Сертификаттауды жүргізу кезінде өндіріс жағдайын бағалау туралы қазақша

Өндірістің жай-күйін алдын ала бағалау үшін оны одан әрі сертификаттау мақсатында пайдаланылуы тиіс: * Кәсіпорын және өнімнің жекелеген түрлерін өндіру ерекшеліктері туралы жалпы мәліметтер; * Кәсіпорынның нормативтік-техникалық құжаттамасы; * Шығарылатын өнімнің сапасын сипаттайтын ақпарат пен құжаттар • Кәсіпорын және жекелеген өнім түрлерін өндіру ерекшеліктері туралы жалпы мәліметтер құрамында: * Негізгі және қосалқы цехтарды, учаскелерді, зертханаларды және басқа да өндірістік бөлімшелерді қамтитын кәсіпорындағы өндірістің ұйымдық құрылымы; * Басқару функцияларын орындауға маманданған түрлі бөлімдер мен қызметтерді қамтитын кәсіпорындағы басқарудың ұйымдық құрылымы; * Кәсіпорындағы сапаны басқару қызметінің ұйымдастыру құрылымы; * Өндірісте қолданылатын неғұрлым маңызды, сондай-ақ сапасы бойынша анағұрлым тұрақсыз технологиялық процестер мен операциялардың ерекшеліктері.

Кәсіпорынның нормативтік-техникалық құжаттамасын бағалау кезінде: * Шығарылатын өнімнің техникалық шарттары; * Өнімге конструкторлық құжаттама; * Өнімге арналған технологиялық құжаттама; * Кәсіпорынның стандарттары, әдістемелер, нұсқаулықтар және кәсіпорында жұмыс істейтін сапаны қамтамасыз етудің басқа да құжаттары • Шығарылатын өнімнің сапасын зерттеу кезінде кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі есептік деректері, сапаны іріктеп тексеру нәтижелері, сондай-ақ кейбір басқа қосымша көздерден алынған ақпарат пайдаланылуы мүмкін. Қосымша құжаттар кәсіпорын шығаратын өнім сапасының деңгейін растау үшін қосымша ақпарат көздері ретінде пайдаланылуы мүмкін. Осы қосымша құжаттарға, атап айтқанда,: * Сынақ хаттамалары (қабылдау, мерзімді, инспекциялық және т. б.).); * Гигиеналық қорытынды (гигиеналық сертификат); * Мемсанэпидқадағалау комитетінің аумақтық қызметінің өндірістің санитарлық-гигиеналық жағдайы туралы құжаты; * Өрт қауіпсіздігі сертификаты (өнімге); * Жиынтықтаушы бұйымдар мен материалдарды, ыдысты, қаптамаларды жеткізушілердің сертификаттары (сәйкестік туралы декларациялар • ; * Агрохимиялық қызмет берген жер учаскесінің егістік паспорты немесе топырақ сапасының сертификаты; * Өсімдіктерді қорғау станциясының өңірлік орталығының және агрохимиялық қызметтің химияландыру құралдарын (тыңайтқыштар, пестицидтер, өсу стимуляторлары, биопрепараттар, мелиоранттар) қолдану туралы қорытындысы); * Карантиндік объектілерге қарсы өңдеу жүргізілген жағдайда өсімдіктер карантині жөніндегі органның қорытындысы; * Ветеринарлық сертификат (куәлік)); * Өнімнің шетелдік сертификаттары, өнім берушінің сапа жүйесі; * Шығу тегі сертификаты; • Шетелдік зертханаларда сынау хаттамалары; * Дайындаушының техникалық құжаттамасы (конструкторлық, технологиялық, пайдалану және т.б.). Сертификаттау жөніндегі органның шешімі бойынша, аталғандардан басқа, және оларда қамтылған ақпараттың дұрыстығына күмән тудырмайтын басқа да құжаттарды пайдалануға болады. Кәсіпорынның есепті деректерін пайдалана отырып шығарылатын өнімнің сапасын зерделеу кезінде белгілі бір кезеңде өнімнің ақаулық коэффициентіне, рекламация және кепілдік жөндеу деңгейіне, сорттық коэффициентіне, өнімді бірінші ұсынудан тапсыру деңгейіне, жүргізілген сынақтардың нәтижелеріне (типтік, қабылдау, мерзімдік, инспекциялық және т.б.), өнімнің анықталған ақауларын талдау нәтижелеріне, ақаулардың пайда болуын болдырмауға және өнім сапасын жақсартуға бағытталған іс-шаралардың құрамы мен сипатына ерекше назар аудару қажет.

СЕРТИФИКАТТАУ ДАМУЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Сертификаттау дамуының мәселелері мен перспективалары

Сертификатталған өнімді өндіру мен өткізудің перспективалы экономикалық артықшылықтары бүкіл әлемде сертификаттаудың кең таралуын алдын ала анықтады. 90-шы жылдардың басында Беларусь нарығына көптеген импорттық тауарлар түсе бастады, олардың көпшілігі сапасыз, жиі қауіпті болды. Беларусь Республикасының Мемстандартпен жедел қалыптасқан сертификаттау жүйесі қауіпті тауарлардың елге түсуін шектеуге, яғни өзінің қорғау функцияларын іске асыруға мүмкіндік берді.

Өкінішке орай, есептеу қиын сертификаттау әсері зардап шеккендерді емдеуге, оңалтуға және объектілерді қалпына келтіруге қоғам шығындарының алдын алумен анықталады. Сонымен қатар, Сертификаттау жүйесінің жұмыс істеу мерзімінде бірқатар кемшіліктер мен проблемалар анықталды. Әсіресе, ел экономикасының әлемдік шаруашылық жүйесіне кірігуіне, атап айтқанда ДСҰ-ға кіруге дайындығына байланысты көптеген проблемалар туындайды. Бүгінгі таңда ең беделді болып әлемдегі СМЖ сертификаттаудың жетекші органдарын біріктіретін халықаралық қауымдастықтың IQNet сертификаты саналады. Қазіргі уақытта сертификаттау бойынша әлемдегі ең танымал орган «Регистр Ллойда» — «Lloyds Regisre Asuans Ltd.»(LRQA), ағылшын үкіметі аккредиттеген және № 1 куәлігі бар. LRQA сертификаты әлемнің көптеген елдерінде мойындалады. Норвегиялық фирманың «Дет Норске Веритас», ағылшын «Bureau Veritas Quality International», Герман TUN SERT және басқа да бірқатар сертификаттары беделді болып табылады.

Бұл фирмалардың сертификаттары — нарыққа тең құқықты кіру құралы деп айтуға болады. Бірақ бұл сертификаттардың тіпті әлемде абсолютті мойындалуы жоқ болғандықтан, кәсіпорындарға көбінесе бірнеше фирмада өз жүйесін сертификаттауға тура келеді. Отандық кәсіпорындар үшін барынша қолайлы шетелдік сәйкестік сертификаттары сертификаттау процедурасының құнына, үлкен көлемге, дайындық жұмыстарының күрделілігіне және ұзақтығына байланысты, сондай-ақ өз өнімінің бастапқы сапалығына байланысты жетуі қиын екенін атап өту қажет. Отандық сәйкестік сертификаттары әлдеқайда қолжетімді, бірақ аз нәтижелі. Сертификатталатын өнімнің көлемі үнемі ұлғайған және номенклатурасының кеңейген кезде оның сапасы айтарлықтай жақсарған жоқ. Қазіргі уақытта, бір жағынан, тауар өндірушілердің сыртқы нарыққа шығуы оларда тиісті сертификаттардың болуына байланысты. Екінші жағынан, сертификаттауды дамыту ішкі нарықты және жекелеген тұтынушыларды оған тиісті емес сападағы импорттық және отандық өнімнің енуінен белгілі бір дәрежеде қорғауға мүмкіндік береді. Алдағы перспективада сертификаттау келесі бағыттар бойынша дамитын болады: Ұйымдастыру-әдістемелік сипаттағы бағыттар: 1. Отандық ережелерді халықаралық және өңірлік ережелермен үйлестіру. Ережелерді үйлестіру қажеттілігі сауда ынтымақтастығының кең дамуымен, ДСҰ-ға кіру жоспарларымен, ЕО-ға тауарларды еуропалық нарыққа жіберу үшін қажетті жағдай ретінде өнімнің сәйкестігін міндетті Растауды енгізумен байланысты. Үйлестіру жөніндегі жұмыста заңнамалық және нормативтік-әдістемелік қамтамасыз етуді жетілдіруді ескеру қажет.

Мыналар белгіленуі тиіс заңнамалық норманы енгізу қажет: сертификаттау объектілерінің тізбесі; осы объектілерді сертификаттау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыратын атқарушы өкімет мемлекеттік органының атауы; сертификаттаудың нормативтік базасы; міндетті сертификаттауға жататын, бірақ қауіпсіздік жөніндегі нормативтік құжаттама талаптарына сәйкес келмейтін өнімді пайдалану, алу, кәдеге жарату және жою тәртібі. Қазіргі уақытта сертификаттау саласындағы ұйымдастыру-әдістемелік құжаттар қоры белгілі бір дәрежеде қалыптасты. Оны екі топқа бөлу арқылы реттеу жүргізіледі: 1) жалпы мемлекеттік құжаттар; 2) нақты сертификаттау жүйелері шеңберінде қолданылатын жүйелік құжаттар.

Бірыңғай өнімді сертификаттаудың ережелері мен тәртіптерінің бірізділігін қамтамасыз ету жөніндегі одан әрі жұмыс алда тұр. 2. Сертификаттау әдістерін жетілдіру, атап айтқанда сертификаттау схемаларын жетілдіру. Белоруссиялық сертификаттау схемаларын еуропалық сертификаттаудан жақындастыру жалғастырылатын болады. Схемалардың әртүрлілігін арттыру өтінім берушіге олардың ішінде шығындар тұрғысынан да, өнімнің қауіптілік дәрежесін, оны өндіру көлемі мен сипатын, айналымы мен қолданылуын ескере отырып да неғұрлым қолайлы таңдауға мүмкіндік береді. 3. Сертификаттау бойынша қызметте кері байланысты қамтамасыз ету. Сертификаттау тиімділігі туралы ақпаратты жинау жүйесі әлі күнге дейін жолға қойылмаған. Ақпарат сондай-ақ оны қолдануға байланысты жазатайым оқиғалар туралы статистикалық деректері бар ықтимал қауіпті өнім туралы мәліметтерді алуды қамтамасыз етуі тиіс.

Практикалық сипаттағы бағыттар: 4. Сертификаттау инфрақұрылымын жетілдіру (ТМД-да бір сертификаттау ұйымына орта есеппен екі-үш аккредиттелген сынақ зертханасынан келеді, ал шетелде неғұрлым рацио-налдық арақатынасы-1:10). Бұл міндет ең ірі инфрақұрылымы — сертификаттау органдары мен аккредиттелген сынақ зертханалары желісі бар тамақ тауарларын Сертификаттау жүйесінің жұмыс істеуі үшін ерекше өзекті. 5. Импортталатын өнімді сертификаттаудың дайындаушылар мен жеткізушілердің орналасқан жеріне жақындауы.

Бұл Кеден органдарын сертификаттауды ұйымдастыру жөніндегі жұмыстардан жеңілдетуге және кеденде импортталатын өнімнің көп шоғырлануы кезінде туындайтын сертификаттау ережелерін бұзу санын азайтуға мүмкіндік береді. Шетелдік дайындаушыда партиялықтан келісім-шарт алдындағы сертификацияға көшу қажет болып табылады. «ГОСТ-Еуропа» (Германияда), «ГОСТ-Азия» (Сингапурда) бірлескен ресейлік кәсіпорындар, көптеген шетелдік кәсіпорындар — «Проктер энд Гэмбл», «Сэндвик» және т. б. жұмыс істейді. 6. Беларусь Республикасының халықаралық сертификаттау жүйелеріне қатысуын кеңейту және отандық аккредиттелген сынақ зертханалары мен сертификаттау орталықтарын халықаралық аккредиттеу, бұл отандық сертификаттарды шетелде тануға ықпал ететін және халықаралық сауданы кеңейтетін болады.