Ағылшын тілі мектепте | Скачать Дипломдық жұмыс
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Адам іс-әрекетінің әртүрлі
салаларында, сонымен қатар, білім саласында ақпараттық технологиялардың
жаңаша құралдарын қолдану бүгінгі күні үлкен өзектілікке ие болып отыр.
Отандық және шетелдік оқулықтарда білім процессін компьютерлендіру ең
өзекті факторлардың бірі ретінде қарастырылады.
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының білім туралы тұжырымдамасы
ойлы, өнерлі, білімді тұлғаны қалыптастыруға бағытталған және қазіргі білім
жүйесі оқушылардың танымдық белсенділігін дамытатын оқытудың дәстүрлі емес,
белсенді түрін және әдістерін оқу процессіне енгізу бағытында құрылуы
тиіс.
Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту
процессінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім
берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек. Бұл тапсырманы оқыту процессінде
тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында (3 бап)
белгіленгендей, білім беру жүйесін ақпараттандыру, мемлекеттік білім
саясатының негізгі қағидаларын жүзеге асырудың маңызды бір механизмі болып
табылады. Ақпараттық ортаны құруға негізделген білім берудің жаңа жүйесін
қалыптастыру және педагогикалық практикаға жаңа ақпараттық құралдарды,
сонымен қатар, басқа да жаңа технологияларды енгізу білім жүйесін
дамытудағы стратегиялық тапсырма болып саналады .
Қазіргі кезде жаңа білім жүйесі интернеттің пайда болуының арқасында
дамығанын барлығы мойындайды. Көптеген әдіскерлер видеофильм, электрондық
пошта (e-mail), мультимедиялық презентация, анимациялық суреттер және т.б.
көмегімен шетел тілінде монолог және диалог түрінде сөйлеу қабілетін
қалыптастыратын жаттығуларды құрастырумен айналысып жатыр. Ал шетелде
болмай-ақ, сол елдің тілінде сөйлей алу қабілетіне ие болу оңай емес.
Сондықтан, мұғалімнің маңызды тапсырмасының бірі шет тілі сабағында жаңа
технологиялардың түрлі амалдарын қолдана отырып, сөйлеудің шын
ситуацияларын құру болып табылады. Шет тілін үйрету процессінде компьютер
технологияларын қолдану сабақты қызықты жолмен өткізуге көмектеседі.
Мысалы, анимациялық суреттер, видео-көріністер, презентациялар және т.б.
әртүрлі дыбыстар арқылы көрсетіледі. Компьютер мониторындағы көріністер
оқушының іс-қимылының арқасында өзгеріп отырады. Бұл динамикалық және
оқушының бар ойын өзіне бағыттайды, сонымен қатар, оқу процессінде оқушының
белсенділігі оянады. Нәтижесінде, оқушы ақпаратты оңай әрі тез қабылдайды
және оқушының ынтасы мен қызығушылығы жоғарылайды [1, б. 34].
ХХI ғасырды қоғамдық ақпараттандыру ғасыры деп жай атамаған.
Компьютер — адам іс-әрекетінің барлық салаларында қолданылады. Дүниежүзілік
қоғамдастықта қоғамдық өмірдің барлық саласын глобальді ақпараттандыру
процессі дамытылуда. Экономикалық жағдай, адам өмірінің сапасы, ұлттық
қауіпсіздік және мемлекеттің дүниежүзілік қоғамдастықтағы рөлі ақпараттық-
технологиялық дамудың және оның даму қарқынының даму дәрежесіне байланысты.
Барлық экономикалық дамыған елдерде және көптеген дамушы елдерде білім беру
жүйесін ақпараттандырудың қарқынды процессі жүріп жатыр. Жалпы білімді
жоғарылату жолдары жасалып жатыр және оқыту процессіне жаңа ақпараттық
технологияларды енгізуге көп қаражат бөлінуде.
Дегенмен, оқыту процессіне компьютерлік технологиялардың қарқынды
енгізілуіне қарамастан, арнайы мультимедиялық оқулықтар және оларды қолдану
техникасы туралы әдістеменің болмауы себепті шет тілін үйрету процессінде
компьютерлендіру жеткілікті дамымаған. Сонымен, ағылшын тілін оқыту
әдістемесінің жеткіліксіз жасалуы, ағылшын тіліне оқытуды компьютер арқылы
ұйымдастыру жолдарын жүзеге асыруды және ізденісті қажет ететін, осы
зерттеу жұмысының маңызды мәселесі (проблемасы) болып табылады. Бұл мәселе
зерттеу жұмысының тақырыбын таңдауға себеп болды: Шет тілін оқытуда
компьютерлік технологияларды қолдану ерекшелігі.
Зерттеу жұмысының мақсаты –Компьютерлік технологияларды қолдану
арқылы шет тіліне үйрету әдісінің тиімділігін (эффектілігін) жоғарылату.
Аталған міндетке жету үшін келесідей тапсырмалар қойылды:
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Ағылшын тілі сабағында жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың
маңыздылығын суреттеу;
2. Компьютерлік технологиялардың бар бағдарламаларын ағылшын тілінде
сөйлеуге, түсінуге үйрету процессінде қолдану мүмкіндіктерін көрсету;
3. Видеофильмдер мен мультимедиялық презентациялар арқылы диалог және
монолог түрінде сөйлеуге үйретудің жаңа нұсқаларын ұсыну.
Зерттеу объектісі — ақпараттық технологияларды қолдану ерекшелігі
арқылы, шет тілін үйретудің әдісі.
Зерттеу құралы — шет тілін үйрету процессіндегі мультимедия мен
видеофильмдер.
Зерттеу процессінде келесідей әдістер қолданылды: шет тілдерін оқытуға
арналған психологиялық-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау;
ақпараттық технологиялар бағдарламасының мүмкіндіктерін тану; танып, білген
мәліметтерді эксперименттік зерттеу жүргізу мақсатында педагогикалық
практикада қолдану.
Зерттеудегі ғылыми жаңалық — Шет тілін үйретудегі ақпараттық
технологиялардың жаңа мүмкіндіктерін айқындау;
Білім беру процессінің сапасын жоғарылататын және оқу материалын
қабылдаудың тиімділігін көтеретін, шет тілін үйренуде компьютерлік
технологияларға үйрету әдістерінің жаңа нұсқаларын жасау.
Зерттеу жұмысының теоретикалық маңыздылығы:
Жаңа технологиялардың көмегімен шет тілін үйретудің тиімді жүзеге асырылу
мүмкіндіктерін айқындау. Зерттеу жұмысының
практикалық маңыздылығы:
Видеофильмдер мен мультимедиялық презентациялардың көмегімен шет тілін
тиімді үйрену үшін жасалған әдіс, сөйлеуге үйрету процессінің тиімділігін
арттырады, әрі оқушылардың ынтасы мен қызығушылықтарын оятады және берілген
материалды оңай әрі тез арада игеруге мүмкіндік береді;
Зерттеу кезінде алынған нәтижелер, яғни компьютерлік технологияларды
қолдану үшін жасалған әдістер орта мектептер мен жоғарғы оқу орындарында,
білім беру процессінің сапасын жоғарылату мақсатында қолданылуы мүмкін.
Объект: Ағылшын тілін үйретудегі жаңа ақпараттық әдістемелері.
Тақырыбы: Шет тілін оқытуда компьютерлік технологияларлы қолдану
ерекшелігі.
Зерттеу әдістері: зерттелетін проблемалар жөніндегі ақпараттық әдебиеттерді
зерделеу; психологиялық педагогикалық тәжірибелерді зерделеу мәселелерінің
қырынан зерделеу; педагогикалық бақылау, әңгімелесу,сауал сұрақ жасау.
Талдау барысындағы материал: шет тілдерін оқытуға арналған психологиялық-
педагогикалық және әдістемелік әдебиеттер; отандық және шетелдік журналдар.
Дипломдық жұмыстың құрылысы:
Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер тізімінен және қосымша материалдан тұрады.
1. Қазіргі мектепте шет тілге оқытуда ғаламтор қорларының рөлі.
1. Орта мектепте шет тілге оқыту құралы ретінде ақпараттық
технологиялардың мүмкіндіктері
Педагогика тарихі оқыту әдістерге және ұйымдастыру формалар
салаларындағы жаңалықтармен ғана бай емес. Әртүрлі кезеңдерде техникалық
ойдың параллелді дамуында оқу үдерісіне әр түрлі көрнекілік, техникалық
құралдардың қарқынды енгізілуы болды. Барлығы ұсынылған жаңартудың және
оқу үдерістің тиімділігін жоғарылату үшін істелінді.Соңында педагогикада,
дидактикада бір мақсат әрдайым қудаланып жатады — өсіп келе жатқан ұрпаққа
білім беру және тәрбиелеу. Оқу үдерісі үшін арналған техникалық
құрылымдардың аз мөлшері игерілген еді. Бәлкім, бұл қатарға тек қана
графопроектор және шет тіл сабақтар үшін лингафондық құрылғыны атауға ғана
болады. Барлық қалған техникалық құралдар ұстаздар тұрмыстан алып
пайдаланды, сондай сияқты граммофон, ойнатқыш, магнитофон, теледидар,
видеомагнитофон, ақырында — компьютер. Бұл пайдалы заттар адам өміріндегі
әртүрлі салаларды жеңілдету үшін жасалды. Тұрмыста, мәдениетте,
экономикада тағайындауын анықтап, олар әрқайсы нақты қасиетерге,
мүмкіндіктерге ие болады. Және әр кез, сол немесе басқа техникалық
құралдың шамаланған тағайындаудан шығып, біз оған нақты білім салаларында,
мәдениетте және күнделікті өмірде пайдалы мәселелерді шешуге көмектесе
алатын,жарасатын техникалық сапаларды ерекшелеуге тырысып жатырмыз [2, б.
55].
Экономикасы дамыған елдерде байланыстар жүйесінің дамуы
ғаламтор сияқты сирек кездесетін желінің пайда болуына келтірді.
Қазақстанда ғаламтор провайдерлердің таңдауы жеткілікті кең және ең
үлкен дәрежеде әрбір нақты абоненттің сауалдарына және мүмкіндіктеріне
сәйкес келіп жатқан өзіне жұмыс табу мүмкіндігі беріліп жатыр.
Ғаламтор — бұл әр түрлі ұйымдардың қолданушыларын, мемлекеттік мекемелерді
және жеке фирмаларды, және дербес қолданушыларды біріктіретін глобалді
жел.Болашақ ғаламтордың үлгісі АҚШ қорғаныс министрлігінің эксперименталді
желісі еді.Қазір ғаламтор желісі барлық әлем бойынша таралған және оның
қолданушылары 40 миллион адаммнан аса бастады.Соңғы бірнеше жылдар ішінде
бағдарламашылардың компъютер телекоммуникацияларының қолдануы тұрғыда
түбегейлі өзгерістер болды.Компьютерлік телекоммуникациялардың қасиеттері
және функциялары анағұрлым өте қуатты болып жатыр, қолдану саласы, сонымен
қатар педагогикада да, кенетен кеңіп жатыр.Оқу қызметінде КТК қолданумен
сондай торлық жариялаулар сияқты қуатты бағыт пайда болып жатыр.Оқушылармен
жоба жүрісте немесе жай ғана сабақта алынған кез келген нәтиже, кез-
келген уақытта ғаламтор желіде жариялануы мүмкін. Жаңа ақпараттық
технология құралдардың қолданумен іс жүзінде әрбір оқу қызметі таныса алады
[3, б. 55].
Біздің уақытымызда білімнің дамытуымен ақпараттық мүмкіндіктердің деңгейін
жоғарылатумен тығыз сабақтас. Бұл тән сызық білімнің өзінде қалыпты даму
бағытын сияқты анықтап жатыр, және де барлық қоғамның
болашағын.Оқушылардың ақпараттық кеңістіктігінде өте табысты бағдарлану
үшін ақпараттық мәдениетті меңгеру қажет, сонымен бірге компьютерлі-
экрандық мәдениетпен, себебі мәліметте іздестіруде басымдылықтың көбі
ғаламторға теуіп шығып жатыр.
Білім беретін мекемелерде және үйлерде компъютер желілердің пайда болумен
кең рұқсатта мектеп оқушылары және мұғалімдер жер шарының кез келген
нүктеден қажетті мәліметті жедел шығару мүмкіндік алды.
Глобалді телекоммуникациялық желі арқылы әлемдік ақпараттық қорларға
ықтимал мүмкіндік бар. Ақпараттық жүйе сияқты, ғаламтор өз қолданушыларға
мәліметтің және қорлардың алуантүрлігін ұсынып жатыр. Қызметтердің негізгі
жиыны ішінде:
— электрондық жәшік (e-mail);
— телеконференциялар (usenet);
— видеоконферециялар;
— өз мәліметтерін жариялау мүмкіндігі, өзінің жеке бетін құру (homepage)
және Web-Серверінде оны орналастыру;
— ақпараттық қорларға рұқсат;
— анықтама тізбелер (Yahoo!, InfoSeekUltraSmart, Galaxy) LookSmart;
— іздестіру жүйелері (Alta Vista, HotBob, Open Text, Excite) WebCrawler;
— желілік әңгіме (Chat);
Бұл қорлар сабақта белсенді қолдана алады.
Әлбетте ғаламтор грамматикалық білімнің, лексикалық дағдының және білім
тексеру үшін дамыту тиімді қосымшаларда сапалы түрде қолдана алады.Мұнда
әр түрлі жаттықтыратын лексикалық, грамматикалық, фонетикалық жаттығулар,
оқу тесттері, грамматика, IQ-Тест кіреді және т.б.Оқытушылар немесе
мектеп оқушыларының өзі WWW. сондай сайттарында таба алады [4,б. 55].
World Wide Web сайттардың үлкен санымен және барлық дәмге сәйкес
мәліметті көрсететін беттер — мәдениет аралас құзырын дамыту үшін шет тіл
сабақта қолданылған жоспар қызметінде шексіз өріспен келіп жатыр.Ғаламтор
қорлардың қолдануы мәдениет аралас құзырларын дамыту үшін, яғни әр түрлі
мәдениеттермен танысу, олардың өзара әрекеттесуін және бір-біріне сіңу
жолдарын анықтауға,мәдени өзгешелігін құрастыруға, қажетті тікелей қарым-
қатынаста түсінісу және жемісті қызметтестікке жету үшін үлкен шама болып
жатыр. Біздің жұмысымызда ағылшын тілінен білімді дамытатын қарап шыққан
бірнеше сайттарды ғылыми зерттеуде сипаттадық.Free Printables for Teachers
(www.mes-english.com) сайты әр түрлі тақырыптар бойынша әсерлі суреттердің
үлкен саны болып жатыр: жануарлар, көкөністер, жемістер, үй, мектеп,
қала, ауа райы, спорт, хобби, сонымен бірге грамматикалық карточкалар:
сын есімнің салыстыру дәрежелері, бұрыс етістіктер, сұраулы сөздер,
сылтаулар, фонетикалық белгілермен карточкалар және дайын басып шығару
үстел ойындары: мектеп күні, үлкен қала, бинго, грамматикалық казино,
қазына аралы, бейсбол және т.б. Жас мектеп оқушылар үшін түс және
лексикалық тақырыптар бойынша үйренуге көмектесетін бояулардың көбін
қолдануға болады [5, б. 55].
Балалар жиі сөздікте бейтаныс сөздерді іздестіруге көп уақытын босқа жойып
жатыр.Бұл есепті онлайн сөздіктер едәуір жеңілдетіп жатыр, сондай
Мультитран сияқты (www.multitran.ru).Бұл сөздіктің үлкен құндылығы — сөздер
тізімнің тұрақты жаңартуы және толықтыруы.Әр түрлі мәтіндерде сөздердің
қолдану мысалдары берілген.Сөздердің мәндеріне сөздік мақалада қолдану
салалары бойынша шумақтанған.
Виртуалды нақтылық сайты (http:www.flash.netcssmith1vr.h tm) – оның
маңыздылығы және себебі сол, ол сыныпқа оқылатын тілдің елдің шын
мәдениет шақпақтарын тікелей әкеліп жатыр.Бұл сабақтардан басқа мұғалім
әлдеқашан кіріп-шығу бақыт алған нақтылы қалаға немесе орынға тіркеулі
емес.Әртүрлі мүдделермен әртүрлі адамдардан алған әртүрлі орындардан
материалдарына негізделіп жатыр.Солай желі бойынша саяхаттап, оқушы
елдерге бару кезде ешқашан жина алмайтын баспа мәліметтің сонша санын
кездеседі. Ақиқатында, әлдеқашан ол мәлімет алуда бөгет ретінде қызмет
еткен географиялық шекараларды қажап жатыр.“Виртуалды нақтылықта” ептеген
қымызханада таныс соқпақта тоқтау мүмкін, Вокзалда боп, демалыс кезіне
керек пойыздардың кестесін анықтау, бұл қалалардың азу тұрғыны сияқты
супермаркетке келу, кейін сыныпқа жиналған коллекцияны әкеліп және сабақта
қолдану, сонымен бірге ешқашан үйді немесе мектепті тастап кетпей.
Metro Link сайты (Метро Http:www.subwaynavigator.com)- сайт
әлемнің ең ірі қалалары бойынша метро арқылы саяхаттауға мүмкіндік
береді,олардың бағыттарын анықтау және анда қаланың нақты бөліктерден
қалай жетіп біліп алу.Қажетті нұсқаулықтар ағылшын тілде ұсынылып жатыр.
Бағыт құруға болады немесе жорамалдап саяхаттау.Аялдамалардың атаулары
бағыт картасында берілген, ал бағдарлама өзі қозғалыстардың жуық шамамен
уақыттын оқып жатыр, барлық қолданған бағыттар және станцияларды есте
сақтайды. Оқушыларға саяхаттар бағытын қосатын есептеу нәтижесін, қалада
немесе басқа станцияларда сол кездескен назар аударарлық сипаттамаларына
жұмсаған уақытын жасауын ұсынуға болады.
Http:www.infospace.cominfo.USA сайты — America’ s homepage.
Американ өмірінің түрімен, тарихымен, мәдениетпен танысу, штаттар және
қалалар бойынша саяхат.
Ағылшын тілде оқуға үйрену мүмкіндігін туғызатын ағылшын тілде
көп Media сайттар бар, олар оқушыларды шет тілдерді оқуға дәлелдейді.Біз
бірнеше сондай сайттарды толық қарап шығып және сипаттадық.
The Washington Post сайты (http: www.washingtonpost.com).
барлық не туралы газетте, бірінші бетте көрініп тұрғанды оқып шығуға
болатынын, — ол өзі жарнамалық жарқағаз және мазмұндар амалын ұсынып
жатыр.Бұнда авторлардың пікірі бойынша, оқырмандардың ықыласын тартуға
тиісті, өте маңызды мақалалардың шыдамдарының атаулары көрсетілген және
олардың негізгі жағдайларының талқылануы.The Washington Post 5 негізгі
айдарларын алып жатыр: (marketplace) нарық жаңалықтары, (style) өмір түрі,
(sports) спорт, (classifieds) жарнамалық хабарламалар және (news)
жаңалықтар.
CNN World News (http:cnn.comWORLD) сонымен бірге бірнеше
тілдерде мәліметті ілігіп жатыр және мақалалардың екі есе шығын жіктеуі.
Аудио және видео бақылап отыруды шақыру мүмкін. Интеракция оқырмандарының
және редакциямен өз арасында DISCUSSION (пікірталас) шеңберінде ықтимал,
хабарламалар өз тақтайшасы бар (MESSAGE BOARDS), әңгіме үшін бөлме (CHAT)
және (FEEDBACK) редколлегиямен байланысы.
Ғаламтор тек қана енжар емес, және де белсенді түрде қолдануға
тиіс.Оқушылар өзін тұтынушылардың рөлінде емес, ал мәліметтер
жабдықтаушылардың рөлінде көре алады.THE YOUNG VOICES OF THE WORLD сайты
(http:www1.fukui-med.ac.jpkuzur yu) — өзінен сондай баспахана ретінде
көрсететін қалаушылар жұмыстарын жариялай алатын, көп миллиондаған
дәрісхананың мүлігі ретінде жасап және өз пікіріне талқылауын айтып
ұсынатын ашық форумы. Барлық жұмыстар олардың жасаушысыларының электрондық
мекен-жайымен беріліп жатыр, бұл пікір таластардың кері байланысына және
байлауына жүзеге асыру мүмкіндігін беріп жатыр.
Аса маңызды мән түсінушілікке, мазмұның берілуіне және мағынаның
білдіруіне беріліп жатыр, бұл мақсатқа қызмет көрсететін шет тілдің
құрылымы және сөздіктің зерттеуіне дәлелдеп жатыр. Осылай оқушылардың
назары формаларды қолдануда шоғырландырып жатыр, және грамматикаға оқыту
жанама түрмен іске асып жатыр, грамматикалық ережелердің таза зерттеуін
шығарып, тікелей қарым-қатынаста.Келесі тарауда біз шет тіл грамматикасына
оқытуда ғаламтор қорларының рөлін толық қарап шығу ынтасын білдіргіміз
келеді [6, б. 55].
Үстіміздегі ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры.
Олай болса, мұғалімдердің алдында тұрған бірден-бір мақсат – оқушылар алған
білімдерін пайдаға асырып, өздігінен әрекет ете алатын, оларды түрлі
өмірлік жағдайда қолдана білетін, жалпы адамзаттың және ұлттық
құндылықтарды қатар меңгерген,өзіндік көзқарасы бар, Отанын шын сүйетін
азамат болып жетілуіне көмектесу. Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп
ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен
өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-қатынас жасаулары керек. Оқыту
түрлерін, әдістері мен құралдарын одан әрі жетілдіріп, тиімді тәсілдерді
нәтижелі қолданудың жолдарын іздестірулері қажет. Осылайша оқу – тәрбие
үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан туындап
отыр. Ақпараттық –технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс
істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық
оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге,
компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік
материалдар байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді
көздейді.
Ақпараттық –технологияның келешек ұрпақтың жан – жақты білім алуына,
іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын
педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол.
ХХІ ғасыр ақпараттық қоғам табалдырығына аяқ басқан сәтте –ақ республикалық
білім берудің жаңа жүйесі, яғни білім беру жүйесін ақпараттандыру ісі қолға
алына бастады. Заман талабы оқу үрдісінде компьютерлік технологияны
енгізуді, оны кең көлемде қолдануды қажет етеді. Электронды оқыту
интерактивті жүйе болып табылады. Электрондық оқулық оқушы-компьютер-
мұғалім жүйесін қалыптастырады, яғни оқушы жаңа тақырыпты ақпарат көзі
–компьютерден оқып қажетті мәліметтерді алып, мұғалімге түсіндіріп бере
алатындай болуы керек.
Білім беруді ақпараттандыру –жаңа технологияны пайдалану арқылы дамыта
оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асырады. Қазіргі
заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай
мүдделі жаңа білім беру өте қажет деп, Ел басы атап көрсеткендей жас
ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни компьютерді оқу
үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. Қазіргі
уақытта жаратылыстану — ғылыми білім беруде сабақ барысында интерактивті
құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен мұғалімнің,
оқушының шығармашылықпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр[7,б.55].
Білім берудегі интерактивті технология — мұндағы интерактивтісөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында
оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір
толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын
оқыту барысы.
Интерактивті тақта – бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де
дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін:
ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал.
Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа
технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті
тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері
анық.
Мысалы жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн
көрдім:
1. ғаламтор
2. қызықты, ақпаратты
3. мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады
4. ғаламторлік- компьютерден құралған
5. ақпараттық өріс
Корпоративті Телекоммуникациялық есептеуіш ауқымды желі КОМПЬЮТЕР
аймақтық желі интернет желісі жергілікті желісі. Осы жаңа технология
стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп қойсақ, оқушылар шығып
жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала электронды оқулықтан көріп
тыңдап, оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді. Сабақтың
қызықты да түсінікті болуы мұғалімнің шеберлігі мен ізденімпаздығына
тікелей байланысты [8,б. 55].
Педагогикалық шеберлік – ұстаздық талантпен тығыз байланысты.
Педагогикалық шеберлік – тек қана мұғалімнің жалпы, жан – жақты және
әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол – әр сөзді оқушылырға жеткізе білу,
олардың толық қабыл алуы. Ұстаздық шеберлік: 1) мұғалімнің өмірге
көзқарасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сіңірген адам екендігі; 2)
пәнді жетік білген, ойын толық жеткізетін және оқушылардың бойында әдеп,
әдет, дағды сияқты моральдық нормаларды сіңіре білгендігі; 3) оқыту мен
тәрбиелеудің әдіс – тәсілдерін меңгерген, білгенін қызықты да, тартымды
өткізе алатын, педагогикалық әдеп пен талантын ұштастырған адам ғана
шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп
аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы
тиіс, оның жүріс – тұрысы, қозғалысы, отырып – тұруы оқушыларға ерсі
болмайтындай дәрежеде болуы керек.
Педагогикалық шеберліктің негізгі белгілері: кәсіптік білім, біліктілік,
дағды, кәсіптік қабілет, педагогтік әдептілік, педагогикалық техника
жатады.
Ал шығапрамашылық деген сөздің сырына үнілсек , ол адамның мақсатты ісіне
жету жолындағы талаптануы мен толқынысының жігері мен сабырлығынан,
сұранысы мен сезімнен көрінеді. Шығарамашылық сөзінің төркіні шығу,
ойлар табу дегенге келіп саяды.
Шығрамашылық адам санасының жасампаздығын және іс-әрекетінің биік
белсенділігін көрсетеді. Адам қабілетінің дәрежесі, оның кәсіби іскерлік
шеберлігі , жаналық ашуы тұлғаның шығармашылық ойлауына қатысты
анықталады[9,б.55].
Шығармашылық кәсіпкерлік тұлға тәрбиелеудің ең негізгі алғы шарттары –күшті
кәсіби білім, шығармашылықпен ойлау, кәсіпкерлікті игеру, бәсекелестік
қабілеттілікті дамыту болып табылады.
Ал интерактивті технологияны меңгерудегі мұғалімнің шеберлігі және
шығармашылық үлгісі:
1. Интерактивті технологияны оқып үйрену.
2. Интерактивті технологияны меңгеру
3. Интерактивті технологияны тәжірбиеде қолдану.
4. Интерактивті технологияны дамыту және нәтижесін тексеру.
Осы айтылған ой-пікірлерді тұжырымдай келе компьютерді қолдану
негізінде мектеп пәндерін оқыту сапасын арттырып, білім беруді
ақпараттандыру жүйелі түрде іске асады деуге болады. Ұстаздың шығармашылық
жұмысы ең алдымен сабаққа даярлықтан басталады. Сабақтың өз мәнінде өтуі
ұстаздың біліміне, ұйымдастыру қабілеттілігіне, яғни шеберлігне байланысты.
Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік
стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет деп, ел басы атап
көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу
үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. Осы тақырыпты
қорытындылай келе қазір техниканың дамыған заманы, интерактивті тақтаны
пайдалану көп мектепте жүзеге асырылған, соның негізінде мұғалімдерге
әдістемелік көмек, пән бойынша өтетін білім жетілдіру курстарын қашықтықтан
оқыту қолға алынды деуге болады. Сонымен интерактивті технология бойынша
ақпаратты оқушылар мына жолдармен қабылдайды.
1. Компьютерлік техника арқылы
2. Интерактивті тақта арқылы
3. Дистанциялық оқыту
4. Тесттік бақылау
5. www.мәліметтер базасы
6. спутникті антена
7. электрондық оқулық
8. бейнезал
9. электронды почта
10. бүкіл әлемдік байланыс
11. ғаламтор
Ақпараттық –интерактивті технологияны оқу тәрбие үрдісіндегі қолдану
оқушының өз мамандығына қызығушылығын арттырып, шығармашылық шабытын
шыңдап, ғылыми көзқарасын қалыптастырып, мамандық сапасын арттырып, еңбек
нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлаудағы үлесі мол [9,б. 55].
1.2 Ағылшын тілі сабағында ғаламтордың қолдану маңыздылығы
Ағылшын тілге оқыту үдерісінде ғаламторды қолдану мәселесі
өткен ғасырдағы 90- жылдың басында талқылана бастады. Ұқсас тектегі
бірінші жариялаулар Ресейде 2000 жылдан көрініп бастап жатыр, оның
авторлары оқыту үдерісінде ғаламтордың маңыздылығын негіздейді және
шетелдік тәжірибелер жарықтандырады. сы мәселеге қызығушылық 2001
жылдан маңызды түрде өсіп жатыр және осы уақытқа дейін сөнбейді,
мамандандырған журнал және газет беттерде, ғаламтор сайттарында ағылшын
тіл сабақтарында және сыныптан тыс жұмыста ғаламторды қолдану тақырыбы
бойынша мақалалардың үлкен саны көрініп жатыр. Мақала авторларының
көпшілігі оқытудың дәстүрлі құралдарын сақтап, оқу үдеріске ғаламторды
интегралдауды ұсынып жатыр, Л.А.Подопригорова пікірі бойынша: Сабақта
ғаламтордың қолдануы өзі қара бастың қамына ұсынуы тиісті емес. Тілді
үйренуде ғаламтордың орнын және рөлін дұрыс анықтау үшін, ең алдымен өз
үшін сұрақтарға қажетті айқын жауаптар табу керек: кім үшін, не
үшін, қандай көлемде оның қолдануы тиісті. Барлық бұл сұрақтарға
жауаптарды табу шындығында сабаққа дайындалу кезеңінде өте қажет. Бірінші
сұраққа жауап беріп, жоғарыда айтылған автор санайды, желілік қорлардың
тартуы бастапқы және ілгері деңгейде тиімсіз, бұл мерзімде жаттықтыратын
жаттығулардың рөлі өте зор деп негіздейді. Бұл мағынада ғаламторды
оқулықпен салыстырғанда әлдеқандай жаңа мүмкіндіктерді туғызбайды. Бұл
бекітумен тек қана жартылай көнуге болады, өйткені желілік қорлар ілгері
деңгей үшін өте шексіз [10, б. 55].
Ағылшын тіл сабақтарында ғаламторды не үшін қолдану қажет деген сұраққа
жауап беріп, ғаламтор сан-алуан дидактикалық есептердің тиімді шешуіне
мүмкіндік беріп жатыр деп ғалым-әдіскерлер және мұғалім-тәжірибешілер
белгілейді:
• Орнықты уәждемені қалыптастыру,
• оқушылардың ойлау қабілеттерін жандандыру
• енжар оқушыларды жұмысқа қызықтыру
• сабақтарда көп көрнекілікті істеу
• оқу үдерісте жаңа, бұрын қол жетпес материалмен, тең заңды мәтінмен
қамтамасыз ету
• оқушыларды материалдармен дербес жұмыс істеуге үйрету
• дереу кері байланыспен қамтамасыз ету
• оқу үдерістің қарқынын жоғарылату
• басқа ел және мәдениет өкілдермен қағылез қарым-қатынас қамтамасыз ету
• тиімді оқуды, хат тану дағдыларын қалыптастыру
• сөздік қорын кеңейту,
• басқа халықтардың рухани және танымдық тәжірибесіне шыдамдылық,
қабілеттілікті тәрбиелеу
• жеке- бағдарланған және дифференциалданған оқу тұрғыларын жүзеге
асыру
• ақпараттық құзыреттілікпен қамтамасыз ететін білімді қалыптастыру,
нақты айтқанда:
a. іздеуді жүзеге асырып және нақты есеп және қажеттіктер
сәйкестігі бойынша қажет мәліметті алып іріктеу, оны өз
мақсаттарына жету үшін қолдану.
b. оқығанды талдау және бағалау
c. негізгі және шамалы мәліметті іріктеу
d. мәтінде тез бағдарлау, мәлімет алдын алған мәтіннің маңызды
сөздері, құрылымы сияқты мұндай анықтамаларға арқа сүйеніп
Ғаламтор қорлары сабақтарда қандай көлемде қызыға алады туралы
мәлімет, санитарлық-эпидемиологиялық ережелерде және нормативтерде
федералды заңның негіздеріне игеріліп беріп жатыр, бұнда әртүрлі жас
шамасына байланысты оқушылармен жұмыс жасау мүмкіндігінің ұзақтығы
туралы айтылып жатыр [11, б. 55].
Олардың талдауы нәтижесінде бүкіл сабақ бойы компьютермен жұмыс жасауына
арнау мүмкін емес екеніне ашықтан ашық бола түсіп жатыр. Онымен жұмыс
жасап, оқушылардың көздеріне демалыс беру мүмкіндігі сияқты қызметтің
басқа түрлерімен ақылды тіркестіру қажет, (мысалы, талқылау материалы,
тапсырмалар, сынып бойынша талап ететін орын ауыстырулар және т.б.). Оқу
үдерісте ғаламторды қолдануда мұғалімнің рөлі кең талқыланатын
мәселелердің бірі келіп жатыр. Ғаламтордық жұмыс мұғалімнің дербес
қассиеттеріне, кәсіби дайындығына өте биік талаптар қояды деп санайтын,
Клаус Брандла пікірімен келісуге болады (Klaus Brandl). Брандал
мұғалімнің қатысу дәрежелігінен тәуелді сабақтың 3 түрін ерекшелеп жатыр:
мұғалімнің үстем болатын басқаратын рөлімен, және оқушының басым болатын
рөлімен. Клаус Брандл әбден қисынды жоғары бағалау оқушылардың жобалық
қызметіне негізделген соңғы тұрғыға беріп жатыр, сайттардың тақырыбынан
және таңдап алуынан, оқушылардың деңгейіне тәуелділігіне қарай олардың
қолдануының мүмкіндігін көрсетіп.
Сабақта ғаламтор қорлармен жұмыс формалары туралы сұрақ кем маңызды
болмайды. Ғаламтор атаулы өз кітабында Скот Виндитт, Дэвид Хардисити
және Дэвид Истмент ғаламтор қорларындағы мәліметті іздестіруге,
бағалауға және өңдеуге дағдыларын құрастыруға бағытталған жаттығуларды
суреттеп жатыр. Сонымен қатар, авторлар грамматикалық және лексикалық
дағдыларды дамыту үшін нақты тапсырмалар ұсынып жатыр, және сонымен бірге
олар оқу, хат тану, тыңдау, сөйлеу және аударма негізінде мәліметті шығару
және өңдеу дағдының құрастыруына жатады.
Коптюг Н. М. ғаламтор қорларымен жұмыс жасау келесі формаларын ұсынып
жатыр :
1. Жаңа тақырыпта өтуде ғаламтор қорлардың қолдануы қосымша материал
жиналып жатыр, оқушыларға мақсат және тапсырмалар түсіндіріледі,
мекенжайы бар карточкалар беріліп жатады, оқушылар материал қарауға
тиісті,сыныпта оның қолдануын ұсыну не ұсыну емес керек;
2. Баяндамалар әзірлеу үшін ғаламтор қорларымен оқушылардың дербес
жұмысы, іздестіру жүйелердің белсенді қолдануы;
3. (халықаралық жобаларға қатысу) бағдарламаға сәйкес келетін
жобалардың, қаланың, мектептің оқиғаларымен байланысты тақырыптарын
алу;
4. Электрондық почта бойынша хат алмасу (осы қызметтің түріне
дайындық нақты техникалық даярлауды талап етеді, себебі әрбір
оқушыда пошталық жәшік болу тиіс. Ағылшын тілдік сайттарда есептік
жазулар құруға болады);
5. Өздік сайттардың жасауы (осы форма шекараның артында жетістік алып
жатыр, бірақ қазақ мектептері үшін осы кезең өте күрделі болып
жатыр).
3. Ағылшын тілі пәнінің білім сапасын арттырудағы ақпараттық-
коммункативтік технологиясының рөлі.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-
2050 Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты
Қазақстан халқына Жолдауын қолдау мақсатын көздеп, Нұр Отан Халықтық
Демократиялық партиясы Алматы облыстық филиалы шет тілін үйрену бастамасын
көтеруде. 2050 жылға дейінгі кезеңге арналған еліміздің даму стратегиясында
қазақ тілін өркендету мен оны мемлекеттік деңгейде орнықтыру мәселесіне
айрықша мән берілген. Бұл болашақта қолданылатын латын әліпбиімен тікелей
байланысты [1, б. 18].
Қазақстан Республикасының мемлекетаралық тілі – ағылшын тілін жаңа
технологиялар арқылы оқыту ісі күннен-күнге өзекті болып келеді. Тілді
ақпараттық-коммуникативтік технология арқылы оқыту – тіл үйренушінің өз
бетімен тіл үйрену қабілеттерін жетілдіруіне игі ықпал ететін тиімді жүйе
болып табылады. Еліміз жылдар бойы аңсаған тәуелсіздікке қол жеткізісімен,
шет тілі де мемлекетаралық тіл мәртебесіне ие болды. Ендігі кезекте шет
тілінің қолданылу аясын кеңейту кезек күттірмес мәселенің бірі болды. Осы
орайда, ағылшын тілі пәніне көңіл де, ықылас та жылдан жылға артып, оны
оқытудың тиімді әдіс-тәсілдері, технологиялары бойынша зерттеу жұмыстары,
оларды тәжірибеге енгізу шаралары қолға алынды. Ағылшын тілін саналы
меңгерту, оны өз деңгейінде қажеттілікке айналдыру, бір жылғы мәселе емес,
сондықтан ағылшын тілін оқыту ісімен шұғылданатын мамандар арасында
туындайтын бір сұрақ: ағылшын тілінде өз ойын ауызша және жазбаша еркін
жеткізе алуға қалай үйрету керек? Оқушыны ынталандыру үшін қандай әдіс-
тәсілдерді, технологияларды қолданған жөн? [12, б. 55].
Сонымен қатар оқушылар интелектуалдық, шығармашылық және
коммуникативтік істерін дамыта алады, оқушының оқу белсенділігі артады,
сабақтың негізгі кезендерінің бәрінде оқушыларға шығармашылық жұмысты
ұсынуға болады. Қазіргі заманда ғылымсыз жан-жақты дамыған өркениетті
елдердің қатарына қосылу мүмкін емес. Ал мектеп мұғалімдерінің бүгінгі
заманға сай берілген сабақтары осы мәселелерді шешуші күш болып отыр.
Әрине, барлығын байланыстыру, жүйелеу оңай жұмыс емес, бірақ белгілі бір
жетістікке жету үшін, тілдердің үш тұғырлылығының болуы үшін, нәтижесін
көруге болатын сияқты. Үш тілді болу — қазіргі заман талабы [8, б.55].
Өркениет көшінен қалмай, соған сәйкес қадам жасауға, толыққанды білім алуға
қол жеткізуге үлесімізді қосуымыз керек. Экономикадағы табыстар мамандардың
біліміне, біліктілігіне байланысты екендігін білеміз. Ұлы ағартушы
Ы.Алтынсарин: Маған жақсы мұғалім бәрінен де қымбат, өйткені жақсы мұғалім
— мектептің жүрегі деген екен. Онда мектептің жүрегі болумен қатар, жаңа
егемен еліміздің ұрпағын жаңа білім нәрін сусындатып, саналы тәрбие, сапалы
білім беретін білімді, білікті ұстаз болуымыз қажет [18, б. 55].
Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды автоматтандырудың әдістерін көлемді
және қарқынды қолдану, жан-жақты оқу, тәжірибелік және теориялық
мәселелерін зерттеуді, комплекстік ізденістерді жүргізуді талап етеді.
Мысалға алсақ, бірнеше жылдар бұрын ақпаратты игеру үшін оқушылар тек кітап
қолданса, қазіргі кезде мектептерде интерактивті тақталар, мульдимедиа
кабинеттері орнатылған. Ақпараттық –коммуникациялық технологияның келешек
ұрпақты жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол,
еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін
тигізер пайдасы мол. Осыған орай компьютерлік желіні, яғни ғаламторды
падалану қазіргі таңда жиі қолданыста [7, б. 55].
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл еліміз
бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге
қол жеткізуіміз керек делінген, ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі,
технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына,
кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Білім беру үрдісін
ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта
оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу
тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды
көздейді[6, б. 55].
Ғаламторды пайдаланып оқытудың негізгі мақсаты: оқыту үрдісін үздіксіз және
толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту.
Ғаламторды пайдаланып оқыту– бұл білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалану. Оқушыларға білім беруде жаңа оқыту технологияларын
қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау заман талабына сай талап етілуде.
Оқу процесінде ғаламторды тиімді пайдалану және қолдану кейінгі жылдары оң
нәтижесін беріп отыр. Атап айтсақ, білім алушылардың өз бетімен ізденісі,
пәндерге деген қызығушылықтары артуда және оқу қызметінің мәдениетін
қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай
туғызып отыр[15, б. 55].
Инновациялық білім беру- білім сапасын жақсартудың негізгі тетігі. Бүгінгі
таңда ақпараттық технологиялар үстемдік құрған дәуірде таптырмас көмекші
міндетін атқара алатын ақпараттың жаңа түрлерін ойлап табу қажеттігі
туындап отыр. Ол – ғаламтор.
Ғаламторды пайдаланудың ең тиімді тұсы- бұл оқушының қызығушылығын оята
отырып, білім алуға ықыласын арттыру болып табылады. Шын мәнісінде
ғаламторды пайдалану – ақпарат құралы. Онда мультимедиялы, яғни
бейнеақпараттар біріктірілген. Қазіргі кезде әрбір Қазақстандық ғаламтор
желісін тиімді пайдалануда. Ғаламторды пайдаланып Онлайн сабақ өткізу
жүзеге асырылуда.
Ғаламторды пайдаланудың құрылымы
1. Браузерді таңдап, керекті сайттың адресін енгізіп, іздеу батырмасын басу
керек.
2. Ақпаратты іздеу үшін: google, yandex қосымшаларына ақпараттың атын теру
керек.
Білім беру саласында түрлі технологиялар енгізілуде, бірақ олардың
ішінен қажеттісін таңдап, сабақтың әр кезеңінде тиімді қолдану басты талап.
Мәселе технологияларды кеңінен пайдалану емес, мәселе — тұлғаны нәтижеге
бағыттай білім беруде. Қазіргі таңда айтар болсақ, көрнекілік әдісі мен
техникалық құралдарды қолдану әдісін ақпараттық-коммуникативтік
технологияның бір өзі атқара алады[14,б.55]. Ақпараттық технология –
ақпараттарды жинау, сақтау және өңдеу үшін бір технологиялық тізбекте
біріктірілген әдістер мен өндірістік және бағдарламалық-технологиялық
құралдардың жиынтығы. Қазіргі кезде сабақта ақпараттық технологияларды
бәріміз кеңінен қолданамыз. Қазақ әдебиетінің классигі, ұлы атамыз Абай
Құнанбайұлы: Шәкірттерің жақсы оқу үшін, оның оқуға деген ынтасы және
қызығушылығы зор болу керек, — деген. Расында да, тек ғана жігерлі, әр
нәрсені үнемі білгісі келген, табандылығын, шыдамдылығын көрсеткен адам
ғана мақсатына жетеді. Ағылшын тілді оқытуда жаңа технологияларды,
техникалық құралдарды сабақта жан-жақты қолдану, мұғалімнің көптеген
қиындаған қызметтерін жеңілдетіп, осы іскерліктің ұстанымды жаңа
тәсілдерінің пайда болуына мүмкіндік туғызады[10,б.55]. Осындай жаңа
жолдардың біріне ақпараттық оқыту жүйесіндегі компьютерлік бағдарламалардың
түрлері арқылы тіл үйретуді жатқызуға болады.
Оқушылардың сөйлеу тілін дамытуда диалогтың да берері мол. Диалог –
сөйлесудің ең негізгі түрі болып саналады. Адамдар арасындағы қарым-қатынас
амандасудан басталады. Мұғалім сабаққа кіргеннен оқушылармен диалогта
болады. Оқушыларға белгілі бір тақырыпта тапсырмалар беру арқылы сұхбаттар
құрылады. Диалогтік сөйлесуді естіп-тыңдаумен біртұтас та, жекелей де
пайдалануға болады. Мақсатты ұйымдастырылған жағдаяттар арқылы ауызекі
сөйлесуге үйрету — оқушыларды қызықтырады. Диалогтік сөйлеу коммуникативтік
оқытудың негізгі ұстанымына сәйкес келеді.
Коммуникативтіліктің жауап алынған жағдайда ғана жүзеге асуы оның ұстанымы
болып есептеледі. Ауызекі сөйлесу – жауаптасу арқылы жүзеге асады, ал
жауаптасуға дейінгі дайындық кезеңдерін былайша сараланады:
І кезең:диалогпен танысу;
ІІ кезең:диалогті жаттау;
ІІІ кезең: диалогті қойылымға айналдыру, яғни сөйлесім іс-әркетін қойылым
іс-әрекетімен ұштастыру, жазуды оқыту[24, б.56].
Жұмыстың бұл түрі сауатты жазу дағдыларымен, есте сақтау қабілеттерін
дамытады, әрі пернетақтаны меңгеруге септігін тигізеді. Тыңдау, сауатты
жазу, әріптерді теру секілді үш іс-әрекетті бір уақытта біріктіреді.
Коммуникативтік сөйлеу әрекетінің қай түрі болса да лексикалық-
грамматикалық дайындық деңгейіне сүйенеді. Белсенді сөйлеу әрекетін
ұйымдастыруда ауызекі жауаптасу мен мәтін бойынша жұмыс негізгі құрал болып
табылады. Сонымен қатар, ақпараттық оқу құралдары (компьютер, аудио-
визуалды құралдар) бойынша да оқушылар белсенді коммуникацияға түсе алады.
Ауызекі сөйлеу тілін қалыптастыруда сөздер мен сөз тіркестерінің
қолданылуын, сөйлем құрастыруды, тұрақты сөз тіркестерін қолдануды, сұрақ
қоюдың барлық түрлерін үйрену тиімді. Оқушылардың сөйлеу дағдылары ауызекі
сөйлеу жүйесінен, сұраққа қысқа да толық жауап қарастыра алуынан,
оқығандарын ауызша да, жазбаша да мазмұндап беретіндей дағды-машықтарынан,
шығарма, хат жазу дағдыларынан құралады. Ағылшын тілін оқытуда ең алдымен
тәжірибелік мақсат қойылады, оған оқушылардың сөздік қорларын байыту,
сауатты жазуға үйрету, сөйлесуге, көргендерін, естігендерін әңгімелеп
беруге үйрету қажет. Ал бұл іс-әрекеттерді сауатты да дұрыс жүзеге асыру
үшін грамматикалық жұмыс жүргізілуі керек [2, б. 55]. Ағылшын тілі —
бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының кілті екені
белгілі.Ағылшын тілі — ұлы әдебиет тілі. Бұл тілде әлемге әйгілі Вильям
Шекспир, Джонаттан Свифт, Вальтер Скотт сөйлеген [5, б. 55]. Қазіргі заман
мұғалімі тек өз пәнінің терең білгірі болу емес, тарихи-танымдық,
педагогикалық-психологиялық сауатты, саяси-экономикалық білімді және
ақпараттық-коммуникациялық білімді және ақпараттық-коммуникациялық
технологияны жан-жақты меңгерген ақпараттық құзырлы маман болу керек.
Біздің мемлекетімізде жаңа телекоммуникациялық құралдың дамып келе жатқаны
сөзсіз. Қазіргі заман педагогтарына компьютер және мультимедиялық
құралдарды қолданудың сабақ өту барсында өте тиімді тәсіл екені белгілі.Бұл
құралдың қуаттылығы соншалықты онымен бірге білім жүйесіне жаңа әдістермен
бірге әлемдік ойлаудың жаңа идеологиясы (шығармашылығы) енгізілді [9, б.
55].
Бұл жұмыстың басты мақсаты компьютер желісін және мультимедиялық —
электрондық құралдарды шет тілі сабағында тиімді қолдану, нақтылап айтқанда
ағылшын тілі сабағында презентацияларды және мультимедиялық — электрондық
құралдарды мектеп қабырғасында және білім беру процесінде терең қолдану. Ең
тиімді программалардың бірі -Microsoft Power Point.Ол мұғалімге қысқа
мерзімде өзінің үлкен дидактикалық материалдармен қамтамасыз етіп,
компьютерлік білімін даярлауға көмектеседі. Және ол оқушылардың түрлі
қабілеттерін ашады.Олар: есте сақтау, көру, есту, ойлау,эмоционалды,
автоматты және т.б.
Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану оқушылардың
сабаққа деген қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында
компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті
тақтаны пайдаланғанда:
• лексиканы оқып үйретеді
• сөйлеу ырғағын
• диалог, монолог және рөлдік ойындарды
• хат жазухға үйретеді
• грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде
сақтауға көмектеседі.
Шетел тілін оқытудың басты мақсаты — оқытушыларға шетел тілінде қарым-
қатынас жасауды базалық деңгейде игерту. Осыған сәйкес оқыту мазмұнына
қарапайым коммуникативтік біліктілікті, қажетті жағдайда ауызша және
жазбаша (сөз, тыңдап түсіну, оқу, жазу) өзара мәдени қарым-қатынас
процессінде қолдана алу қабілеттілігі мен дайындығын қалыптастыруды
қамтамсыз ететін тілдік, сөздік, әлеуметтік-мәдени білім, білік дағдылар
енеді.Осы мақсатқа сай оқыту міндеттері екі үлкен бағыт бойынша
белгіленеді.Танымдық бағыт бойынша:
• Оқушының лингвистикалық дүниетанымын қалыптастыру;
• Тілдің қоғамдық-әлеуметтік мәнін түсіндіру:(Қазіргі уақыт талабына сай
шетел тілінің пән ретінде қажеттілігі күннен-күнге артып отыр.Ол
қоғамның әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық және жалпы мәдени
алға басуында қозғаушы фактор болуда.)
• Оқушының тілін дамыту, тілдік шығармашылық қабілеттерін жетілдіру;
• Сөз мәдениетін таныту;
• Пікірталас мәдениетін жетілдіру;
• Сөйлеу түрін, сөйлеу тәсілін меңгерту;
• Оқушылардың логикалық ойлауының бір ізді болуын қалыптастыру;
Коммуникативтік, практикалық бағыт бойынша:
• Оқушыларға тіл нормаларын меңгерту;
• Тілдік сауаттылығын арттыру;
• Оқушылардың тілдік — эстетикалық талғамдарын қалыптастыру;
• Этикет нормаларына сай тіл мәдениетін жетілдіру;
• Сөйлеу әрекетіне қажетті заңдылықтар мен талаптарды меңгерту;
• Шығармашылық қабілеттерін дамыту;
• Қарым-қатынас талаптарына сай іскерліктерде қолдана білу;
• Пікірталас түрлеріне сай сөз қолдану біліктілігін қалыптастыру;
Бұл міндеттердің жүзеге асырылуы тілдік білімнің (мұның қай — қайсысы
да тіл арқылы баланың логикалық ойлауын дамытуға, қарым-қатынастық
дағдыларын жетілдіруге, сөз әрекетінің түрлеріне) қатынасты машықтануына
әсерін тигізеді.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды
меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі арта
түсуде.Компьютерлік оқыту бағдарламаларының қай қайсы болмасын өз
мазмұнынан грамматикалық жұмыс жүргізуді тыс қалдырмайды, белгілі бір
грамматикалық құрылымның жұмыстарын қамтиды [3, б. 55].
Компьютердің білім беру құралы ретінде кең таралуының негізгі алғы
шарттарын ғалымдар төмендегідей саралайды:
1. Компьютер шексіз ақпарат әлемінде енуге және ақпаратты жүйелі түрде
талдап, сараптауға мүмкіндік береді. Ақпаратты алудағы жоғары
жылдамдық адамның ақпараттық мәдениетінің үнемі өсуіне жағдай жасайды.
2. Компьютер адамның зерттеу-танымдық әрекетінің әмбебап құралы ретінде
ерекшелінеді.
3. Өзге құралдардан компьютердің ерекшелігі – оның қатысымдық құрал бола
білуі. Яғни, білімгер, ол арқылы қатысымның барлық түрлерін жүзеге
асыра алады. Бұл – мәтіндерді оқу, сұхбат жасау, жазу, тыңдау
әрекеттері. Тіл үйренуде бұл мүмкіншіліктер ең маңызды болмақ.
4. Құрал білімгерлерге өз әрекеттерінің нәтижесін айқын көрсете алады.
Білім алуда дұрыс шешім жасай білуге деген оқушылардың өзіндік
тәсілін, стратегиясын қалыптастырады.
5. Компьютердің көмегімен жаттығулардың кешенді түрлерін аз уақытта
орындау мүмкіншілігі туындайды.
Ағылшын тілі сабағында компьютерді қолдану мәтіндер мен ақпаратты
білуге жол ашады. Тіпті нашар оқитын оқушылардың өзі компьютермен жұмыс
істеуге қызығады, өйткені кейбір жағдайларда компьютер білмеген жерін
көрсетіп, көмекке келеді [4, б. 55].
Мультимедиа оқушылардың оқу ақпаратын қабылдаудағы көру және есту
бейнелерін өзара үйлестіреді. Мультимедиалық бағдарламалар оқушының ақпарат
алмасу жағдайында мультимедиалық жүйемен интерактивті диалог орнату сияқты
көптеген жаңа мүмкіндіктерге жол ашады. Шетел тілін оқыту үдерісінде
компьютер, мультимедиа, мультимедиялық оқу бағдарламаларын қолдану ағылшын
тілін оқытудағы сән салтанат көрінісі емес, өткен материалдарды қайталану
мен жаңа ақпараттарды қабылдаудың аса қажетті құралы болып табылады
[7,б.55]. Шетел тілін менгеруде оқушының танымдық, әдеби-көркем және
әлеуметтік ақпараттарды игеруінде компьютер, мультимедиа мен интернеттің
рөлі артып, оқу материалы және қосымша тақырыптық материалдарды мәнерлеп,
көрнекілеп беруде иллюстративті құрал ретіндегі маңызы ұлғайды.
Мультимедиа, презентациялар, видеофильмдер сонымен қатар оқушының оқу
мазмұнын анықтап, жақсы меңгеру үшін, шетел тіліндегі экстралингвистикалық
ақпаратты игеруге көмегін тигізеді. Бұл ақпарат шетел тіліндегі
грамматикалық ерекшеліктер мен лингвистикалық ақпараттарды айқын да дәл
қабылдауға ықпал етеді. Грамматикалық категориялар кеңестік дәуірдегі оқыту
әрекетінде басты назарда, оқушылар грамматикалық ережелер мен сөз жаттады.
Ақпараттық технологиялар арқылы сабақта табиғи орта жасалатын, сөйлесудің
үлгілері беріліп, оқушыларға сөйлеу дағдысының пайда болғаны тәжірибе
барысында байқалды. Оқу-танымдық ақпараттардың формалары (суреттер,
слайдтар, сызбалар), көрсету формаларының дизайны (анимация, түрлі
эффектілер), сөз және дыбыспен сүйемелдеу формалары жобаның басты мақсатына
сай келіп, ең түйінді мәселеден оқшауланбауы керек. Оқытушы өз кезегінде
бақылап, кеңес беріп, іс-әрекетін оқушының да бақылауына мүмкіндік жасайды.
Ол қажетті технологиялардың функциялары мен жұмыстарына сәйкес тактиканы
түсініп, видеофильмдер немесе презентациялар элементтерін жобалау және
безендіру мәселелерінде дұрыс бағыт ұстанып жобаның әдістемелік сипатын
жасайды. Бұл оқушының мультимедиялық жоба барысындағы орнын ығыстырмайды,
олар жобаның өздеріне тиісті бағыттарын орындауды жоспарлауды үйреніп,
даярлық шаралары, тақырыптық және кескіндемелік ақпарат нәтижелері болып
табылатын презентациялар, видеофильмдер, тақырыптық нәтиже және дыбыстық
сүйемелдеуде белсенді бола алады. Жұмыста ақпараттық ортамен тығыз қарым-
қатынаста бола отырып, оған шын беріліп, бастапқы үйрену зерттеу пәні – тіл
және оның лингвистикалық түрлерін оқып үйренуге айтарлықтай
қызығушылықтарын көрсетеді [11, б. 55].
Ж.А. Қараевтың пікірінше “компьютерлік оқыту технологиясы өзіндік танымдық
іс-әрекетті дамытуға арналған методологиялық, психо-лингвистикалық,
бағдарламалы-техникалық, ұйымдастырушылық құралдардың жиынтығы” болып
табылады [13, б. 55].
Оқытудың компьютерлік технологиясы оқытушы … жалғасы
