Ақпараттық технологияларды дамытудағы әлемдік үрдістер мен перспективалар туралы қазақша

АТ-индустриясы әлемдік өркениет дамуының қазіргі кезеңінде қызметтің барлық жаңа және жаңа өрістерін меңгереді. Ат дамуының әлемдік үрдістерін сипаттайтын бірнеше мысал келтіреміз. Жақында Rolls-Royce компаниясының мамандары әскери мақсаттарға арналған кеме-роботтың жобасын әзірлеуді аяқтады. Осындай әрбір кеме жеткілікті тар мамандануға ие болады және қойылған бір, ең көп екі міндетті орындауға қабілетті болады. Бұл 60 метрлік, ашық палубалы 771 тонналық кеме, 3500 теңіз милінде (6482 километр) жүру қоры және 25 тораптағы ең жоғары жылдамдығы (сағатына 46 километр) бола отырып, жүз тәуліктен астам автономды режимде жұмыс істей алады.

Кеме-роботты басқару үшін Intelligent Asset Management фирмалық технологиясы және қосымша жүйелер, атап айтқанда Intelligent Awareness System жүйесі қолданылады, онда әр түрлі Сенсорлардан Ақпарат және болжамдау бағдарламалық қамтамасыз ету пайдаланылады

Қазіргі заманғы технологияларды дамытудың жоғары деңгейі әскери және азаматтық флотында автоматтандырудың барлық мүмкін болатын құралдарын үлкен және үлкен пайдалануға ықпал етеді. Осыған байланысты, қазіргі заманғы кемелер мен субмариндер барынша функционалды болып келеді, ал олардың экипаж мүшелерінің саны үнемі қысқарады. Және қазір ішінара автоматтандыру деңгейінен толық автономия деңгейіне дейін бір ғана шағын қадам жасау қалады[20].

Ағымдағы жылдың қыркүйек айында Юми роботының ерекше дебюті өтті. Ол Пиза қаласында өткен халықаралық роботехника фестивалінің гала-концертінде итальяндық симфониялық оркестрді басқарды.

Автомобиль өнеркәсібіне ат енгізу дәстүрге айналды. Audi компаниясы AI Traffic Jam Pilot алдыңғы қатарлы автопилотирлеу жүйесін құрды. Audi жүйесі жол кептелісінде немесе тас жолда және магистральдарда көлік құралдарының баяу ағынында қозғалыс кезінде автомобильді басқаруды өзіне алуға қабілетті, онда қарсы ағындар қоршау кедергісімен бөлінген. Бұл ретте автоматты режимде қозғалыс жылдамдығы 60 км/сағ жетуі мүмкін. Автопилот жұмыс істеп жатқанда, арнайы бейнекамера қажет болса, жүргізушінің рульдік басқаруды өзіне алуға дайын-жоғын қадағалайды. Басқару блогы жүргізушінің басы мен көзінің жағдайы мен қозғалысын талдайды. Мысалы, жүргізушінің көзі ұзақ уақыт бойы жабық болса, жүйе жүргізушіге автомобильді басқаруды жаңартуды ұсынады.
Егер автомобильші жүйенің талаптарына жауап бермесе, ол ұйықтап қалса немесе жылдамдық 60 км/сағ асады, ал жүргізуші бұрынғыша рульді қолға алмайды, қозғалыс жолағында машина тоқтайды [22].
Бұл батыста ақпараттық технологиялардың қандай биіктікке жеткенін көрсететін бірнеше мысал ғана. Бұрынғы КСРО елдері үшін олар әлі қол жетімді емес. Беларусь Республикасында, мысалы, АТ-ны дамытуға баса назар сол Еуропаның кейбір елдеріндегі сияқты әскери өнеркәсіпке емес, экономикаға, қауіпсіздікке, қызмет көрсету саласына жұмсалады. Жалпы, Беларусь Республикасында ақпараттық технологиялардың даму векторы бейбіт, өзекті бағытқа ие. Бұл ретте Беларусь Республикасындағы ат дамуының перспективалы бағыттарының батыстағы осындай бағыттардан түбегейлі айырмашылығы.

3.2 ақпараттық технологияларды пайдаланудың теріс салдары
Ақпараттық технологияларды пайдаланудың оң салдарлары бойынша эйфория салдарынан онымен байланысты тәуекелдерді жете бағаламау немесе елемеу – көбінесе өте маңызды болып табылады.
1. Компьютерлердің қоршаған ортаға теріс әсері-ДК пайдалану мерзімі аяқталғаннан кейін проблема туындайды: ескі құрылғымен не істеу керек (бұл кез келген технологиялық жабдық үшін әділ)? Компьютерлер кенеттен қоршаған ортаға теріс әсер ететін қоқысқа, қалдықтарға айналады. Алдымен бұл мәселе жете бағаланбады және елемеді, бірақ кейінірек салдары анағұрлым ауыр болды. Бұл «жасыл компьютер» немесе «экологиялық бағытталған компьютерлік техника»бағдарламасының қабылдануына әкелді. «Жасыл компьютерлер» көбінесе компьютерлік технологияларға бағытталған, жасыл Ақпараттық технологиялар көбінесе компьютерді пайдаланумен байланысты. 2003 ж. 13 ақпанда Еуропалық Одақ электронды және электр жабдықтарының әртүрлі түрлерін өндіруде алты қауіпті материалдарды қолдануға заңды тыйым салатын бірқатар қауіпті заттарға (RoHS – Restriction of Hazardous Substances) тыйым салу туралы директиваны қабылдады. Ол электр және электронды жабдықтарды кәдеге жарату бойынша Еуропалық Одақтың директивасымен тығыз байланысты, ол электр тауарларын жинау, кәдеге жарату және жөндеу бойынша міндеттерді белгілейді және улы электронды қалдықтардың үлкен санын азайтуға бағытталған заңнамалық бастаманың бір бөлігі болып табылады [23].

2. Адамның мінез – құлқына теріс әсер ету-америкалық дәрігерлер ақпараттық технологиялардың дамуына теріс әсер еткен адамның мінез-құлқындағы барлық жаңа және жаңа бұзушылықтарды сипаттайды. Мамандар Интернет пен мобильді байланысты белсенді пайдаланатын адамдарда жиі дамып келе жатқан сегіз ең көп таралған психикалық ауруларды сипаттады.

Интернетпен шамадан тыс қызығушылығы бір мәтінде шоғырлану қабілетіне отыз секундтан астам зиян келтіретіні дәлелденген. Адамдарға қиын ұсыныстар бар ұзақ мақалаларды оқып, мазмұнға көңіл аудару қиынға соғады. Медиктер бұл заманауи технологиялармен марапатталған соңғы салдары емес деп сендіруде. Және олардың кейбіреулері ресми түрде ауру деп танылды. Олардың арасында атауға болады:
— номофобия (ұялы телефонсыз қалуға қорқыныш);
— фантомды қоңырау синдромы;
— киберболизм немесе » сандық теңіз ауруы»;
— «Google әсері»;
— Facebook-депрессия;
— интернет-тәуелділік;
– онлайн ойын;
– киберхондрия [24].
3. Жас ұрпақтың зияткерлік дамуының төмендеуі-ғалымдар үшінші мыңжылдықтың тұрғындары «қорқатын» адамдар болуы мүмкін деп ескертеді. Адамзаттың ең маңызды сатып алуларының бірі шамадан тыс қызығушылықтың қауіптілігі туралы ескертумен 75 американдық ғалымдар, педагогтар мен қоғам қайраткерлері сөз сөйледі. Олардың айтуынша, компьютерлер балалардың денсаулығына елеулі қауіп төндіреді және балалардың психикалық, эмоциялық және интеллектуалдық дамуы саласындағы ұзақ мерзімді бұзылуларға себеп болуы мүмкін.

Тестілеу көрсеткендей, компьютерді белсенді пайдаланатын АҚШ мектептерінің бастауыш сынып оқушылары өздерінің визуалды бейнелерін немесе идеяларын жасау қабілетіне «қорқынышты шектелген» педагогтердің айтуы бойынша болды. Сондықтан, ғалымдар ел билігіне мектепке дейінгі және бастауыш мектепте компьютерлерді пайдалануды одан әрі кеңейтуге мораторий енгізуге шақырды. Ғылым қайраткерлері балалардың физикалық және эмоциялық дамуы үшін компьютерлерді пайдалану қауіп-қатерлерді бағалай отырып, ресми медициналық баяндама дайындауды ұсынады.
Жапон және ағылшын дәрігерлері дабыл қағуда. Олардың емделушілері арасында еске алу функцияларының бұзылуына шағымдардың саны артты. Жапондық клиникалардың бірінің ғалымдары 20-дан 35 жасқа дейінгі емделушілер арасында жүргізген зерттеулер «сыртқы жадының» әр түрлі құрылғыларында тәрбиеленген қазіргі ұрпақ жаңалықты есте сақтау, ескісін еске алу, сондай-ақ ақпараттың үлкен көлемінен қажетті мәліметтерді бөлу қабілетін жоғалтатынын көрсетті.

Дәрігерлердің пікірінше, «компьютерлік буынның» мұндай тозуы Интернетте әртүрлі органайзерлер мен оларға ұқсас серверлердің таралуымен байланысты. «Сыртқы жады» әрқашан қол астында, өйткені бұл құрылғылардың шексіз сыйымдылығына байланысты оларға қандай мәліметтер шын мәнінде қажет екенін, ал қандай да болмасын мүмкін еместігін адекватты бағалау қабілетін жоғалтады [25].
4. «Цифрлық алшақтық» -ақпараттық-коммуникациялық жүйелерді, құрылғылар мен кешендерді пайдалану мемлекеттердің экономикалық өсуі мен әлеуметтік дамуы үшін кең мүмкіндіктер ашады, бірақ бір мезгілде проблемалар мен тәуекелдерді тудырады, мемлекетаралық және мемлекетішілік теңсіздікті тереңдетуді туындатады. Атап айтқанда, әңгіме адамдардың қолда бар электрондық ақпараттық ресурстарды, әсіресе Интернетте құру және пайдаланудың тең емес мүмкіндіктері туралы болып отыр. Бұл сауда жолында «Сандық алшақтықтың» («сандық жоғалу», «сандық су айырғыш»), «виртуалды тосқауылдың» пайда болуына әкелді. Мұндай тосқауыл жаңа әдістерге қол жеткізе алмайтын өндірушілер, ұйымдар мен мемлекеттер нарықтарынан оқшаулауға қабілетті.