Түркияға ресейлік газ қажет емес

Наурыз айының соңында Ресейдің Түркияға газ жеткізу өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда жеті есе төмендеді — 1, 418 миллиардтан 210 миллион текше метрге дейін жетті, деп хабарлады «Интерфакс» агенттігіне Ресейдің Федералды кеден қызметі (ФТС) мәліметтеріне сілтеме жасап. 2018 жылмен салыстырғанда жеткізілім 14 есеге төмендеді.
Осылайша, бұрын Газпромның ең үлкен тұтынушылары арасында екінші орын алған Түркия Литвадан гөрі аз сатып алулармен алғашқы ондыққа кірді. Түркия сұйытылған табиғи газды (СПГ) жеткізу көлемінің күрт артуына байланысты Ресей газына мұқтаж болмады. 2019 жылдың желтоқсан айында түрік мемлекеттік Ботас газ компаниясы наурыз айына дейін жеткізілген 30 партиясын сұйытылған газ сатып алды және одан ертерек — 2020 — 2023 жылдары жеткізіліммен 70 партиясын.
Жалпы алғанда, түрік компаниялары 2019 жылы 9, 1 миллион тонна СПГ импорттады, негізінен Алжир, Катар, Нигерия және АҚШ — нан. Осы мерзім ішінде Ресейден жеткізілімдер 35 пайызға төмендеді.
Шұғыл арзан сұйытылған газ құбыр жеткізілімімен бәсекелестікке төтеп беріп, тіпті оны жеңіп алды. Өткен жылдың желтоқсан айында «Түрік ағыны» газ құбырының ашылуы жағдайды түзеткен жоқ.
Сәуірде Боташтағы бір дереккөз Түркияның СПГ жеткізілімін ұлғайтуды жоспарлап отырғанын хабарлады. Сонымен бірге, мамыр айында «Көгілдір ағын» газ құбырында жөндеу жұмыстарын ұзарту туралы шешім қабылданды. Наурызда «Көгілдір ағын» және «Түрік ағыны» жалпы сыйымдылықтың шамамен 10 пайызын пайдаланды.
Газпромның ең ірі тұтынушысы Германия наурыз айында сатып алуды 45 пайызға немесе 2, 67 миллиард текше метрге дейін қысқартты. Нәтижесінде, газ құбырларын импорттауға монополиясы бар ресейлік компания тарихта бірінші рет бірінші тоқсанда шығынға ұшырады.
Газпромның тағы бір проблемасы Германия Федералды желілік агенттігінің «Солтүстік ағын — 2» газ құбырын Еуропалық Одақтың жаңартылған директивасының күшінен шығармау туралы шешімін қабылдады.
Енді, АҚШ санкцияларының қаупіне қарамастан, жұмыс аяқталса да, оған жеткізу көлемі жоспарланғаннан екі есе азаяды. Осыған орай, Газпром Моңғолия арқылы Қытайға баратын, қуаты 50 млрд. текше метрге дейінгі қуаты бар «Сібір — 2» газ құбырын жобалау және іздестіру жұмыстарын бастады.
Өз кезегінде Ресей президенті Путин Беларусь әріптесі Лукашенкодан республикаға газ жеткізілімінің құнын өзгертуден, сондай — ақ ЕАЭО — да газды тасымалдау мен транзиттің бірыңғай ережелерін орнатудан бас тартты.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ — Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты