Медицина жетістіктеріндегі, дәрігердің тәжірибесінде медициналық микробиологияның қосқан үлесі

СӨЖ

Тақырыбы:
Медицина жетістіктеріндегі, дәрігердің тәжірибесінде медициналық микробиологияның қосқан үлесі

Орындаған: Полатбекова Жанида
Топ:229 ЖМ
Қабылдаған:Бекниязова.Г.А

Астана 2018
Жоспар
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Микробиология. Микробиологиялық ғылымның міндеттері.
2.2. Медициналық микробиология және оның қазіргі медицинадағы орны.
2.3. Медициналық микробиология жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері.
2.4. Микробиологияның еліміздегі дамуы.
2.5. Жетістіктері
3. Қорытынды

Кіріспе
Микробиология адамзаттың дамуында үлкен рөл атқарады. Ғылымның қалыптасуы б. з. б. 5-6 ғасырда басталды. Жалпы және жеке микробиология бар. Біріншісі микроорганизмдердің құрылысы мен тіршілік әрекетін барлық деңгейде зерттейді. 19 ғасырдағы медициналық микробиологияның жетістіктері иммунологияның дамуына ықпал етті. Микробиологияның қалыптасуы үш кезеңде болды. Біріншіден, табиғатта көзге көрінбейтін бактериялар бар екені анықталды. Қалыптасудың екінші кезеңінде түрлер сараланды, ал үшінші кезеңде иммунитет пен жұқпалы ауруларды зерттеу басталды. Микробиологияның міндеттері-бактериялардың қасиеттерін зерттеу. Зерттеу үшін микроскопияға арналған аспаптарды пайдаланады. Осының арқасында бактериялардың пішіні, орналасуы мен құрылымын көруге болады. Жиі ғалымдар микроорганизмдерді сау жануарларға отырғызады. Бұл инфекциялық процестерді ойнату үшін қажет.Микробтардың пайдалы әрекеттерін тұрмыста қолданып қана қоймай, адам баласы олардың зиянды әрекеттеріне қарсы күресе де білген. Айталық, қытайлықтар, үнділер және біздің ата-бабаларымыз шешек ауруына қарсы екпе қолданып, адам өміріне араша түсе білген. Жұқпалы аурулармен сырқаттанған адамдарды оқшаулап, жеке күткен. Микробтар туралы түсініктері болмаса да, олардың зардаптарынан тағамдарды сақтай білген. Археологиялық зерттеулерге сүйенсек, адамзат тағам өнімдерін сақтауды (қайнату, тоңазыту, қақтау, тұздау, кептіру) сонау неолитика кезінен бастап игерген көрінеді.

Негізгі бөлім
Бүкіл әлемнің ғалымдары жасаған микробиологиядағы жаңалық кез келген ауруды қалай жеңе алатынын түсінуге мүмкіндік береді. Отандық зерттеушілер ғылымның дамуына елеулі үлес қосты. 1698 жылы I Петр Левенгукпен танысты. Ол оған микроскоп көрсетіп, бірнеше заттарды үлкейтіп көрсетті. Микробиология ғылымы ретінде Лев Семенович Ценковский өз жұмысын жариялады, онда ол микроорганизмдерді өсімдік организмдеріне жатқызады. Ол сондай-ақ сібір жарасын бәсеңдету үшін Пастер әдісін қолданды. Микробиологияда Илья Ильич Мечников маңызды рөл атқарды. Ол бактериялар туралы ғылымның негізін қалаушылардың бірі болып саналады. Ғалым иммунитет теориясын жасады. Ол ағзаның көптеген жасушалары вирусты бактерияларды бәсеңдетуі мүмкін екенін дәлелдеді. Оның зерттеулері қабынуды зерттеу үшін негіз болды. Микробиология, вирусология және иммунология, сондай-ақ медицинаның өзі сол уақытта әрқайсысында үлкен қызығушылық тудырды. Мечников адам ағзасын зерттеді және ол неге қартайғанын түсінуге тырысты. Ғалым өмірді ұзартуға мүмкіндік беретін жолды табуға ниет білдірді. Ол шірік бактериялардың әсерінен пайда болатын улы заттар адам ағзасын улайды деп есептеді. Мечниковтың пікірінше, денені шіріген сүт қышқылды микроорганизмдермен қоныстандыру қажет. Ғалым осылай өмірді айтарлықтай ұзартуға болады деп ойлады. Арманшылар тиф, туберкулез, тырысқақ және т. б. сияқты көптеген қауіпті ауруларды зерттеді. 1886 жылы Одессада (Украина) бактериологиялық станция мен микробиологтар мектебін құрды. Техникалық микробиология витаминдер, кейбір препараттар жасау және өнімдерді дайындау кезінде пайдаланатын бактерияларды зерттейді. Бұл ғылымның негізгі міндеті өндірістегі технологиялық процестерді қарқындандыру болып табылады.
Микробиология — зерттеу пәні микроскопиялық тіршілік-микроорганизмдер, олардың биологиялық белгілері, систематикасы, экологиясы, басқа организмдермен қарым-қатынасы болып табылатын ғылым.
Міндеттерге байланысты микробиологиялық ғылым:
А) микроорганизмдердің жалпы заңдылықтарын, құрылымын, метаболизмін, генетикасын, экологиясын зерттейтін жалпы микробиология;
Б) техникалық микробиология-бұл өнеркәсіпте биотехнологияларды әзірлеу, өнеркәсіптік кәсіпорындарда биокоррозия және биодеградация процестерін зерттеу;
В) ауыл шаруашылығы микробиологиясы-бұл өсімдіктер мен микроорганизмдер мен ауыл шаруашылығы жануарлары арасындағы паразиттеу процестерін зерттеу; жануарлардың әр түрлі ауруларының қоздырғыштарын зерттейтін ветеринариялық микробиология;
Г) санитарлық микробиология. қоршаған орта объектілерінің, тамақ өнімдерінің және т. б. санитарлық — микробиологиялық жай-күйін зерттейді.;
Д) Медициналық микробиология-адамның инфекциялық ауруларын тудыратын микроорганизмдерді зерттеумен айналысады.
Микроорганизмдер-көзге көрінбейтін организмдер.
Микробиология қызықты байқаудан практикалық маңызы бар жетекші ғылым саласының біріне айналды.

Медициналық микробиологияның, иммунологияның, биотехнологияның шын мәнінде негізін қалаушы Луи Пастер (1822-1895жж.) болды, оның еңбектері микробиологиялық ғылымның негізін қалады. Ол алғаш рет ашыту және шіру процесін микроорганизмдер қоздыратынын; тірі организмнің өзінше пайда болуының мүмкін еместігін, микробтардың аэробты тыныс алуынан басқа анаэробты жағдайда да тыныс алуы болатынын дәлелдеді. Л.Пастер асептика, антисептика, залалсыздандыру тәсілдерінің дамуына әсер етті; практикалық иммунологияның негізін қалады, құтыру ауруына, күйдіргі, тауық тырысқағына қарсы вакцина жасап шығарды. Бірқатар аурулардың алдын алу үшін әлсіздендірілген штамдардан тірі вакцина жасап, алғашқы рет Л.Пастер аттенуациялау деген терминді ұсынды. Пастер өзінің вакциналарын осындай аттенуацияланған микробтардан дайындады.
Ол жұқпалы аурулар патологиясында микроорганизмдердің рөлін ғылыми тұрғыдан алғашқы рет дәлелдеді, жұқпалы аурулар қоздырғыштарын зерттеудің негізгі әдістерін енгізді; стафилококтарды, стрептококтарды, шошқа тілмесінің, тауық тырысқағының қоздырғыштарын ашты. Аса жарқын тәжірибе қоюшы ретінде ол теориямен практиканың рөлін өте көрегендікпен бағалай білді, және де өз еңбектерімен Ғылымдар және ғылымға қосымшалар бар; олар жеміс беретін ағаш сияқты өзара байланысты болатынын дәлелдеді.
Бактериологиялық зерттеу әдістерін жетілдіруде және бірқатар аурулардың қоздырғыштарын ашуда неміс ғалымы Роберт Кохтың (1843-1910) еңбегі зор. Ашқан жаңалықтар тобы үшін Швеция академиясы 1905 жылы желтоқсанда медицина саласы бойынша оны Нобель сыйлығымен марапаттады.
Р.Кох көп жылдар бойы жұқпалы ауруларды қоздырудағы микробтардың маңызы туралы көзқарасты дамытты, тәжірибе жүзінде микробтардың этиологиялық рөлін дәлелдеу мүмкіндігін қарастыруды қолдады. Ол зертханалық микробиологиялық техниканың дамуына зор үлес қосты: тығыз орталарда (картопты, желатинді, ұйытылған сары суды, т.б.) микробтардың таза дақылын бөліп алудың сенімді әдісін енгізді. Дегенмен, агар-агарды алғашқы рет неміс зерттеушісі Гессе 1884 жылы қолданған болатын; микроскопта қарау үшін иммерсиялық жүйе және конденсор (Аббемен бірге) қолдануды, микрофотографиялық әдісті ұсынды.
Күйдіргі ауруына шалдыққан малдардың қанынан 1849 жылы Поллендер тапқан таяқшалардың сол аурудың қоздырғышы екенін Р.Кох 1876 жылы толық дәлелдеді. 1882 жылы ол туберкулез таяқшасын бөліп алды және жан-жақты зерттеді. 1883 жылы — тырысқақ вибрионын тапты; 1886 жылы — туберкулин препаратын жасады.
Микробиологияның дамуына және оның бір саласы — иммунология ғылымының қалыптасуында Ресей ғалымы И.И. Мечниковтың (1845-1916 жж.) еңбегі ерекше. Ол көптеген ағзалар жасушаларының фагоцитарлық белсенділігі болатынын, яғни, бөгде заттарды, соның ішінде микроорганизмдерді қорытып, организмді індеттен қорғайтынын дәлелдеді. Ол қабыну реакциясының механизмін ашты. Осындай байқаулардың нәтижесінде иммунитеттің жасушалық теориясының негізін жасады, сол үшін 1908 жылы (П.Эрлихпен бірге — ол иммунитеттің гуморалдық теориясын ашқан) Нобель сыйлығын алды. Иммунитет туралы көзқарасты Қабылдамаушылық және жұқпалы аурулар туралы кітабында 1901 жылы жарияланған болатын.
И.И. Мечниковтың микроорганизмдер антагонизмі туралы жұмысы осы кезге дейін классикалық еңбек болып табылады, жұқпалы ауруларды антибиотиктермен емдеуді дамытудың негізі ретінде қызмет етеді. Мерез ауруының тәжірибелік моделін қояндарда жасау тәсілін ұсынды. Оның тамаша ұйымдастырушылық таланты болды, 1886 жылы Ресейдегі ең бірінші бактериологиялық зертхананы Одессада ашты, ал 1888 жылы Л.Пастердің шақыруымен Париж институтында көп жылдар бойы (28 жыл) қызмет етті, соның ішінде институт директорлығын да атқарды. Оның зертханасында Ресейдің көптеген зерттеушілері оқыды және ғылыми жұмыстар жасады, өйткені кезінде И.Мечников оларға жазған болатын «Жұмыс істегісі келетін және зерттеу қабілеттілігі бар орыс ғалымдарына менің зертханамның есігі ашық, бұл жер олар үшін өз үйіндей».
Л.Пастер, Р.Кох, И.М.Мечников тамаша зерттеушілер , ойшылдар ғана емес, олар көптеген жас табиғаттанушыларды, дәрігерлерді микробиологияның теориясы мен практикасына жұмылдыра білді және де бірнеше елдерде өздерінің пікірлес ізбасарларының мектебін қалыптастырды, олардың көпшілігі инфектология саласына қомақты үлес қосты.
Микроб әлемінің жаңа түрін- вирустарды (vira) Ресей ғалымы Д.И.Ивановский (1864-1920) ашты. Ботаник-маман ретінде темекі ауруын зерттеу барысында «темекі теңбіліне» (табачная мозаика) шалдыққан жапырақтың сөлін бактериялық сүзгіден өткізіп жаңа жапыраққа жұқтырғанда оның сол аурумен зардаптанатынын анықтады. Бес жылдан кейін, 1897 жылы Ф.Леффлер және П.Форш аусыл вирусын ашты. Бұл жаңалық Ивановский әдісінің көмегімен ашылған болатын. 1901 жылы У.Рид сары қызба (желтая лихорадка) ауруының вирусын ашты.
Микробиологияның физиологиялық даму кезеңінде кең тараған жұқпалы аурулардың қоздырғыштары ашылды (1.1-кесте) және де микробиология бойынша көптеген жұмыстар Нобель сыйлығымен аталып өтті (1.2-кесте).

Медициналық микробиология және оның қазіргі медицинадағы орны.
Микробиология — микроағзалардың құрылымын, тіршілігін және экологиясын зерттейтін ғылым. Микробиология микромирдің барлық өкілдерін зерттейді (бактериялар, саңырауқұлақтар, қарапайым вирустар). Микробиология биологиялық іргелі ғылым болып табылады. Микроорганизмдерді зерттеу үшін ол басқа ғылымдардың, ең алдымен физика, биология, биоорганикалық химия, молекулалық биология, генетика, цитология, иммунология әдістерін қолданады. Әр ғылым сияқты микробиология жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы микробиология микроорганизмдердің құрылысы мен тіршілік ету заңдылықтарын барлық деңгейде — молекулалық, клеткалық, популяциялық, генетика және олардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейді. Жеке микробиологияны зерттеу пәні-микромирдің қоршаған ортаға, тірі табиғатқа, оның ішінде адамға әсері мен көрінуіне байланысты жеке өкілдері болып табылады. Микробиологияның жеке бөлімдеріне: медициналық, ветеринарлық, ауылшаруашылық, техникалық (Биотехнология бөлімі), теңіз, ғарыштық микробиология жатады.
Микробиология саласындағы көптеген жаңалықтар, XIX ғасырдың екінші жартысында макро және микроорганизмдер арасындағы өзара қарым — қатынасты зерттеу иммунологияның қарқынды дамуына ықпал етті. Алғашында иммунология ағзаның жұқпалы ауруларға төзбеушілік туралы ғылым ретінде қарастырылды. Қазіргі уақытта ол жалпы медицина және жалпы биологиялық ғылым болды. Иммундық жүйе ағзаны микробтық агенттерден ғана емес, сондай-ақ ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын сақтау мақсатында кез келген генетикалық бөгде заттардан қорғау үшін қызмет ететіні дәлелденген.
Иммунология жұқпалы және көптеген жұқпалы емес ауруларды диагностикалаудың, алдын алудың және емдеудің зертханалық әдістерін әзірлеуге, сондай-ақ иммунобиологиялық препараттарды (вакциналар, иммуноглобулиндер, иммуномодуляторлар, аллергендер, диагностикалық препараттар) әзірлеуге негіз болып табылады. Иммунобиологиялық препараттарды әзірлеумен және өндірумен иммунобиотехнология — иммунологияның дербес бөлімі айналысады.
Қазіргі заманғы медициналық микробиология және иммунология үлкен жетістіктерге жетті және иммундық жүйенің бұзылуымен байланысты жұқпалы және көптеген жұқпалы емес ауруларды (онкологиялық, аутоиммундық аурулар, ағзалар мен тіндерді трансплантациялау және т.б.) диагностикалау, алдын алу және емдеуде үлкен рөл атқарады.
Медициналық микробиологияның зерттеу әдістерінің негізінде бір жасушадан өсірілетін таза дақылдарды алу әдістері жатыр. Көп жасушалы организмдердің жасушаларын өсіру әдістері бактериологиядан алынған.
Медицина микробиологиясының негізін қалаушы Луи Пастер (1822-1895) — француз микробиологы және химик, Француз академиясының мүшесі (1881).
Медициналық микробиология адам үшін патогенді және шартты-патогенді микроорганизмдерді зерттейді,сондай-ақ микробиологиялық диагностика әдістерін, олар тудыратын жұқпалы ауруларды этиотроптық емдеу және ерекше алдын алу әдістерін әзірлейді.
Көптеген микробтар адам, жануарлар мен өсімдіктер үшін патогенді болып табылады және әртүрлі ауруларды тудырады. Медициналық микробиология инфекциялық аурулар қоздырғыштарының антибиотиктерге сезімталдығын, олардың патогенді әсер ету механизмдерін және инфекцияның таралу жолдарын зерттейді.
Патогенді микробтарды сәйкестендіру және тиімді емді таңдау үшін клиникалық зертханаларда науқастарды диагностикалау кезінде әдетте оларды себу және өсіру (өсіру) жүргізіледі.
Микробиологияның, вирусологияның және иммунологияның тарихи дамуындағы мақсаттары мен міндеттері.
Медициналық микробиология, вирусология және иммунология мақсаты-патогенді организмдердің құрылымы мен қасиеттерін зерттеу, олардың табиғи және әлеуметтік ортаның белгілі жағдайларында адам организмімен өзара қарым-қатынасы, микробиологиялық диагностика әдістерін жетілдіру, жаңа, неғұрлым тиімді емдік және алдын алу препараттарын әзірлеу, жұқпалы ауруларды жою және алдын алу сияқты маңызды … жалғасы