Интернет ақпараттық технологиялардың құрамдас бөлігі ретінде туралы қазақша

Ат дамуы туралы мәселені қарастыра отырып, hardware (компьютерлер, ұялы телефондар, планшеттер, маршрутизаторлар және т.б.), Software (бағдарламалық қамтамасыз ету), коммуникациялық желілер (Компьютерлік желілер, ұялы байланыс желілері, кабельдік теледидар, ғаламдық Интернет желісі) сияқты құрамдас бөліктерге назар аудару керек.
APRANET ретінде бұрын танымал Интернетті құру идеясы 1969 жылы туған. 29 қазанда кешкі сағат 9 — да, бір – бірінен 640 км қашықтықта орналасқан осы желінің бірінші тораптары арасында Лос-Анджелестің Калифорния университетінде және Стэндфорд зерттеу институтында байланыстың бірінші сеансын өткізді [5].
ARPANET желісінде деректерді бірінші сәтті жібергеннен кейін келесі маңызды кезең 1971 жылы желі арқылы электрондық поштаны жіберу үшін бірінші бағдарламаны әзірлеу болды. Бұл бағдарлама бірден танымал болды.
1973 ж. желі құрамына трансатлантикалық телефон кабелі арқылы Ұлыбритания мен Норвегияның алғашқы шетелдік ұйымдары енгізілді. Осы сәттен бастап желі халықаралық деп санала бастады.

Өткен ғасырдың 70-ші жылдарында желінің негізгі мақсаты электрондық поштаны жіберу болды. Сонымен қатар алғашқы пошта таратылымдары, әртүрлі хабарландыру тақталары мен жаңалықтар топтары пайда болады. Алайда басқа стандарттарда құрылған басқа желілермен өзара әрекеттесуде үлкен проблемалар болды. Деректерді берудің әртүрлі хаттамаларының қарқынды дамуы, сондай-ақ 82-83 жылдары оларды кейіннен стандарттау және TCP/IP протоколын біріктіретін «ортақ» жүйеге көшу осы мәселені шешті. Осы жылы ARPANET желісі өзіне «Интернет»терминін бекітті.
Келесі даму кезеңі домендік атаулар жүйесін әзірлеу болды (ағылш. 1984 жылы өткен Domain Name System, DNS).
Сондай – ақ, осы жылы ARPANET желісінің Елеулі бәсекелесі-университетаралық NSFNet желісі (ағылш. National Science Foundation Network). Бұл желі көптеген ұсақ желілерді біріктіріп, ARPANET-ке қарағанда өткізу қабілеті әлдеқайда үлкен, сондай-ақ жаңа пайдаланушыларды қосудың жоғары динамикасына ие болды (жылына 10 мыңға жуық машина). «Интернет» атағы NSFNet-ке өтті.
1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) мәтіндік хабарламаларын жылдам жіберу ХАТТАМАСЫ құлақтандырылды, осының салдарынан Интернетте нақты уақытта чатта «тірі» қарым-қатынас жасау мүмкін болды.
1989 жылы атақты британдық ғалым Тим Бернерс-Ли Бүкіләлемдік паутина тұжырымдамасын ұсынады. Ол келесі екі жыл ішінде HTTP протоколын, HTML гипермәтіндік белгілеу тілін әзірлейді.
1990 жылы ARPANET желісі NSFNet бәсекелі күресінде ұтылып, өз қызметін тоқтатады. Сондай – ақ, осы жылы телефон желісі (Dialup access — «қоңырау шалу») бойынша Интернет желісіне алғашқы қосылу өтті.
1993 ж.-NCSA Mosaic атақты веб-браузерінің пайда болуы. Интернет танымалдығының жылдам өсуі.
1995 жылы Интернеттің барлық желілік трафигін бағыттаудың рөлін желілік провайдерлер өзіне жүктеді, ал NSFNet суперкомпьютерлері зерттеу желісінің рөліне оралды.

Осы жылы веб-стандарттарды реттеуге арналған Бүкіләлемдік паутина консорциумы құрылды.
1996 жылдан бастап Дүниежүзілік паутина (WWW) «интернет» түсінігін толығымен алмастырып, ftp файлдарын жіберу хаттамасын трафик бойынша басып озады.
1990-ші жылдары Интернет жалауының астында жұмыс істеп тұрған көптеген желілердің жаппай бірігуі болды (Фидонет сияқты желілер оқшауланған болып қалғанымен). Техникалық стандарттардың ашықтығы желінің жылдам өсуіне көп ықпал етті. 1997 жылы Интернетте 10 млн. жуық компьютер және 1 млн. астам домендік атаулар болды.
Осылайша, «ақпараттық технологиялар» ұғымы 3 негізгі компонентті қамтиды:
1. Техникалық құралдар кешені – есептеу, телекоммуникациялық және ұйымдастыру техникасы;
2. Бағдарламалық құралдар – жалпы (жүйелік) және функционалдық (қолданбалы) бағдарламалық қамтамасыз ету жүйесі;
3. Ұйымдастыру-әдістемелік қамтамасыз ету жүйесі.
Ақпараттық технологияларды дамытудың басы деп 1940-шы жылдар санауға болады. Бұл процеске түрткі соғыс жүргізудің жаңа техникалық тәсілдеріне әскери өнеркәсіптің қажеттілігін берді. Уақыт өте келе компьютерлендіру қоғамдық өмірдің барлық салаларын қозғаған: бизнес индустриядан қатардағы пайдаланушыға дейін.

Қазіргі уақытта республикада әртүрлі қызмет салаларында және салаларда (мемлекеттік және жергілікті басқару, материалдық өндіріс, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым, Әлеуметтік сала және т.б.) АКТ-ны дамытуға және кеңінен қолдануға бағытталған жұмыстардың жеткілікті кең кешені іске асырылуда. Бірыңғай ұлттық ақпараттық ресурсты қалыптастыру, жаһандық халықаралық ақпараттық желілерге шығу базасында олардың арасында автоматтандырылған ақпараттық өзара іс-қимылды қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік органдардың желілік инфрақұрылымын құру жөніндегі жобаларды іске асыру басталды. Мемлекеттік маңызы бар ақпараттық ресурстардың тізбесі анықталды, оларды мемлекеттік тіркеу жүзеге асырылады. Тиісті мемлекеттік ғылыми-техникалық бағдарламалар шеңберінде алдыңғы қатарлы ақпараттық технологиялар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді құру, ақпаратты қорғау жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстары мен әзірлемелер орындалуда.

Қазіргі уақытта елімізде ақпараттық технологияларды тиімді пайдалануға бағытталған бірқатар нормативтік құқықтық актілер жұмыс істейді. Олардың ішінде «Ақпараттандыру туралы» заң, Беларусь Республикасы Президентінің 1997 жылғы 30 маусымдағы № 338 «Беларусь Республикасының ұлттық құқықтық ақпарат орталығын құру туралы» Жарлығы, Беларусь Республикасы Президентінің 2002 жылғы 16 желтоқсандағы № 609 «Беларусь Республикасының ұлттық құқықтық Интернет-порталы туралы және 1998 жылғы 30 қазандағы Беларусь Республикасы Президентінің Жарлығына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Жарлығы. «Беларусь Республикасында құқықтық ақпаратты тарату тәртібі туралы» Беларусь Республикасы Президентінің 1998 жылғы 1 ақпандағы № 565 Жарлығы (08.09.2004 ж.ред.), «Құқықтық ақпараттың мемлекеттік жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Беларусь Республикасы Президентінің 1998 жылғы 30 қазандағы № 524 Жарлығы (16.12.2002 ж. ред.) [12].

Ақпараттық технологиялар Беларус қоғамының барлық өмір саласымен сенімді интеграцияланады. Алайда, бұл процесс біркелкі емес және өз ерекшеліктері бар. Қазіргі уақытта Жабдықтар, Бағдарламалық қамтамасыз ету және телекоммуникациялық технологиялар өндірісі саласындағы әзірлемелер кең таралған. Сонымен қатар республика экономикасындағы ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялардың үлесі елеусіз. Әсіресе ауыл шаруашылығын басқару саласында ат пайдалану деңгейі төмен.