ЕАЭО-да Қазақстан мен Ресейдің арасында келіспеушілік бар ма?

ЕАЭО-ның Жоғарғы экономикалық кеңесінің соңғы отырысынан кейін «Қазақстан мен Ресейдің арасында келіспеушілік бар, тіпті, екіжақты қарым-қатынас нашарлап кетті» деген әңгіме тарала бастады

Шын мәнінде, Қазақстанның өз ішінде, билікте болсын, қоғамда болсын, Ресейге және Еуразиялық экономикалық одаққа қарсы адамдар көп емес. Ал қазіргі жағдайды ушықтыруға тырысатындардың арғы жағында саясат емес, көлеңкелі экономиканың мүддесін қорғайтындар тұруы әбден мүмкін.

Жақында Қазақстандағы қоғамдық пікірге тәуелсіз бір сауалнама жасалды. 2020 жылы ақпан айында «Open Democracy» (АҚШ) қоры қазақстандықтардың шет мемлекеттерге қатысты ойын зерделеп шықты. Сауалнамаға қатысқандардың басым бөлігі шетелдік әріптестерге сенімсіздікпен қарайды.

Мәселен, жауап бергендердің 27 проценті ғана АҚШ-пен арадағы қарым-қатынасты дамытуды қолдайды екен. Ал 64 проценті қысқартуды қалайды. Қытайға қатысты көрсеткіштер басқаша. 35,6 проценті қолдаса, 54,5 проценті қарсы. Ал Ресеймен арадағы тығыз қарым-қатынасты қазақстандықтардың 74 проценті қолдайды екен. Скептиктердің саны 18 проценттен аспайды. Бұл – ең үздік көрсеткіш. Бұл дегеніміз, қазақстандықтардың басым бөлігі Ресей Федерациясымен байланыстарды дамытуға мүдделі.

Негізі, осы тығыз қарым-қатынас ортақ тарихқа негізделген, мәдени байланыстар да бар. Бүгінде жүздеген қазақстандық Ресейде білім алып жүр. Еуразиялық экономикалық одақ та өзара байланысты күшейтіп отыр. Қазақстанның сыртқы саясатында ЕАЭО-ның атқаратын рөлі зор.

Биыл ақпан айында Қазақстан президенті жанындағы стратегиялық зерттеулер институты ЕАЭО-ның тиімділігіне арналған сараптаманы жариялады. Оған сәйкес, бес жылдың ішінде одаққа мүше мемлекеттерде адам басына шаққанда ішкі жалпы өнім 12 процентке өсті.

Инвестициялар 19 процентке артса, жұмыссыздық 12 процентке төмендеді. Ал Қазақстанның өзіне одаққа мүше елдерден келетін тікелей инвестициялардың көлемі алғашқы үш жылда 2,4 есеге ұлғайған. Осы ақшаның басым бөлігі шикізаттық емес секторға салынды.

Иә, ЕАЭО-ның ішінде кедергілер де бар. Алайда оның бәрі тәртіп бойынша шешіліп отырады. Бүгінде импорттық тауарларды бақылау тетігі де бар. Қазақстан тиісті келісімді ратификациялады. Енді, таңба салу бойынша тиісті жұмыстар атқарылады.

Негізі, қазіргі кезде Қытайдан келетін контрабанда көп болып тұр. Қытайдың кеден органдары таратқан мәліметке сәйкес, өткен жылы Қазақстанға 12,7 миллиард теңгенің тауары жіберілді. Ал Қазақстанның өзінде 6,5 милиарды ғана тіркелген. Демек, республикалық бюджетке біраз салық түспей отыр. Оған қоса, көлеңкелі экономика мен криминалды сектор кеңейеді. Дәл осы топтар еуразиялық интеграцияға қарсылық білдіріп жатады.