқа жүмыс орындары орналасқан. Ғимараттың техналогиялық бөлімінде тазалау процесінің ең негізгі технологиялық қондырғылар орнкаласқан. Олар вакуумды-буландырғыш, барометрлік конденсатор жэне абсорбер қондырғылары орналасқан.

 

 

9.4 Өртке қарсы шаралар

 

Мұндағы өндірістік процесс ҚНжЕ П-0.4-2-85сай өотке төзімді В катигориясына.Ш класқа жаткызылады. ғимараттың өртке төзімділігі, өртке қарсы түру шегімен мінезделеді;5,5 кірпішті дуалдар, 3,5 темір бетонды колонкалар, шойынды балкалар 0,25.

Құрастыру материалдары әлсіз жнатын материалдар түріне жатады.Өртке қарсы бөгеттер жанбайтын дуал ретінде орнатылады.Өртке қарсы бөгеттер өртке қарсы түруы 2,5 аралықта болуы керек.Қүрастылуы оңай болып саналатын ПНСП түріндегі тесікті темір бетондар орнатылып оған асбестоцементті плиткалармен жабылған. Өрт болған жағдайда адамдардың өрттен сақтау үшін, түтінге оралмайтын жер төле арқылы шығатын жай қарастырылған. Ғимаратты,жоғарғы температурада жүмыс істей беретін өрт сөдіру қондырғылармен, су қүбырымен жэне өрт кезінде сигнал беру приборлармен жабдықталған.

 

9.5 Санитарлы жағдайлармен талаптар.

 

Ғимаратты жобалау кезінде санитарлы гигиеналық талаптарды сақтау қажетдолайлы температуралық жағдай, вентиляция немесе кэдімгі желдету жолдарын қарастыру қажет; табиғи жэне жасанды жарықтандыру, шаңға қарсы іс-шаралар, жэне түтін,ту сияқты адамға жағымсыз факторларды ескеру қажет.

Құрылыс алаңдарында санитарлы-түрмыстық жай болу қажет, жэне ол жер дәрі-дәрмектен қамтамассыз етілуі керек. Арнайы жүмыс киімі, аяқ киімі жэне сақтану қүралдары арнайы беріліп отыруы қажет.

 

 

 

 

9.6 Қондырғылардың жалпы санитарлы-техникалық мэліметтері.

 

Жылу беру жүйесі, суды қайнату ошағы жэне жылыту приборлармен қүбырлардан түрады. Жылыту прибор лары ретінде радиаторларды қолданады.

Жасанды желдету ауаның терезе арқылы түруына негізделген. Сумен қамтамассыз ету суды градирняларда мүздатады. Су қабылдағыштан су өзіндік ағуы арқылы, су жинағыш құрдыққа түседі, ол жерде сорғыштармен тазаланады, соңынан су мүнарасына туседі.

Сыртқы су жолдарына шайынды қүбырлар о>50мм қолданылады механикалық тазалауды қарастырған. D>125MM болатын коллектор бар. Коллектор диаметрі 600мм аспауы қажет.

 

10.Экстрациялық фосфор қышқыл өндірісінің қалдық автоматтандыру тарын тазалау процесін

10.1 Экстрациялық фосфор қышқыл өндірісіндегі газды тазалауды автоматтандыру мәселесінің қойылымы.

 

Экстрациялық фосфор қышқыл өндірісіндегі газды тазалау технологиялық түрғыдан қарастырғанда жылу, зат алмасу, механикалық процесстердің жүруімен ерекшеленеді. Газды тазалау процессінің сапасын арттыру технологиялық регламенттің талаптарын дұрыс сақтап отырумен ғана шектелмейді.Себебі, осы мәселені тереңірек қозғасақ, нэтижесінде белгілі экономикалық тиімділікке жету үшін, сол процесстердің басқару сапасын жоғарлату қажет. Яғни, регламент талаптарына сайкес режимдік параметрлердің үздіксіз қадағалау, маңызды мэндерін тіркеу қажетті қортындылар шығару, кездейсоқ өзгерістерге жедел түрде көңіл бөліп, қалпына келтіру, есеп жүргізу жэне т.б функцияларды дүрыс қолдану тиіс. Осы аталған мәселелерді тиімді түрде шешу автоматтандыру қүралдарына, приборларына, құрылымдарына жүктелген. Олар өзіндік заңдылықтарға, ережелеріне сай, қызмет атқарады, тиімді басқару іс шараларына келетін болсақ бақылауға реттеуге, сигнал беруге тиісті көрсеткіштер ретінде тазалау процесінің дұрыс жүруін сипаттайтын параметрлер алынған. Оларға келесі параметр жатады:

— абсорбердегі температура

абсорберге келіп жатқан судың шығыны

— абсорберге келіп жатқан газдардың шығыны;

— абсорберге келіп жатқан газдың шоғыры;

— абсорбердегі төменгі деңгей;

— сорғыштағы қысым

— атмосфераға кетіп жатқан газдардың шоғыры ;

— жинағыштағы деңгей ;

— жинағыштағы сүйықтықтың шоғыры;

— вентилятордағы қысым;

Орындалуға тиісті функцияларға келетін болсақ , олар келесі тізбекті құрайды:

— аппаратты алғашқы өңдеу

— үздіксіз бақылау

— көрсеткіш мэндерін белгілі уақыт аралығында тіркеп отыру

— параметр ауытқуларын жедел түрде автоматты реттеу

— автоматты басқару

— технологиялық режимнің бұзылуына әкеліп соқтыратын параметрлердің шектен тыс ауытқуын жарықпен жэне дыбысты сигналмен беріп отыру. Жалпы айтқанда, барлық қажетті параметрлердің өзгеруін шектен тыс ауытқуын оператордың назарына жеткізіп отыру.

Аталған іс-шаралар ыңғайлы түрде келесі кестеге енгізілген.

Барлық өндірістік шығындар мына жиынтық түрде толтырылады.

 

 

 

10.2 ЭФҚ өндірісіндегі газды тазалаудағы автоматтандыру техникалық күралдарын таңдау және негіздеу

 

Автоматтандыру іс-эрекеттерін атқарудағы құралдар техникалық сипаттамалары метрологиялық көрсеткіштері жоғары пайдалану мерзімі ұзақ қазіргі заманның талаптарына сай приборлардан, кешендерден құрылуы тиіс. Сонымен қатар атап айтқанда, құралдардың басым көпшілігі көп функциялы жекеленген приборда немесе күрылғыда бірнеше қызметтер негіздеген құрылымдардан түруы шарт. автоматтандыру техникалық құралдарды таңдауды және негіздеуді алдымен әр параметрді өлшейтін сезгіш құралдарды және түрленгіштерді сипаттаудан бастаймыз:

— температураны өлшеу қүралдары ретінде ТСМУ -205-Ех-5/100-0… 180-0,25 процент- oExiall СТ6-ГП-ТУ 4227-003-13282997-95 (la поз.) 4-20А стандартты шығыс сигналы бар термотүрлегіштер қолданылады. Номиналды статикалық сипаттамасы (НСС)ЮОм. Өлшеу шегі: 0-100°С. Монтаждық класы 0,25 шығарушы зауыт ПГ «Метран» РФ Челябинск қ.

— Қысымды өлшеу күралдары ретінде ВЭ-16-Р6 серіппелі сигнал беруші позициялық ылғалдан қорғаныс қабықшадағы моновакууметр қолданылады. (26, 36 поз.). Өлшеу шегі: 0-1МПа. Дэлдік класы 0,5 шығарушы зауыт Манометр зауыты РФ Томе қ.

— Қысымды түрлендіру қүралы ретінде метран -22-Вн-ДИ (2150 моделі) артық қысымға арналған өлшегіш қолданылады.Жоғарғы өлшеу шегі ІМПа Шығыс сигналының коды -042 (4-20мА). Дэлдік класы 0,25 шығарушы зауыт ПГ «Метран » РФ Челябинск

— Шығынды өлшеу қүралдары ретінде Метран -300ПР акустикалық шығын түрлендіргіш қолданылады. Өлшеу диапазоны 0-10 м /сағ. Дәлдік класы 0,25, Кіріс сигналдары 4-20А шығарушы зауыт ПГ «Метран » РФ Челябинск.

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

1 Копылев Б.А. Технология экстракционной фосфорной кислоты-3= рвб-Л: Химия, 1981.-224С.

2 Асельруд Г.А. Лысянский В.М. Экстрогирования. Система твордое тело-жидқость Л:Химия, 1974,-254с.

3 Кармышев В.Ф. Химическая переработка фосфоритов-М: Химия, 1983-304с

4 Фомин В.В. Кинетика экстракций,-М:Атом-издат, 1978-120

5 Зайцев В.А. Новиков А.А., Родин В.Н. Производство фтористых соединений при переработке фосфатного сырья.

-М: Химия, 1982-248с

6 Позин М. Е.} Зинок Р.Ю. Расчеты по технологии неорганических веществ М: Химия, 1997 -186с.

7 Кафаров В.В. Принципы создания безотходных химических производств М., Химия, 1982,-288с

8 Балабеков О.С. Балтабаев Л.Ш. Очистка газов в химической промышленности-М: Химия, 1991-256с

9 Воробьев О.Г, Балабеков О.С. Молдабеков Ш.М Уфимцев Б.Ф. Экологические проблемы химического предприятия-Алма-Ата Казахстан 1984-172с.

10. Гарат Э.Я очистка газов в проищводстве фосфора и фосфорных удобрений. Л- химия 1979 356с.

11 Алиев Г.М. : техника пылеулавливания и очистки промышленных газов. Справочник. М: металургия, 1976-212с

12 Методика расчета концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предпрятий. Л: гидрометиоиздат, 1987-93с

13 Белов В.Н., Воробьев О.Г. проблемы охраны природы в производстве фосфора и удобрений. Л: ЛенНИИГипрохим, 1978-140с

14 Временная типовая методика определения экономической эфективности осуществления природоохранных мероприятий и оценка экономического ущерба причиняемого народному хозяйству загрезнением окружающей среды.-М: Экономика , 1986,-91с

15 Наркевич И.П., Печковский В.В. утилизания и ликвидация отходов в технологии минеральных удобрений.-М: Уимия, 1984 299с

ТҮЙІН

Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылдың 1 — наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.

Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау жэне

экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралықозық актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге, мемлекеттік» бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.

Түтас алғанда, біз 2010 жылы қоғамның түрлауы дамуының негізгі экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз.

Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға тасталынатын әртүрлі жэне қүрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде.

Сонымен бірге өндірістік өнеркэсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр. Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң, токсикалық жэне қалқыма заттар құрайды. Мүндай ластау көзіне қүрылыс материалдар өнеркэсіптеріне байланысты. Фосфор өндірісінің даму тенденциясының бірі өндірістің бірден өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды

Мазмұны

Кіріспе…………………………………………………………………………………………………….

1. Экстракциялық фосфор қышқылы өндірісінің

физикалық-химиялық негіздері және тізбегінің сипаттамасы…………………

2. ЭФҚ өндірісінің материалдық балансын есептеу…………………………………..

3. ЭФҚ өндірісінің газ тәрізді қалдықтарының сипаттамасы…………………….

4. ЭФҚ өндірісінің газ ақаба суларының сипаттамасы………………………………

5. Қалдық газдарды тазартатын жүйе құрастыру және оны негізгі,

қосалқы аппараттармен жабдықтау………………………………………………………

6. Қалдық газдарды тазалау сатысының технологиялық есебі……………………

7.Қоршаған ортаны қорғау……………………………………………………………………….

7.1 Атмосфераның жер беті қабатында зиянды заттардың таралуын

есептеу……………………………………………………………………………………………….

7.2 Қоршаған ортаға келтірілген шығын есебі………………………………………….

8. Тіршілік қауіпсіздігі …………………………………………………………………………..

8. 1. Жетілу дәрежесінің сипаттамасы жэне олардың

механикаландыру мен автоматтандыру деңгейі………………………………..

8.2. Өндірістік санитария бойынша шешім ………………………………………………

8.3. Жарақаттандыру ……………………………………………………………………………..

8.4. Жарақаттандыру есебі ……………………………………………………………………..

8.5. Желдету ………………………………………………………………………………………….

8.6. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар …………………………………………

8.7. Өндірістік тәжірибе бойынша шешімдер ………………………………………….

8.8. Халықты қорғау бойынша эвакуациялық шаралар …………………………….

9. Сәулет — құрылыс бөлімі………………………………………………………………………

9.1. Негізгі мәліметтер…………………………………………………………………………….

9.2. Технологиялық процесс сипаттамасы………………………………………………..

9.3 Көлемді жобаланған шешімдер………………………………………………………….

9.4 Өртке қарсы іс-шаралар……………………………………………………………………..

9.5. Санитарлы талап және жағдайлар……………………………………………………..

9.6. Қондырғылардың санитарлы мәліметі . …………………………………………….

9.7 Қондырғылардың техникалық мәліметі……………………………………………..

10. ЭФҚ өндірісінің қалдықтарын тазалау процесін автоматтандыру……….

10. 1. ЭФҚ өндірісіндегі газды тазалауды автоматтандыру мәселесінің

қойылуы…………………………………………………………………………………………

10.2. ЭФҚ өнірісіндегі газды тазалаудағы бақылау, реттеу жэне сигнал

беру параметрлерін таңдау және негіздеу………………………………………..

10.3 ЭФҚ өндірісіндегі газды тазалаудағы техникалық құралдарды

таңдау……………………………………………………………………………………………….

11. Экономикалық бөлім…………………………………………………………………………..

11.1 Тазалау ғимараттардың өндірістік қуатын немесе өткізу қабілетін

негіздеу……………………………………………………………………………………………

11.2 Амортизациялы бөлінген капиталды шығын есебі……………………………..

11. 3 Пайдалану Шығынын есептеу………. …………………………………………………

11.4 Материалдық шығындарды есептеу……………………………………………………

11.5 Энергетикалық шығындарды есептеу………………………………………………..

11.6 Жалақы шығынын есептеу…………………………………………………………………

11.7 Жалпы өндірістік жэне жалпы пайдалану шығындарын есептеу…………

11.8 Табиғат қорғау шараларын ендіру нәтижесіндегі толық экологиялық

экономикалық тиімділікті есептеу………………………………………………………

11.9 Жобалық шешімнің экономикалық тиімділігін есептеу………………………

12. Бизнес-жоспар…………………………………………………………………………………….

13. Қорытынды…………………………………………………………………………………………

14. Қолданылған әдебиеттер тізімі. …………………………………………………………..