Дүниежүзілік экономикалық форумы, жетекші экономис Роберто Кротти

Әлемде коронавирус індетінің кең көлемде өтуі Төртінші өнеркәсіптік революцияның басталуын тездетеді, бірақ әлемдік сауда процестерінің түбегейлі өзгеруіне әкеледі. Цифрлық технологияларды енгізу мүмкіндігі аз елдер мен секторлар әсер етеді. Мұндай тұжырымды Дүниежүзілік экономикалық форумның (ДЭФ) жетекші экономисі Роберто Кротти жасады.
Кроттидің пікірінше, көптеген ұлттық экономикалар үшін қазіргі дағдарыстық жағдай олар үшін игілік бола алады, өйткені бұл олардың қарқынды цифрландырылуына әкеледі. Осылайша, Төртінші өнеркәсіптік революция, экономистер мен теоретиктер соңғы «бейбіт уақытта» талқылауды қатты ұнатқан, ертеңгі күнде келуі мүмкін. Жалпы цифрландырудың жағымсыз жағы да бар: көптеген дәстүрлі халықаралық коммерциялық және өнеркәсіптік тізбектер жаңа технологиялардың сәйкес келмеуінен ашық бола алады. «Сауда азаяды деп күтілуде, бірақ бұл әсер адамдардың қозғалысымен қанша уақытқа созылатыны белгісіз, ал өндіріс пен сату тізбектері қайта форматталуы мүмкін», — деді ДЭФ жетекші экономисті.
Сонымен бірге Роберто Кротти коронавирустың таралуы жағдайында жаһандық компаниялардың жартысынан көбі қашықтықтан жұмыс істеуге толық ауыса алатындығына күмән келтіреді. Олардың кейбіреулері, әдетте, цифрландыруға жатпайды, ал басқаларында икемді ұйымның одан әрі дамуында кідірістер бар.
«Жалпы, пандемияның әлемдік экономикаға әсерін бағалау, цифрлық емес салаларда жұмыс істейтін көптеген кәсіпорындар бар мемлекеттер көп зардап шегеді» деді Кротти. Рас, шығындарды өнімділіктің жоғарылауымен толтыруға болады.
Әзірге тек болашақ өсу мен дамуды армандауға болады. Халықаралық валюта қорының (ХВҚ) басшысы Кристалина Георгиева жақында әлемдік экономика дағдарыс кезеңіне қарағанда нашар экономикалық құлдырауды бастан кешіп жатқандығын мәлімдеді.
«Әлемдік экономика өте үлкен өзгерістерге ұшырайтыны анық, интернет — коммерция, қашықтықтан қызмет көрсету, электронды коммерция — барлық осы салалар дамуға күшті ынталандырулар алады. Егер біз осының бәрін Төртінші өнеркәсіптік революцияның элементтері ретінде қарастыратын болсақ, онда бәрі оған бет бұрды, бірақ коронавирус эпидемиясының қалыптасқан ахуалы тек процесті жеделдетті. Мен мұнда ешқандай жамандық көріп тұрған жоқпын», — деп түсіндірді ДЭФ болжамын экономика ғылымдардың докторы Н. Николаев.
Көмірсутекті тұтыну күрт төмендейтіні анық. Әлем қазірдің өзінде қозғалуда және жаңартылатын энергия көздеріне көшуде белсенді болады. Қазақстан мен Ресейге мұнайлы инеден құтылу қажеттілігі өте өзекті болып отыр.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ — Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты